Từ NQ11/2011 đến niềm tin thị trường 2022

Hôm qua, 12/4, ttck tiếp tục chao đảo với 99 cổ phiếu nằm sàn, bốc hơi hơn 105.600 tỷ đồng. Trong 3 phiên gần đây, vốn hoá HOSE đã bốc hơi 265.700 tỷ đồng, hay 11,5 tỷ USD.

Động thái này diễn ra chỉ vài tháng sau khi ttck trải qua thứ hai đen tối đầu tháng 12/2021 với “cổ phiếu sàn la liệt”, vốn hoá bốc hơi 265.000 tỷ đồng sau 2 phiên.

Cái quái quỷ gì đang diễn ra vậy?

Câu hỏi này cần đặt ra trong bối cảnh kinh tế vi mô được báo cáo khá ổn định: Trong quý 1, kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì ổn định; lạm phát được kiểm soát, GDP tăng 5,03%, cao hơn tốc độ tăng năm 2021 và 2020.

Trả lời câu này có nhiều đáp án, nhưng có lẽ, câu trả lời xác đáng, truyền thống nhất liên quan đến niềm tin thị trường. Đầu tư chứng khoán thể hiện sự kỳ vọng, mà niềm tin mỏng manh đi thì thị trường lãnh đủ.

Niềm tin được bồi bổ hay bị bóp nghẹn bởi không gì khác ngoài chính sách.

Xin kể một ví dụ cách đây hơn một thập kỳ gần giống với hoàn cảnh hiện nay.

Sau khi VN gia nhập WTO, mọi thứ bùng nổ, chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng chưa từng có. Có năm, tăng trưởng tín dụng lên đến 36% thậm chí 54%, năm 2009 lại có gói kích thích kinh tế tới 8 tỷ đô la, trong đó có 1 tỷ đô la hỗ trợ lãi suất. Các dnnn đầu tư tràn lan, các dự án đầu tư công đua nhau nở rộ,... Tất cả chỉ nhăm nhăm đánh quả. Hệ quả là, lạm phát tăng cao, bong bóng tài sản phình to, nền kinh tế rơi vào bất ổn.

Trước tình hình đó, CP đã ban hành Nghị quyết 11/2011 trong đó nhấn mạnh yêu cầu thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng; chính sách tài khóa thắt chặt, cắt giảm đầu tư công, giảm bội chi ngân sách nhà nước.

Nghị quyết này đã đặt nền móng cho điều hành lấy ổn định kinh tế vĩ mô làm trọng trong suốt những nhiệm kỳ sau đó, kéo dài đến nay. Đó là điều rất đúng đắn.

Tuy nhiên, hệ luy của nó cũng vô cùng lớn và kéo dài. Chính sách tài khóa siết chặt đã làm nợ xây dựng cơ bản tăng cao, hàng loạt các dự án đầu tư công dang dở. Trong khi đó, lãi suất tăng cao đã gây đổ vỡ hàng loạt, doanh nghiệp sụp đổ, doanh nhân vô lò, nhiều vụ án chấn động diễn ra sau đó, các thị trường ck, đất đai rơi vào đóng băng, trì trệ.

Nhắc lại tác động ngược của NQ này để cảnh báo cách ứng xử chính sách tới đây với các thị trường, nhất là vốn, chứ hoàn toàn không có ý khác.

Gần đây, nhiều thị trường bùng nổ, nhất là đất đai và chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp. Trước tình thế đó đã có các phản ứng chính sách, nhưng không dễ.

Bộ Tài chính vừa đưa ra thông tin về kế hoạch đánh thuế bất động sản thì đã phải rút lại ngay lập tức. Ai chả biết thuế đó là đúng, nhưng làm ngay thì chết chìm cả. Chẳng hạn đây: Agribank đang nhận thế chấp khối bất động sản hơn 2 triệu tỷ đồng. Mà đó chỉ là 1 ngân hàng.

Với trái phiếu doanh nghiệp, xin nhắc lại đây là chủ trương và chính sách đúng đắn, đa dạng hóa kênh huy động vốn, giảm gánh nặng cho chính sách tiền tệ. Ứng xử với nó cần thận trọng để thị trường hạ cánh mềm, tránh rút vốn, gây đổ vỡ hê thống. Cần bảo vệ doanh nghiệp thay vì bêu riếu họ khắp nơi, làm tin đồn ngạo nghễ.

Cần giám sát việc thực hiện cam kết “trả lại” của Tân Hoàng Minh để tránh thị trường hoảng loạn. Các nhà đầu tư tư nhân cần phải hiểu khi đã mua trái phiếu là chấp nhận rủi ro (hãy xem điều 8, nghị định 153).

NQ11/2011 đã đưa ra nhiều bài học cho cách điều hành những tháng ngày gần đây là vậy.

Bởi nếu các thị trường bị hạ cánh cứng thì nền kinh tế lại đối diện nguy cơ những tháng năm mất mát đang chờ đợi ở phía trước.