Từ đổ vỡ của Huy Vietnam, nhìn lại rủi ro của kênh đầu tư PE

Một sự kiện gây chú ý trên thị trường tài chính mới đây là việc thương hiệu F&B đình đám Huy Vietnam bất ngờ đóng cửa hàng loạt các cửa hàng mang tên Món Huế, Phở ông Hùng, Cơm Thố Cháy... Tổng số tiền mà chuỗi nhà hàng này đang nợ các nhà cung ứng nguyên

Đứng trước nguy cơ phá sản của Huy Vietnam, hiện các quỹ PE đang làm thủ tục khởi kiện hành vi lừa đảo của lãnh đạo doanh nghiệp, yêu cầu phong tỏa tài sản để giảm thiểu thiệt hại. Dù vậy, cơ hội để thu hồi lại nguồn vốn đầu tư của các quỹ là khá thấp khi sự sụp đổ diễn ra quá nhanh.

“Trong lịch sử ngành kinh doanh Việt Nam, chưa có một doanh nghiệp nào có vốn điều lệ lớn như Huy Vietnam lại sụp đổ hoàn toàn chỉ trong vài chục tiếng đồng hồ. Điều này chứng tỏ toàn bộ hệ thống đã mục rỗng từ bên trong nhưng họ bưng bít quá giỏi”, một nhà đầu tư nhận định.

Không ngạc nhiên sao được khi mà cùng với Golden Gate và Redsun, Huy Vietnam là một trong những doanh nghiệp tư nhân lớn nhất trong ngành ăn uống theo chuỗi của Việt Nam. Doanh nghiệp này gây tiếng vang lớn khi huy động được tổng cộng gần 70 triệu USD từ các quỹ đầu tư tư nhân (private equity-PE), trong đó các tên tuổi danh tiếng thế giới như Fortress Investment, ADV Partners hay Franklin Templeton...

Thậm chí cách đây chưa lâu, Huy Vietnam còn công bố ý định niêm yết trên sàn chứng khoán Hong Kong với tham vọng huy động 100 triệu USD để mở rộng kinh doanh.

Sự cố mang tên Huy Vietnam cho thấy bên cạnh làn sóng đầu tư bùng nổ thời gian gần đây vào các doanh nghiệp tiềm năng, kênh đầu tư PE vẫn ẩn chứa những rủi ro cực lớn, thậm chí vượt qua tầm kiểm soát cho giới đầu tư. Trước sự kiện Huy Vietnam, thị trường PE đã ghi nhận một số vụ việc gây tranh cãi như Vina Capital dứt tình nhanh chóng với trứng Ba Huân, mâu thuẫn giữa chuỗi The Kafe và Quỹ Cassia Investments... Lằn ranh mập mờ giữa lợi nhuận - thua lỗ, thông tin kém minh bạch cũng như tranh cãi về cách thức quản trị, chiến lược phát triển giữa lãnh đạo sáng lập và các nhà đầu tư mới là những rào cản lớn cho thị trường PE phát triển.

Khảo sát của hãng Grant Thornton cho thấy, 76% nhà đầu tư PE cho rằng sự thiếu minh bạch trong thông tin hoạt động của doanh nghiệp là nguyên nhân chính gây nên sự thất bại của các thương vụ. Thách thức quan trọng khác là mức độ chấp nhận thấp của các chủ sở hữu doanh nghiệp tư nhân trong việc gọi vốn từ quỹ đầu tư tư nhân.

Thách thức này là khá điển hình tại Việt Nam khi phần lớn doanh nghiệp thuộc sở hữu của cá nhân hoặc gia đình. Những lo ngại về xung đột tiềm ẩn trong tầm nhìn và sứ mệnh cùng với khó khăn trong việc chia sẻ quyền điều hành khiến các công ty tư nhân ngần ngại hợp tác với các nhà đầu tư bên ngoài.

Thái độ tự tin, thái quá của doanh nghiệp sau khi nhận một đống tiền rót vốn gây lo âu. Theo ông Nguyễn Bá Ngọc – một chuyên gia ngành marketing và quản trị doanh nghiệp, nguyên nhân khiến Huy Vietnam sụp đổ là do mở rộng ồ ạt nên số cửa hàng không hiệu quả quá cao, tỷ số giữa cửa hàng phải đóng và mở mới ở mức báo động. “Hành xử của những người chủ chuỗi đương nhiên có vấn đề lớn, có thể họ xào nấu sổ sách giỏi, qua mặt được các nhà đầu tư và co kéo được lâu hơn mức bình thường”, ông Ngọc nhận định.

Theo đánh giá của các chuyên gia, vấn đề quản trị doanh nghiệp ở Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Trình độ quản trị doanh nghiệp của các công ty tư nhân ở Việt Nam chỉ mới ở cấp độ sơ khởi của quá trình phát triển và còn cả một chặng đường dài phía trước để hoàn thiện.

Vì vậy, sự kiện sụp đổ Huy Vietnam mang đến bài học giá trị cho các nhà đầu tư trước con sóng bùng nổ PE. Họ cần phải tỉnh táo trước cơ hội đầu tư, phân tích kỹ tình hình hoạt động và nhất là năng lực quản trị của giới lãnh đạo cũ một khi hệ thống bắt đầu phình to.