Từ A - Z những điều cần biết về sàn chứng khoán Hà Nội (HNX)

Sàn chứng khoán Hà Nội hay được gọi tắt là sàn HNX là sàn giao dịch cổ phiếu, trái phiếu lớn nhất miền Bắc với hơn 16 năm hoạt động.

Tương tự như sàn chứng khoán Hồ Chí Minh (HSX), sàn chứng khoán Hà Nội là sàn giao dịch cho các cổ phiếu của công ty niêm yết do Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội tổ chức và quản lý. Sàn này được gọi tắt là HNX - viết tắt từ cụm tiếng Anh Hanoi Stock Exchange. Sàn chứng khoán HNX được đánh giá là một trong những sàn quan trọng nhất tại thị trường chứng khoán Việt Nam.

Sàn chứng khoán Hà Nội tiền thân là Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (viết tắt là HASTC), được thành lập vào năm 1998 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2005. Các hoạt động chính lúc này là tổ chức giao dịch chứng khoán niêm yết, đấu giá cổ phần và đấu thầu trái phiếu.

Đến năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định đổi tên thành Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội. Đồng thời, chuyển đổi hình thức hoạt động thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên thuộc sở hữu của Nhà nước với vốn điều lệ là 1.000 tỷ đồng.

Tính đến nay, sàn chứng khoán Hà Nội đã có hơn 16 năm hoạt động và không ngừng phát triển mạnh mẽ với 3 thị trường giao dịch thứ cấp trên nền tảng công nghệ hiện đại bao gồm cổ phiếu, trái phiếu Chính phủ và thị trường Upcom.

Theo số liệu tháng tháng 8/2021, giá trị giao dịch bình quân của sàn chứng khoán HNX đạt khoảng 3.870 tỷ đồng, chiếm khoảng 10% giá trị giao dịch trung bình của thị trường, bằng khoảng 16% so với sàn HOSE.

Tính đến thời điểm hiện tại, đang có 341 doanh nghiệp thuộc 12 ngành nghề khác nhau đang niêm yết trên sàn chứng khoán Hà Nội. Các công ty tiêu biểu có thể kể đến là: Tổng công ty CP tái bảo hiểm Quốc gia Việt Nam (VNR); Công ty cổ phần xi măng Bỉm Sơn (BCC); Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bắc Á (BAB),...

Là sàn giao dịch lớn nhất phía Bắc, sàn chứng khoán Hà Nội chịu trách nhiệm quản lý và điều hành các hoạt động giao dịch chứng khoán ổn định, an toàn, minh bạch cũng như đảm bảo quyền lợi của công ty niêm yết lẫn nhà đầu tư. Ngoài ra, sàn HNX còn có chức năng phát triển cơ sở hạ tầng và các sản phẩm mới phục vụ thị trường; thu hút nhà đầu tư trong nước và quốc tế; thể hiện vai trò kênh huy động vốn quan trọng của toàn nền kinh tế.

Sàn chứng khoán Hà Nội đã có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của thị trường chứng khoán Việt Nam bằng việc triển khai hiệu quả các hoạt động:

Một chỉ số quan trọng phản ảnh chức năng của sàn chứng khoán HNX mà các nhà đầu tư cũng cần quan tâm khi tìm hiểu về chức năng của sàn giao dịch này là chỉ số HNX-Index. Tương tự chỉ số VN-Index, HNX-Index là chỉ số so sánh giá trị vốn hoá thị trường ở thời điểm hiện tại với vốn hoá thị trường ở thời điểm gốc của một số mã chứng khoán - hay được gọi chung là rổ đại diện (bao gồm tất cả mã chứng khoán được niêm yết vào thời điểm tháng 10/2009).

Chỉ số HNX-Index được tính bằng công thức lấy tổng vốn hoá thị trường hiện tại của các mã chứng khoán thuộc rổ đại diện chia cho tổng vốn hoá thị trường cơ sở rồi nhân với 100. Theo dõi chỉ số HNX-Index sẽ gíup các nhà đầu tư đánh giá chính xác thị trường hiện tại và dự đoán tương lai.

Những quy định trên sàn chứng khoán Hà Nội được thiết lập nhằm đảo bảo quyền lợi của công ty niêm yết và nhà đầu tư, cũng như đảm bảo mọi giao dịch được diễn ra hợp pháp, công bằng và minh bạch. Chính vì vậy, khi tham gia giao dịch tại sàn HNX, nhà đầu tư cần hiểu rõ các quy định sau để đảm bảo mọi giao dịch đều an toàn và hiệu quả.

Theo quy định của Luật chứng khoán Việt Nam, ngày giao dịch mua bán chứng khoán là các ngày trong tuần từ thứ 2 đến thứ 6, các ngày cuối tuần (bao gồm thứ 7 và chủ nhật) và ngày lễ sẽ không giao dịch. Tất cả các sàn đều phải tuân theo quy định này. Tuy nhiên trong một ngày, thời gian giao dịch ở mỗi sàn sẽ có quy định riêng.

Cụ thể, ở sàn chứng khoán Hà Nội thời gian giao dịch mỗi ngày sẽ như sau:

Khối lượng giao dịch là tổng số cổ phiếu được khớp lệnh trong một phiên giao dịch. Đối với sàn chứng khoán Hà Nội, khối lượng giao dịch được quy định như sau:

Biên độ giao dịch là thuật ngữ được dùng để chỉ số phần trăm giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm trong một phiên giao dịch. Nói cách khác, giá trần và giá sàn của một giao dịch sẽ bằng giá tham chiếu cộng với biên độ giao dịch.

Ở mỗi sàn giao dịch sẽ có những quy định khác nhau về biên độ giao dịch, tại sàn chứng khoán HNX, biên độ giao dịch được quy định như sau:

Đối với sàn chứng khoán Hà Nội, thời gian thanh toán là T + 3. Với T là ngày giao dịch theo phương thức khớp lệnh hoặc thỏa thuận. Trong đó, trong khoảng thời gian từ T + 0 đến T + 3, sẽ thực phong tỏa tiền với lệnh mua và phong tỏa cổ phiếu với lệnh bán. Đến ngày T + 3, sẽ ghi giảm tiền và ghi tăng cổ phiếu trên tài khoản của nhà đầu tư.

Nguyên tắc khớp lệnh là quy tắc chung cho việc thực hiện phương thức khớp lệnh tại các sàn giao dịch chứng khoán. Tất cả các giao dịch tại sàn chứng khoán Hà Nội sẽ được khớp lệnh theo hai nguyên tắc:

Ưu tiên về giá

Ưu tiên về thời gian

Khi có nhiều lệnh mua hoặc lệnh bán cùng một mức giá, hệ thống sẽ ưu tiên khớp lệnh các giao dịch được nhập vào trước.

Khớp lệnh được định nghĩa là hoàn tất thỏa thuận giữa hai bên mua và bán trên bảng giao dịch điện tử trực tuyến. Khớp lệnh sẽ được diễn ra theo hai nguyên tắc ưu tiên về giá và ưu tiên về thời gian và theo 3 phương thức, bao gồm:

Khớp lệnh định kỳ là phương thức giao dịch được thực hiện dựa trên cơ sở so khớp giữa các lệnh mua và lệnh bán tại một thời điểm xác định, để tìm ra mức giá mà khối lượng giao dịch là lớn nhất.

Trong trường hợp, nếu có nhiều mức giá cùng thỏa mãn điều kiện trên thì mức giá khớp lệnh sẽ là mức giá trùng hoặc gần nhất với lần khớp lệnh gần nhất.

Khớp lệnh liên tục là phương thức giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch. Lúc này mức giá khớp lệnh sẽ tuân thủ theo 4 nguyên tắc:

Khớp lệnh thỏa thuận là phương thức giao dịch mà bên mua và bên bán tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch, sau đó thông báo cho công ty chứng khoán ghi nhận kết quả giao dịch vào hệ thống.

Trong các phiên khớp lệnh liên tục, nhà đầu tư được phép đặt đồng thời cả lệnh mua và lệnh bán của cùng một loại chứng khoán. Tuy nhiên, đối với phiên khớp lệnh định kỳ, việc này không được cho phép. Lúc này, bạn chỉ có thể đặt lệnh mua hoặc lệnh bán đối với một mã chứng khoán nhất định.

Đối với các giao dịch khớp lệnh, nhà đầu tư chỉ được phép sửa hoặc hủy các lệnh chưa khớp trong phiên khớp lệnh liên tục.

Trong quá trình sửa lệnh, bạn vẫn phải giữ nguyên thứ tự ưu tiên của lệnh khi nhập vào sàn. Thứ tự ưu tiên được tính kể từ khi bạn lệnh sửa được nhập vào hệ thống đối với các trường hợp sửa tăng khối lượng và hoặc sửa giá.

Đối với các giao dịch, bạn chỉ được phép hủy hoặc sửa lệnh nếu lệnh đó chưa được xác nhận hoặc khớp. Trong trường hợp đại diện Công ty chứng khoán nhập sai lệnh vào hệ thống, lệnh chỉ được sửa nếu được sự chấp thuận của hai bên sàn chứng khoán HNX và nhà đầu tư.

Tương ứng với nguyên tắc khớp lệnh và phương thức khớp lệnh, để thực hiện giao dịch trên sàn chứng khoán Hà Nội, nhà đầu tư cần nắm rõ về các lệnh và cách đặt lệnh chính xác. Trong đó, 4 lệnh phổ biến nhất bao gồm:

Là lệnh mua hoặc bán tại một mức giá xác định (giá mua do nhà đầu tư nhập lệnh) hoặc tốt hơn (xảy ra khi khớp lệnh). Lệnh LO sẽ có hiệu lực từ khi đăng nhập vào hệ thống đến khi kết thúc phiên giao dịch hoặc hủy bỏ lệnh. Cụ thể, đối với sàn chứng khoán Hà Nội, lệnh LO sẽ có hiệu lực từ 9:00 - 11:30 và 13:00 - 14:45.

Lệnh thị trường là lệnh mua với mức giá thấp nhất hoặc bán với mức giá cao nhất trong phiên khớp lệnh liên tục. Tại sàn chứng khoán Hà Nội, có 03 loại lệnh sau:

Nhóm các lệnh thị trường sẽ được giao dịch trên sàn chứng khoán Hà Nội trong khoảng thời gian từ 9:00 - 11:30 và 13:00 - 14:30.

Lệnh ATC là lệnh mua hoặc bán tại mức giá đóng cửa. Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh LO trong thời gian khớp lệnh. Lệnh sẽ tự động bị hủy bỏ nếu khi hết phiên nếu lệnh không được thực hiện hoặc không thực hiện hết.

Lệnh ATC được giao dịch trên sàn chứng khoán Hà Nội trong khoảng thời gian từ 14:30 - 14:45.

Lệnh PLO là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Lệnh PLO chỉ được nhập vào hệ thống trong phiên giao dịch sau giờ. Lệnh PLO được khớp ở mức giá đóng cửa ngay khi nhập vào hệ thống nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn. Lệnh PLO sẽ được giao dịch trên sàn chứng khoán Hà Nội trong khoảng thời gian 14:45 - 15:00.

Nếu xảy ra trường hợp phiên khớp lệnh liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa không xác định được giá thực hiện khớp lệnh, lệnh PLO sẽ không được nhập vào hệ thống.

Bên cạnh việc sàn chứng khoán Hà Nội không có phiên khớp lệnh xác định giá mở cửa thì giữa hai sàn giao dịch lớn nhất cả nước - HNX và HSE (hay còn gọi là HOSE) cũng có nhiều điểm khác biệt mà nhà đầu tư cần lưu ý như:

Sàn chứng khoán HNX yêu cầu các doanh nghiệp niêm yết phải công khai khoản nợ với cổ đông lớn, hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát và những đối tượng liên quan. Trong khi đó, sàn chứng khoán Hà Nội lại không bắt buộc phải công khai các số liệu này.

Các công ty để được niêm yết trên sàn chứng khoán HNX phải có vốn điều lệ ít nhất từ 120 tỷ đồng. Trong khi đó, con số này chỉ ở mức 30 tỷ đồng đối với sàn HNX.

Để có mã chứng khoán trên sàn HNX, doanh nghiệp phải có ít nhất hai năm liên tiếp có lãi, ngoài ra không được phép có nợ quá hạn quá 1 năm và không có khoản lỗ lũy kế tại năm đăng ký niêm yết.

Tại sàn chứng khoán Hà Nội, yêu cầu này đơn giản hơn khi chỉ cần kết quả kinh doanh không lỗ quá 1 năm.

Ví dụ: Như công ty CTCP Chứng khoán Châu Á - Thái Bình Dương- mã chứng khoán APS, niêm yết trên sàn chứng khoán Hà Nội từ năm 2010, với số vốn điều lệ là 780 tỷ đồng. Nếu xét điều kiện về vốn, công ty có đủ tiêu chuẩn để niêm yết trên sàn Hose. Tuy nhiên xét về mảng lợi nhuận, kết quả kinh doanh năm 2019 của doanh nghiệp không được khả quan khi LNST -34,42 tỷ đồng (trước đó LNST của năm 2018 là 1.97 tỷ đồng). Năm 2020, kết quả kinh doanh bất ngờ vượt trội khi LNST đạt 56,54 tỷ đồng. Xét cả giai đoạn, APS vẫn đủ tiêu chuẩn niêm yết trên sàn HNX nhưng chưa thỏa điều kiện để niêm yết trên sàn Hose.

Có thể thấy, với những điều kiện niêm yết khác nhau sẽ tạo ra sự chênh lệch về quy mô công ty và mã chứng khoán trên cả hai sàn HSX và HNX. Vì vậy, trước khi lên danh mục đầu tư, bạn cần phải cân nhắc kỹ và phân tích yếu tố tài chính của từng công ty trước khi đưa ra quyết định giao dịch.

Để bắt đầu giao dịch tại sàn HNX, nhà đầu tư có thể mở tài khoản bằng 1 trong 2 cách sau:

Bạn có thể đến trụ sở sàn HNX tại địa chỉ số 02, Phan Chu Trinh, Hoàn Kiếm, Hà Nội để được hướng dẫn mở tài khoản trực tiếp.

Hồ sơ mở tài khoản bao gồm các loại giấy tờ sau:

Sau khi điền thông tin đầy đủ và ký hợp đồng, nhà đầu tư sẽ được cung cấp tài khoản giao dịch tại sàn chứng khoán Hà Nội và có thể bắt đầu nạp tiền để giao dịch ngay.

Bên cạnh mở trực tiếp, bạn có thể mở tài khoản giao dịch tại sàn HNX tại nhà theo 5 bước sau.

Sàn chứng khoán Hà Nội với hơn 16 năm hoạt động đã trở thành điểm giao dịch an toàn, minh bạch và bảo mật cho các nhà đầu tư. Đồng thời cũng đóng góp vào sự phát triển kinh tế của cả nước. Hy vọng bài viết này đã mang đến những thông tin bổ ích về sàn HNX.

Để cập nhật thêm các thông tin mới nhất về thị trường chứng khoán, bất động sản và kinh doanh, bạn có thể tải ngay ứng dụng 24h Money hoàn toàn miễn phí!