Trung Quốc thống trị thị trường xuất khẩu thế giới bất chấp chiến tranh thương mại

Với đại dịch Covid-19 làm gián đoạn hoạt động hậu cần toàn cầu, ngày càng có nhiều động lực để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng. Nhưng tỷ trọng xuất khẩu toàn cầu của Trung Quốc thực sự đang tăng và thậm chí còn vượt quá mức trước khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung nổ ra vào năm 2018.

Một số nhà phân tích cho rằng, Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện Khu vực (RCEP) được ký kết gần đây sẽ thúc đẩy sự hiện diện của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu hơn nữa.

Số lượng các sản phẩm mà Trung Quốc chiếm thị phần cao trên thị trường xuất khẩu ngày càng gia tăng.

Nikkei đã phân tích dữ liệu về 3.800 sản phẩm do Trung tâm Thương mại Quốc tế tổng hợp và dữ liệu cho thấy rằng có 320 sản phẩm vào năm 2019, trong đó Trung Quốc chiếm hơn 50% thị phần xuất khẩu. Trong khi đó, vào năm 2001, khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), con số đó là 61 sản phẩm.

Số lượng các sản phẩm mà Trung Quốc chiếm thị phần cao đã ngừng tăng lên từ năm 2016 khi Tổng thống Donald Trump đắc cử và sau đó cuộc chiến thương mại bắt đầu năm 2018, nhưng con số này đã tăng trở lại vào năm ngoái.

Biểu đồ số lượng sản phẩm mà Trung Quốc chiếm thị phần xuất khẩu hơn 50%

Xuất khẩu máy tính do Trung Quốc sản xuất chiếm 66% toàn bộ thị trường xuất khẩu năm 2019 với giá trị 95,6 tỷ USD. Thị phần của các thành phần tinh thể lỏng được sử dụng trong máy tính cá nhân và điện thoại thông minh cũng vượt quá 50%, và thị phần của máy điều hòa không khí (57%), bệ rửa bằng sứ và bệ toilet (80%) cũng ở mức cao.

Theo cơ quan hải quan ở thành phố Thiên Tân, cảng lớn nhất ở miền Bắc Trung Quốc, xuất khẩu đang tăng đều đặn. Chuỗi cung ứng ở Trung Quốc đã phục hồi sớm hơn các nước khác và các nhà sản xuất đang tăng cường sản xuất. Một công ty thương mại ở Thiên Tân đề nghị giấu tên, nói với Nikkei rằng, họ có đơn đặt hàng xe đạp và đồ đạc đang còn tồn đọng trong hơn hai năm tới.

Hiệp định RCEP được ký kết vào ngày 15/11 vừa qua có thể thúc đẩy xu hướng gia tăng sự hiện diện của Trung Quốc trong khu vực, vì hiệp định này sẽ thiết lập một khu vực thương mại tự do ở châu Á.

Theo một nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, xuất khẩu toàn cầu sẽ tăng lên 500 tỷ USD vào năm 2030 do những tác động tích cực như cắt giảm thuế quan. Trung Quốc sẽ được hưởng lợi nhiều nhất, với giá trị hàng hóa xuất khẩu của nước này dự kiến ​​sẽ tăng 248 tỷ USD.

Biểu đồ quy mô xuất khẩu thay đổi dự kiến vào năm 2030 của các quốc gia

"RCEP sẽ giải quyết các lĩnh vực quan trọng chưa được bao phủ hoặc chỉ được bao phủ bởi các mô hình hub - spoke (mạng lưới vận tải hub và spoke chỉ bao gồm 2 thành phần chính đó là hub – trung tâm và spoke – vệ tinh, spoke chính là địa điểm tiếp nhận hàng hóa mà hub chuyển tới) mà không hỗ trợ chuỗi cung ứng đa quốc gia. Với những liên kết này, RCEP sẽ khuyến khích sự phụ thuộc lẫn nhau hơn nữa", báo cáo của Viện nghiên cứu cho biết.

Khi chiến tranh thương mại tiếp tục với Mỹ, Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đẩy nhanh xuất khẩu sang các nước châu Á, giành thị phần từ Ấn Độ và Đài Loan (Trung Quốc), những nền kinh tế không thuộc RCEP.

Các công ty Nhật Bản đang hướng tới mục tiêu nâng cao năng suất bằng cách sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao trong nước, nhưng để duy trì khả năng cạnh tranh, không thể không kể đến sức mạnh chuỗi cung ứng của Trung Quốc.

Như Naoto Saito, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Daiwa đã chỉ ra: "Các công ty Nhật Bản cần làm sâu sắc hơn mối quan hệ với Trung Quốc, đồng thời chú ý đến sự can thiệp của chính phủ Trung Quốc vào khu vực tư nhân và bảo vệ tài sản trí tuệ".