Trung Quốc tập trận ở Biển Đông, gần Việt Nam: Có đáng lo ngại?

Ngày 4/3, Trung Quốc thông báo quân đội nước này sẽ tổ chức các cuộc tập trận kéo dài hơn 1 tuần trên Biển Hoa Nam (Biển Đông), tại một khu vực nằm giữa tỉnh Hải Nam và thành phố Huế của Việt Nam. Họ yêu cầu mọi tàu bè phải tránh khu vực này trong thời gian tập trận. 

Theo hãng tin Reuters, trong bản thông cáo bằng tiếng Hoa và tiếng Anh được công bố tối 4/3, Cục Hải sự Hải Nam cho biết các cuộc tập trận sẽ kéo dài từ ngày 4-15/3. Các tọa độ do họ cung cấp cho thấy khu vực tập trận nằm gần ngay chính giữa Thành phố Tam Á của đảo Hải Nam và Thành phố Huế. Tam Á là nơi đặt căn cứ hải quân lớn của Trung Quốc.

Việc Nga “xâm lược” Ukraine có kích động Trung Quốc thực hiện các hành động gây hấn hơn nữa ở khu vực này hay không? Nhà nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Giám đốc Viện Nghiên cứu Chiến lược thuộc Trường Quân sự Pháp (IRSEM), nhận định: “Để Nga xâm lược Ukraine mà không can thiệp là trao cho Trung Quốc quyền tự do hành động. Tuy nhiên, phạm vi hoạt động ở châu Âu và Đông Nam Á hoàn toàn khác nhau. Điểm tương đồng duy nhất giữa hai phần này của thế giới là đều có sự hiện diện của một cường quốc lớn về chính trị, quân sự và địa lý, viện cớ ‘mối quan hệ lịch sử cổ xưa’ trong cách xử lý quan hệ với các nước láng giềng.

Đó là điểm duy nhất kết nối trường hợp Ukraine và Nga với trường hợp Trung Quốc và toàn bộ vùng Đông Nam Á. Còn lại là hoàn toàn khác. Nếu NATO là vấn đề trọng tâm trong cạnh tranh giữa Nga và Liên minh châu Âu hiện nay với việc Ukraine bị mắc kẹt trong chính sách quốc phòng và ảnh hưởng giữa hai khối lớn. Trường hợp này hiện không xảy ra ở Đông Nam Á”.

Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Benoît de Tréglodé nhấn mạnh: “Dĩ nhiên những gì đang diễn ra ở Ukraine gây nhiều hậu quả và được các nước Đông Nam Á lo lắng theo dõi, nhưng theo hướng là trong tương lai, Trung Quốc sẽ tìm ra cớ gì hợp pháp nếu cần can thiệp vào những nước láng giềng, chứ không hẳn là về tình hình an ninh đang xấu đi ở châu Âu vì điều này tương đối xa vời đối với những nước này”.

Giáo sư John Blaxland tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng thuộc Đại học Quốc gia Australia mới đây nói: “Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đồng minh của Putin, đang chăm chú theo dõi tiền lệ do Putin tạo ra. Nếu ông ta [Putin] thoát được, điều này có thể giúp Trung Quốc tự tin, hung hăng hơn ở Biển Đông hoặc gia tăng phá hoại sự ổn định và độc lập của Đài Loan - một trung tâm kinh tế tự trị đồng thời là một nền dân chủ tự do sôi động trong khu vực”.

Còn ông Grant Newsham, một Đại tá thủy quân lục chiến Mỹ đã nghỉ hưu và hiện là nhà phân tích chính trị cũng cho rằng: “Trung Quốc đang theo dõi chặt chẽ. Nếu phản ứng của Mỹ và phương Tây đối với cuộc xâm lược Ukraine được coi là yếu ớt hoặc không hiệu quả và cuối cùng chấp nhận việc Nga chiếm Ukraine như một chuyện đã rồi thì Trung Quốc sẽ bạo dạn hơn để tiến tới. Việc này sẽ mất vài tháng. Nhưng trong thời gian chờ đợi, Trung Quốc sẽ giữ căng thẳng với Đài Loan, đồng thời thắt chặt kiểm soát Biển Đông và tiếp tục gây sức ép với Nhật Bản ở Biển Hoa Đông”.

Trong tháng 2/2022, Trung Quốc cũng đã tiến hành ít nhất 2 cuộc tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông, theo thông báo trên website của Cục Hải sự Hải Nam và thông tin từ tờ "Bưu Điện Hoa Nam buổi sáng". Tính từ đầu năm 2022 đến nay, Trung Quốc có thể đã tiến hành ít nhất 7 cuộc tập trận ở Biển Đông, trong đó có 1 cuộc tập trận ở Vịnh Bắc Bộ. Trong năm 2021, Trung Quốc cũng đã được cho là tiến hành ít nhất 51 cuộc tập trận ở Biển Đông.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên gần như toàn bộ Biển Đông, trong đó có các tuyến vận tải hàng hải chính và đã xây dựng các đảo nhân tạo và sân bay trên một số bãi đá ngầm và đảo nhỏ mà họ đang kiểm soát, gây lo ngại cho các nước trong khu vực và cho Mỹ.

Theo Reuters