Trung Quốc sắp sử dụng "con át chủ bài" đất hiếm trong thương chiến Mỹ-Trung?

Bắc Kinh đang chuẩn bị sử dụng lượng đất hiếm của họ như là biện pháp đáp trả trong cuộc chiến thương mại với Washington, dựa trên hàng loạt nguồn tin truyền thông ở Trung Quốc – bao gồm dấu hiệu từ cơ quan hoạch định chính sách Nhà nước.

Mỹ không nên đánh giá thấp khả năng chiến đấu của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại, tờ People’s Daily – tờ báo hàng đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc – cho biết trong một bài bình luận trong ngày thứ Tư (29/05).

Tờ báo này cho biết, không khó để trả lời câu hỏi liệu Trung Quốc sẽ sử dụng đất hiếm như một vũ khí đáp trả trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung hay không.

Trung Quốc đang “nghiêm túc” cân nhắc giới hạn xuất khẩu đất hiếm tới Mỹ và có thể thực hiện những biện pháp đáp trả khác, Tổng biên tập của tờ Thời báo Hoàn cầu cho biết trong một dòng tweet. Một quan chức tại Ủy ban Phát triển và Cải cách Quốc gia (NDRC) nói với CCTV rằng người dân Trung Quốc sẽ không vui khi thấy những sản phẩm được làm từ lượng đất hiếm xuất khẩu từ Trung Quốc được sử dụng để kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc.

Các bài báo đăng tải trên tờ Thời báo Hoàn cầu và Shanghai Securities News đưa ra những quan điểm tương tự trong ngày thứ Tư (29/05).

Trong báo cáo ngày 21/05/2019, Yi Zhu, Chuyên viên phân tích cấp cao tại Bloomberg Intelligence, cho biết Mỹ sẽ tiếp tục phụ thuộc vào phần đất hiếm nhập khẩu từ Trung Quốc – nguyên liệu được sử dụng trong các linh kiện quan trọng như thiết bị điện tử, xe lai (hybrid) và hệ thống dự trữ năng lượng. Nhập khẩu đất hiếm từ Trung Quốc rẻ hơn là sản xuất tại Mỹ.

Cổ phiếu của các nhà sản xuất đất hiếm đã leo dốc mạnh trong vài tuần gần đây nhờ quan điểm cho rằng đất hiếm có thể là “con át chủ bài” trong cuộc chiến thương mại. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới thăm một nhà máy sản xuất đất hiếm trong tháng này, đi cùng với nhà đàm phán thương mại hàng đầu của ông với Mỹ. Điều này làm dấy lên suy đoán đất hiếm có thể là vũ khí để Trung Quốc đáp trả Mỹ trong cuộc chiến thương mại.

Mỹ nhập khẩu 80% lượng đất hiếm từ Trung Quốc – nhà sản xuất đất hiếm hàng đầu trên toàn cầu. Đất hiếm được sử dụng trong nhiều thiết bị từ điện thoại thông minh cho tới xe hơi điện cho tới thiết bị quân sự. Đất hiếm – vốn bao gồm các yếu tố như neodymium (được sử dụng trong nam châm) và ytrrium (trong thiết bị điện tử) – là khá nhiều trong lớp vỏ trái đất, nhưng lại hiếm hơn các loại quặng khác.

Một vài nhà sản xuất chiếm ưu thế trên thị trường đất hiếm của Trung Quốc, như China Northern Rare Earth Group, Minmetals Rare Earth Co., Xiamen Tungsten Co. và Chinalco Rare Earth & Metals Co.

Cổ phiếu China Northern rose tăng tới 6.1% trên sàn Thượng Hải, còn Lynas Corp. – nhà sản xuất các sản phẩm từ đất hiếm lớn nhất bên ngoài Trung Quốc – tăng tới 11% ở Sydney. Cả hai cổ phiếu này đều tăng hơn 30% trong tháng này. Cổ phiếu China Rare Earth Holdings niêm yết ở Hồng Kông tăng vọt 39%.

Trung Quốc chi phối đất hiếm quá nhiều đến nỗi Mỹ phải cùng với các quốc gia khác phải khởi kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) trước đó trong thập kỷ này để buộc Trung Quốc xuất khẩu thêm đất hiếm giữa lúc thị trường toàn cầu thiếu hụt trầm trọng. WTO ủng hộ Mỹ, trong khi giá bất hiếm lại lao dốc khi các nhà sản xuất chuyển sang các nguyên liệu thay thế.

Trong tháng 12/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh điều hành để giảm sự phụ thuộc vào các nguồn khoáng chất quan trọng bên ngoài, như đất hiếm – vốn để giảm bớt tác động từ việc gián đoạn nguồn cung.