Trung Quốc mang núi nợ chiếm hơn một nửa GDP?

Những ngày qua, khi Trung Quốc còn đang lao đao trước khả năng vỡ nợ của Tập đoàn bất động sản hàng đầu Evergrande thì Goldman Sachs lại tung một dự báo mới cho rằng, các chính quyền địa phương ở Trung Quốc đang gánh núi nợ to hơn nhiều.

Theo đó, các nhà kinh tế của Goldman Sachs cho rằng, tổng lượng nợ của công ty tài chính của chính quyền địa phương (LGFV) Trung Quốc đã tăng lên khoảng 53 nghìn tỷ NDT (8,2 nghìn tỷ USD) vào cuối năm ngoái, từ mức 16 nghìn tỷ NDT vào năm 2013.

Con số này tương đương khoảng 52% GDP và lớn hơn giá trị khoản nợ chưa thanh toán chính thức của chính phủ.

LGFV là phương tiện để chính quyền các địa phương đi vay tiền mà không cần liệt kê trên bảng cân đối kế toán, nhưng được coi như một khoản nợ của chính phủ đối với thị trường tài chính.

Các khoản nợ ẩn của chính quyền địa phương Trung Quốc đã tăng lên mức tương đương hơn 1 nửa quy mô của nền kinh tế, buộc chính quyền nước này phải đưa ra những biện pháp linh hoạt hơn để ứng phó với tình trạng này, khi doanh thu từ hoạt động bán bất động sản đang chậm lại.

Đầu năm nay, một số dấu hiệu đã cho thấy chính phủ Trung Quốc đang tiến hành cắt giảm các khoản nợ này trong bối cảnh nền kinh tế hồi phục. Theo đó, giới chức nước này có nhiều điều kiện hơn để tập trung giải quyết các vấn đề rủi ro tài chính.

Nhà kinh tế Maggie Wei viết trong báo cáo: "Điều cần thiết ở đây là họ cần phát hành thêm trái phiếu chính thức của chính quyền địa phương và tăng tính linh hoạt trong hoạt động tài trợ vốn của chính quyền địa phương để hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế."

Hoạt động bán đất là nguồn thu ngân sách chính của các chính quyền địa phương, song doanh số đang chậm lại khi cuộc khủng hoảng của nhà phát triển China Evergrande đang trở nên tồi tệ hơn. Để bù đắp sự thiếu hụt kinh phí do tình trạng trên, Goldman Sachs nhận định Trung Quốc nên tăng hạn ngạch trái phiếu cho năm 2022 thêm hơn 500 tỷ NDT, từ mức 3,65 nghìn tỷ NDT trong năm nay.

Theo Goldman Sachs, các khoản nợ phải trả của các LGFV chủ yếu tập trung ở lĩnh vực xây dựng, vận tải và các tập đoàn công nghiệp. 3 ngành này chiếm gần 40% tổng nợ của LFGV. Tỉnh Giang Tô hiện đứng đầu các tỉnh của Trung Quốc về quy mô đi vay, với khoảng 8 nghìn tỷ NDT vào năm 2020.

Trong khi đó, Thiên Tân, Bắc Kinh, Tứ Xuyên, Quý Châu và Cam Túc là các tỉnh có tỷ lệ đòn bẩy cao nhất tính theo sản lượng kinh tế của địa phương. Khoảng 60% trái phiếu do các LGFV phát hành đều được sử dụng để hoàn trả các khoản nợ đáo hạn trong năm 2020-2021 thay vì đầu tư mới.

Các khoản nợ LGFV phát triển mạnh mẽ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 như một cách tài trợ cho sự thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng của Trung Quốc, ngay cả khi chúng không tạo ra lợi nhuận.

Chính phủ Trung Quốc không công bố dữ liệu về tổng số nợ do các LGFV đưa ra, nhưng một số ước tính chỉ ra rằng khoản nợ - bao gồm cả nợ chưa được tính toán bằng các số liệu chính thức - đã tiếp tục tăng trong những năm qua.

Lu Ting, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura, ước tính rằng các khoản nợ tiềm ẩn của chính quyền địa phương, bao gồm cả các khoản vay và trái phiếu, đạt 45 nghìn tỷ nhân dân tệ (6,95 nghìn tỷ USD) vào cuối năm 2020, tương đương 44% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc.

Theo ước tính của ông Lu, con số này cao hơn 4 lần so với mức 9,6 nghìn tỷ nhân dân tệ vào cuối năm 2010, chiếm khoảng 23% GDP.

SCMP bình luận, kể từ năm 2014, Bắc Kinh đã không thành công trong một loạt nỗ lực nhằm điều chỉnh tốt hơn các LGFV và kiểm soát rủi ro hệ thống tiềm ẩn, bao gồm khuyến khích chính quyền địa phương chuyển đổi chúng thành các doanh nghiệp khả thi về mặt thương mại, tránh sử dụng các bảo lãnh ngầm và xin hạn ngạch trái phiếu chính phủ để tài trợ cho các dịch vụ công. không phải lúc nào cũng có lợi nhuận.

Cựu quan chức Bộ Tài chính Sun Xiaoxia phát biểu tại một diễn đàn ở Bắc Kinh vào tháng 6 năm nay rằng hạn ngạch trái phiếu chính quyền địa phương thường không đủ để trang trải chi phí xây dựng, dẫn đến việc phụ thuộc vào LGFV để tài trợ cho sự thiếu hụt.

Ông Sun nói thêm, rủi ro vỡ nợ của nợ LGFV cũng cao, vì nhiều khoản đầu tư không phải lúc nào cũng mang lại lợi nhuận, có nghĩa là chính quyền địa phương không phải lúc nào cũng có thể hỗ trợ các LGFV do doanh thu của chính họ giảm.

“Rất khó để thoát khỏi [dựa vào LGFV] và rất khó để chuyển đổi chúng thành một thực thể kinh doanh theo định hướng thị trường” - các phương tiện truyền thông Trung Quốc dẫn lời ông Sun nói.

Mặc dù trái phiếu LGFV được niêm yết công khai chưa có khoản vỡ nợ, LGFV đã từng bị vỡ nợ trước đây đối với các khoản vay từ ngân hàng, công ty bảo hiểm và các sản phẩm ủy thác.

Ông Sun giải thích rằng rủi ro đối với hệ thống ngân hàng là nghiêm trọng vì hơn 80% nợ chính quyền địa phương do các ngân hàng thương mại nắm giữ.

Năm nay, chính phủ trung ương đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế khiêm tốn là “trên 6%” cho năm 2021, nhưng nhấn mạnh giảm nợ là một trong năm nhiệm vụ chính vì tìm cách cắt giảm lượng nhà ở dư thừa và giảm dư thừa công suất trong một số lĩnh vực nhất định.

Vào tháng 4, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc nói rằng các khoản LGFV nên được tái cấu trúc hoặc tuyên bố phá sản nếu họ không có khả năng trả nợ.

Sau đó, vào tháng 7, Thời báo Chứng khoán chính thức của nước này đưa tin rằng, Bắc Kinh đã ra lệnh cho các ngân hàng và công ty bảo hiểm không cung cấp thanh khoản mới cho các nền tảng được bảo lãnh ngầm từ chính quyền địa phương.