Trung Quốc lo ngại khủng hoảng ngân hàng theo kiểu Silicon Valley Bank

Các nhà quản lý Trung Quốc đang cảnh báo các ngân hàng nhỏ trong nước về nguy cơ khủng hoảng thanh khoản theo kiểu của Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) ở Mỹ. Cảnh báo được đưa ra khi các ngân hàng quy mô cấp vùng ở Trung Quốc chạy đua mua vào trái phiếu chính phủ Trung Quốc kỳ hạn dài trong năm nay.

Một chi nhánh của ngân hàng cấp vùng Baoshang ở Bắc Kinh, Trung Quốc. Mối lo ngại về sức khỏe của các ngân hàng cấp vùng tăng lên kể từ sau khi các cơ quan quản lý tiếp quản ngân hàng này vào năm 2021. Ảnh: Bloomberg

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã phát đi tín hiệu lo ngại trước xu hướng các ngân hàng cấp vùng chuyển sang trái phiếu chính phủ dài hạn, vốn dễ bị ảnh hưởng bởi những biến động về lợi suất.

Cú sụp đổ của SVB vào đầu năm ngoái phơi bày những rủi ro lâu dài của một chiến lược mà nhiều tổ chức tài chính sử dụng để tăng lợi nhuận khi lãi suất thấp. Đó là lấy tiền gửi của khách hàng để đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ.

Khi lợi suất tăng vọt, danh mục đầu tư trái phiếu chính phủ Mỹ của SVB, mua bằng tiền gửi giá rẻ từ khách hàng, giảm giá trị, tạo ra mức lỗ lớn trên giấy tờ. Khi khách hàng ồ ạt rút tiền, SVB buộc phải thanh lý trái phiếu chính phủ, khiến lỗ trên giấy tờ biến thành lỗ thật. Đó là nguyên nhân chính dẫn đến cú sụp đổ của SVB.

Theo dữ liệu của ngân hàng BNP Paribas, trong quí đầu tiên của năm nay, các ngân hàng Trung Quốc, chủ yếu là các ngân hàng cấp vùng đã mua ròng trái phiếu chính phủ với giá trị tổng cộng 270 tỉ nhân dân tệ (37 tỉ đô la Mỹ).

“Nếu một lượng lớn tiền của các ngân hàng được phân bổ vào trái phiếu chính phủ dài hạn với lợi suất thấp và nếu chi phí nợ tăng lên đáng kể, số trái phiếu đó sẽ giảm giá trị mạnh nếu buộc phải bán để đáp ứng nhu cầu rút tiền gửi đột ngột tăng lên của khách hàng. Đây chính xác là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng thanh khoản của SVB hồi năm ngoái”, một quan chức giấu tên của PBoC nói với Financial Times.

SVB đã được chính phủ Mỹ tiếp quản vào tháng 3-2023 sau khi khách hàng ồ ạt rút tiền do lo ngại ngân hàng này mất khả năng thanh toán các khoản tiền gửi trước tác động bất lợi của lợi suất cao đối với danh mục trái phiếu chính phủ Mỹ dài hạn. Vào thời điểm đó, đây là vụ phá sản ngân hàng lớn thứ hai trong lịch sử Mỹ.

Các vấn đề của các ngân hàng cấp vùng trong nước có thể kìm hãm hoạt động cho vay, làm trầm trọng thêm những khó khăn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Các ngân hàng cấp vùng đã đổ xô mua trái phiếu chính phủ Trung Quốc dài hạn kể từ tháng 1 khi xem tài sản này là nơi trú ẩn an toàn trước cơn suy thoái của thị trường chứng khoán và lĩnh vực bất động sản. Điều này đẩy lợi suất trái phiếu chính phủ xuống các mức thấp nhất trong nhiều thập niên.

Tuy nhiên, một số nhà phân tích cảnh báo về mối nguy hiểm từ danh mục đầu tư trái phiếu chính phủ vốn được nhiều ngân hàng đánh giá là có vẻ an toàn. “Đối với những ngân hàng nhỏ, việc mua vào trái phiếu chính phủ dài hạn thực sự rất rủi ro. Nếu có sự cố xảy ra và lợi suất bắt đầu tăng, họ có thể đối mặt với tổn thất lớn. Đừng quên bài học của các ngân hàng khu vực như SVB ở Mỹ”, Wang Ju, người đứng đầu chiến lược tỷ giá và ngoại hối phụ trách thị trường Trung Quốc của BNP Paribas Securities nói.

Trong một dấu hiệu cho thấy nhu cầu mạnh mẽ, lợi suất trái phiếu phiếu kỳ hạn 30 năm của chính phủ Trung Quốc, tỷ lệ nghịch với giá, đã giảm xuống khoảng 2,5% trong tuần qua, mức thấp nhất trong hai thập niên. Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm của chính phủ Trung Quốc cũng chạm mức thấp kỷ lục 2,2% trong tháng 3.

Theo truyền thông trong nước, tại một số tỉnh miền Đông và miền Trung của Trung Quốc, các cơ quan quản lý đã yêu cầu các ngân hàng nhỏ ngừng mua trái phiếu chính phủ dài hạn và cảnh báo về rủi ro thanh khoản.

Dữ liệu giao dịch thứ cấp từ thị trường trái phiếu liên ngân hàng Trung Quốc cho thấy, bất chấp các cảnh báo này, các ngân hàng ở khu vực nông thôn vẫn mua trái phiếu chính phủ với tổng trị giá 400 tỉ trong giai đoạn từ ngày 1-3 đến ngày 16-4. Trong khi đó, các ngân hàng lớn hơn của Trung Quốc đã bán 220 tỉ nhân dân tệ trái phiếu chính phủ trong giai đoạn này.

“Các ngân hàng nhỏ đang đầu tư vào trái phiếu chính phủ mạnh mẽ hơn với các ngân hàng lớn”, Chen Jianheng, nhà phân tích thu nhập cố định ở bộ phận nghiên cứu của Tổng Công ty vốn quốc tế (CICC) nói.

Vị quan chức giấu tên của PBoC ám chỉ với Financial News rằng, Bắc Kinh có thể đẩy mạnh phát hành trái phiếu trong nỗ lực hạn chế đà tăng giá, đồng thời can thiệp vào thị trường thứ cấp để giúp quản lý thanh khoản. Hồi tháng 3, Thủ tướng Lý Cường cho biết, chính phủ sẽ phát hành 1 nghìn tỉ nhân dân tệ trái phiếu đặc biệt siêu dài hạn trong năm nay để giúp hỗ trợ nền kinh tế.