Trung Quốc đối mặt với áp lực quốc tế: Các biện pháp kích thích kinh tế có đủ?

Trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang đối diện với nhiều thách thức, các biện pháp kích thích kinh tế của Chủ tịch Tập Cận Bình, được đánh giá là táo bạo nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, vẫn chưa thực sự thuyết phục được cộng đồng quốc tế.

Tại cuộc họp thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới diễn ra tại Washington, các nhà lãnh đạo tài chính toàn cầu đã bày tỏ sự thất vọng, cho rằng cần có những hành động mạnh mẽ hơn để giải quyết các vấn đề nội tại của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Sự nghi ngờ đối với các biện pháp kích thích kinh tế của Trung Quốc

Mặc dù Trung Quốc đã triển khai một số biện pháp kích thích kinh tế, bao gồm việc cắt giảm lãi suất, bơm thêm tiền vào hệ thống ngân hàng và hỗ trợ khu vực nhà ở, nhiều chuyên gia tài chính hàng đầu cho rằng những động thái này là không đủ để tái cân bằng sự phát triển kinh tế của đất nước.

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen đã chỉ trích rằng các biện pháp này chưa giải quyết được vấn đề quan trọng nhất là nhu cầu nội địa yếu, trong khi dư thừa công suất sản xuất vẫn chưa được khắc phục.

Janet Yellen nhận định, "Tôi thực sự chưa nghe thấy bất kỳ chính sách nào từ Trung Quốc nhằm giải quyết vấn đề này theo cách mà tôi hy vọng." Bà ám chỉ đến sự thiếu vắng các biện pháp kích thích tiêu dùng – yếu tố mà bà coi là chìa khóa để thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc và giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu và sản xuất công nghiệp.

Kristalina Georgieva, Giám đốc điều hành IMF, cũng cảnh báo rằng nếu không có cải cách sâu rộng, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có thể giảm xuống dưới mức 4% trong tương lai. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao tiêu dùng nội địa, giảm sự phụ thuộc vào sản xuất và xuất khẩu.

Trong khi Bắc Kinh đã đưa ra một số biện pháp kích thích tài chính, các nhà đầu tư quốc tế vẫn đang chờ đợi chi tiết cụ thể từ gói kích thích kinh tế sắp tới, dự kiến sẽ được các nhà lập pháp hàng đầu Trung Quốc phê duyệt trong cuộc họp kín. Tuy nhiên, ngày diễn ra cuộc họp này vẫn chưa được công bố, gây ra sự không chắc chắn và lo ngại về mức độ và quy mô của gói kích thích mới.

Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis SA, nhận xét rằng Trung Quốc không tận dụng cơ hội để thuyết phục các nhà đầu tư quốc tế về hiệu quả của gói kích thích này. Bà cho rằng các quan chức Trung Quốc đang thận trọng để tránh gây ra những kỳ vọng quá lớn trong bối cảnh họ phải đối mặt với nhiều thách thức cả trong nước lẫn quốc tế.

Tác động của bầu cử Mỹ và sự phản ứng của Trung Quốc

Một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến quyết định của Bắc Kinh là cuộc bầu cử tổng thống tại Mỹ sắp diễn ra, khi mối quan hệ Mỹ-Trung đang ở tình trạng căng thẳng cao độ. Donald Trump, nếu tái đắc cử, đã tuyên bố sẽ áp đặt mức thuế 60% đối với hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc. Điều này có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế Trung Quốc, với dự báo của UBS Group cho rằng việc tăng thuế có thể làm giảm một nửa tốc độ tăng trưởng hàng năm của quốc gia này.

Raghuram Rajan, cựu thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ, nhận định: "Bắc Kinh có thể đang chờ đợi kết quả cuộc bầu cử Mỹ để quyết định họ cần phải làm gì tiếp theo." Ông cho rằng nếu cuộc bầu cử ở Mỹ bất lợi cho Trung Quốc, có thể Bắc Kinh sẽ tung ra một gói kích thích kinh tế quy mô lớn hơn nhiều, thay vì các biện pháp nửa vời như hiện tại.

Thương mại toàn cầu và chính sách đối phó của Trung Quốc

Sự chậm lại trong thương mại giữa Trung Quốc và các đối tác lớn như Mỹ và Liên minh châu Âu đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự tăng trưởng của nền kinh tế nước này. Đặc biệt, Hoa Kỳ và EU đã áp đặt các biện pháp thuế quan để bảo vệ thị trường nội địa trước làn sóng hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc, gây thêm áp lực cho nền kinh tế xuất khẩu của Bắc Kinh. Tại cuộc họp IMF, Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner đã chỉ trích các chính sách của Trung Quốc, cho rằng Bắc Kinh đang cố gắng thao túng trật tự quốc tế để cải thiện vị thế thương mại của mình.

Mặc dù các quan chức Trung Quốc, bao gồm Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pan Gongsheng, đã tổ chức một số cuộc họp báo trong nước để giải thích về các biện pháp kích thích, nhưng những buổi họp này thường được dàn dựng cẩn thận, với các câu hỏi được chọn lọc trước. Điều này khiến cho sự tương tác quốc tế của Trung Quốc trở nên hạn chế, khi họ không thể tránh khỏi những câu hỏi sắc bén từ cộng đồng tài chính toàn cầu.

Thách thức phía trước đối với Trung Quốc

Các biện pháp kích thích hiện tại của Trung Quốc đã giúp cải thiện dự báo tăng trưởng, với một số ngân hàng Phố Wall điều chỉnh dự báo lên gần mức mục tiêu chính thức là 5% cho năm 2024. Tuy nhiên, đây không phải là một gói kích thích quy mô lớn có khả năng thay đổi cục diện. Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc cần phải có hành động mạnh mẽ hơn, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối diện với nhiều rủi ro, bao gồm lạm phát, địa chính trị và những thách thức về nợ công.

Haibin Zhu, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại JPMorgan Chase & Co., nhận định rằng Tập Cận Bình có thể sẽ tiếp tục tập trung vào phát triển sản xuất tiên tiến để thúc đẩy nền kinh tế. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra căng thẳng với các đối tác thương mại lớn, đặc biệt là Mỹ và châu Âu, khi họ đã và đang áp dụng các biện pháp bảo hộ kinh tế để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa.

Brad Setser, thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhấn mạnh rằng các nhà đầu tư đang rất quan tâm đến việc liệu Trung Quốc có thể duy trì tăng trưởng mà không phụ thuộc vào phần còn lại của thế giới hay không. Trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng và sự bất ổn kinh tế toàn cầu, câu trả lời cho câu hỏi này vẫn còn bỏ ngỏ.

Dù Trung Quốc đã triển khai một số biện pháp kích thích kinh tế, sự thiếu rõ ràng và quyết đoán trong các kế hoạch của Bắc Kinh khiến cộng đồng tài chính toàn cầu vẫn còn nhiều nghi ngờ. Trong thời gian tới, sự thành công của Trung Quốc trong việc đạt được tăng trưởng bền vững sẽ phụ thuộc vào việc họ có thể triển khai các biện pháp mạnh mẽ hơn, đồng thời cân nhắc kỹ lưỡng những tác động từ cuộc bầu cử Mỹ và căng thẳng thương mại toàn cầu.