Trung Quốc có thể làm gì nếu Putin tấn công Ukraine?

Trong bối cảnh 2 nhà lãnh đạo Mỹ-Nga có những động thái “dằn mặt” nhau liên quan khủng hoảng biên giới Ukraine, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình có thể là một trong những chính khách đang theo dõi sát sao nhất vấn đề này.

Giống như ông Putin, người muốn đưa Ukraine trở lại vòng ảnh hưởng của Moskva, ông Tập Cận Bình lo lắng hòn đảo Đài Loan, mà Bắc Kinh xem là một tỉnh “nổi loạn”, đang muốn gần gũi hơn với Mỹ và phương Tây.

Trên trang mạng The Atlantic, chuyên gia Michael Schuman cho hay: “Cách ông Tập giải thích (hoặc tệ hơn là diễn giải sai) kết quả của cuộc bế tắc ở Ukraine có thể ảnh hưởng đến việc liệu Trung Quốc cố gắng thống nhất với Đài Loan, và theo cách gì, và do đó có tác động đối với an ninh và ổn định của khu vực Đông Á”. Ông Schuman nói thêm: “Khi ông Tập, ông Putin và những lãnh đạo chuyên quyền khác tăng cường nỗ lực nhằm giảm quyền lực của Washington, Mỹ đang đối mặt với thách thức gay go nhất đối với vị thế thống trị toàn cầu của mình kể từ khi Liên Xô sụp đổ”.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cho rằng tình hình Ukraine và Đài Loan sẽ khác trong tính toán của Mỹ. Ông Schuman phân tích: “Việc giả sử rằng phản ứng của Mỹ đối với các cuộc khủng hoảng ở Đài Loan và Ukraine có thể so sánh giống nhau, sẽ là sai - và thậm chí còn nguy hiểm”. Ông Michael Schuman cũng nhận định Mỹ nhiều khả năng sẽ bảo vệ Đài Loan hơn là đánh nhau vì Ukraine. Ông nói: “Mặc dù một cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine có thể không được đảm bảo là một thành công, nhưng ông Putin có thể đã tính toán rằng ông có thể vượt qua nước láng giềng của mình. Ngược lại, một cuộc tấn công quân sự của Trung Quốc qua eo biển Đài Loan có thể là một cuộc chiến đẫm máu, kéo dài và do đó đáng xấu hổ - và có thể là mối đe dọa đối với vị thế của ông Tập Cận Bình và chế độ Cộng sản”.

Nhưng dĩ nhiên, đồn đoán suy nghĩ của nhà lãnh đạo Trung Quốc là điều bất khả. Theo chuyên gia Michael Schuman, “ông Tập Cận Bình có thể tính toán rằng việc cố gắng thống nhất Đài Loan một cách cưỡng bức sẽ phục vụ lợi ích chính trị cá nhân của ông; nếu thành công, ông Tập sẽ củng cố vị trí của mình và khắc tên mình vào biên niên sử của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Hoặc ông có thể tính toán sai và cho rằng các cuộc đấu tranh của Biden sẽ khiến Mỹ đứng ngoài cuộc - một nhận định tai hại tiềm ẩn nhiều khả năng được đưa ra bởi môi trường chính trị ngày càng chuyên quyền ở Bắc Kinh, có thể dễ dàng khiến các cố vấn của ông Tập nói với ông những gì họ nghĩ ông muốn nghe”.

Trong khi đó, ông Chris Miller, Giám đốc chương trình Á-Âu của Viện nghiên cứu chính sách đối ngoại, nhận định: “Nếu Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn với Nga, Trung Quốc sẽ không thể tránh những lựa chọn khó khăn. Nếu Trung Quốc quyết định đứng về phía Nga trong lúc Mỹ trừng phạt Nga, Moskva sẽ tìm thấy một người bạn giữa cuộc khủng hoảng - và phương Tây có thể bị cuốn vào chiến tranh tài chính hai mặt trận”.

Còn theo bài viết trên Bloomberg ngày 22/1, Chủ tịch Tập Cận Bình có thể có ảnh hưởng lớn nhất đến tổng thống Nga. Ông Putin cho biết sẽ tham dự lễ khai mạc Thế vận hội mùa Đông Bắc Kinh vào ngày 4/2. Bài viết đặt giả thiết liệu ông Tập có đề nghị ông Putin không đánh Ukraine trong thời gian diễn ra Olympics hay không. Điều chắc chắn hơn là Bắc Kinh sẽ theo dõi cuộc khủng hoảng Ukraine đi đến đâu để đánh giá quyết tâm và sức mạnh của Mỹ.