Triển vọng nào cho cổ phiếu bán lẻ trong dài hạn?

Từ giữa năm 2022, cổ phiếu bán lẻ bắt đầu có dấu hiệu đi xuống. Mặc dù cũng có thời điểm nhen nhóm hồi phục trở lại, song "niềm vui ngắn chẳng tày gang". Đến nay, nhóm cổ phiếu này gần như vẫn chưa có dấu hiệu cho thấy sự trở lại.

Đơn cử có thể kể đến 2 đại diện tiêu biểu của ngành bán lẻ là Thế giới di động (MWG) và Digiworld (DGW) khi cổ phiếu đều đang loanh quanh vùng đáy dài hạn với mức giảm khoảng 55% so với đỉnh cách đây 1 năm. Với PET (Petrosetco), cổ phiếu này gần như đi ngang từ đầu tháng 2/2023. Còn với PSD (Dịch vụ phân phối tổng hợp dầu khí) đang có xu hướng tìm về vùng đáy. Bộ đôi này đều đã mất khoảng 60-65% thị giá so với đỉnh.

Ghi nhận mức giảm ít hơn nhưng cổ phiếu FRT (FPT Retail) cũng đang giằng co kể từ cuối tháng 1/2023 đến nay và giảm 38% so với đỉnh. Còn cổ phiếu PNJ sau sóng hồi về gần đỉnh nhờ hiệu ứng ngày vía thần tài cũng đã quay đầu giảm mạnh và so với đỉnh đã để mất 16%.

Ngược thời gian, trước khi đối mặt với những khó khăn này, nhóm cổ phiếu bán lẻ đã cho thấy sức chống chịu khá tốt trong giai đoạn thị trường bắt đầu gặp sóng gió thời điểm quý II/2022. Tuy nhiên, áp lực lạm phát, biến động tỷ giá, lãi suất tăng và vấn đề nguồn cung đã tác động tiêu cực lên sức mua người tiêu dùng. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến nhóm cổ phiếu bán lẻ kém hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư.

Thực tế, điều này đã được thể hiện rõ ở kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp ngành bán lẻ trong năm 2022 với lợi nhuận suy giảm.

Chẳng hạn, Thế giới Di động báo lãi ròng cả năm 2022 giảm 16% xuống mức 4.102 tỷ đồng. Và cũng do kết quả kinh doanh doanh năm 2022 không đạt được mức tối thiểu tăng trưởng 10% lợi nhuận so với năm trước, dẫn đến doanh nghiệp đang trình cổ đông về việc không phát hành cổ phiếu cho ban điều hành và cán bộ chủ chốt (ESOP) cho năm 2022.

Petrosetco cũng ghi nhận lợi nhuận giảm hơn 46% so với cùng kỳ, xuống 167,8 tỷ đồng. Còn FPT Retail báo cáo lợi nhuận sau thuế luỹ kế cả năm 2022 đạt 398 tỷ đồng, giảm so với năm 2021 và chỉ thực hiện 67,5% chỉ tiêu đề ra. Trong khi đó, Digiworld ghi nhận lợi nhuận sau thuế cả năm 2022 đạt 684 tỷ đồng, chỉ tăng nhẹ 5% so với cùng kỳ.

Vàng bạc đá quý Phú Nhuận là cái tên hiếm hoi vẫn ghi nhận tăng trưởng trong quý IV/2022 và 2 tháng đầu năm 2023. Điều này cũng lý giải tại sao cổ phiếu PNJ lại giảm ít nhất trong nhóm cổ phiếu ngành bán lẻ.

Giới phân tích dự báo, khả năng phục hồi của hoạt động xuất khẩu sẽ thúc đẩy nhu cầu trên thị trường lao động và tiêu dùng trong nước từ quý II/2023. Dù vậy, tốc độ phục hồi lợi nhuận của các công ty bán lẻ sẽ chậm hơn so với tốc độ phục hồi của nền kinh tế, vì người tiêu dùng sẽ cần thời gian để tích lũy lại khoản tiết kiệm và lấy lại niềm tin vào sức mua của mình.

Theo chứng khoán Rồng Việt (VDSC), trong bối cảnh kinh tế suy thoái và chính sách tiền tệ thắt chặt, ngân sách hộ gia đình bị thu hẹp có thể gây áp lực lên nhu cầu tiêu dùng. Hơn nữa, làn sóng cắt giảm việc làm trong các ngành thâm dụng lao động sẽ tiếp tục diễn ra cho đến ít nhất là quý II/2023.

VDSC cho rằng, cùng với sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng sẽ có tác động không đồng nhất đến từng nhà bán lẻ Việt Nam. Các mặt hàng thiết yếu: ngành hàng tiêu dùng nhanh, dược phẩm... và những mặt hàng không thiết yếu đắt tiền vẫn sẽ bán tốt, ngược lại các sản phẩm không thiết yếu ở phân khúc trung cấp, đặc biệt là các thiết bị công nghệ vốn được hưởng lợi từ nhu cầu bị dồn nén, có thể bị suy giảm tiêu thụ nặng nề nhất năm 2023.​

Tương tự, SSI Research nhận định, tiêu dùng cho các sản phẩm không thiết yếu sẽ vẫn ảm đạm, ít nhất là cho đến nửa đầu năm 2023. Trong nửa đầu năm 2023, dự kiến giá điện, chi phí y tế và học phí sẽ tăng. Bên cạnh đó, thuế giá trị gia tăng cũng đã tăng lên mức 10% kể từ ngày 1/1/2023. Những yếu tố trên sẽ cùng cộng hưởng, ảnh hưởng đến sức mua của người tiêu dùng. Hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ cũng theo đó gặp nhiều thách thức.

Thực tế, nhận định sức mua suy yếu, Thế giới Di động chỉ đặt ra kế hoạch kinh doanh đi ngang trong năm 2023, đồng thời cũng không đặt ra mục tiêu cụ thể nào về việc mở rộng mạng lưới cửa hàng của từng chuỗi kinh doanh. Điều này cũng cho thấy, thị trường bán lẻ đang trở nên khó nhằn.

Ngoài ra, một xu hướng đáng chú ý là việc hợp nhất thị trường có thể sẽ rõ ràng hơn trong thời kỳ suy thoái kinh tế. Các nền tảng thương mại điện tử thường giảm giá sâu, tạo ra tỷ suất lợi nhuận thấp.

Trong bối cảnh chi phí tăng, nhu cầu yếu, việc tiếp cận tín dụng ngân hàng khó khăn, các nhà bán lẻ trực tuyến và các nhà bán lẻ quy mô nhỏ sẽ đứng trước nguy cơ mất thị phần. Ở chiều ngược lại, những nhà bán lẻ có dòng tiền ổn định sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc giành thị phần.

“Các doanh nghiệp bán lẻ ICT & CE trong 6 tháng đầu năm 2023 có thể ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận âm. Do đó, có thể có cơ hội cho các nhà đầu tư dài hạn tích lũy cổ phiếu trong giai đoạn giá hấp dẫn trước khi lấy lại đà tăng trưởng lợi nhuận dương trong nửa cuối năm 2023”, SSI Research lưu ý.