TPHCM: Di dời nhà trên và ven kênh rạch chậm vì...thiếu tiền

Giai đoạn 2016-2020, việc di dời nhà ven và trên kênh, rạch chỉ đạt 12,4% chỉ tiêu. Từ nay đến 2025, TPHCM phải hoàn thành bồi thường, di dời 6.500 căn nhà trên, ven kênh rạch bằng nguồn vốn ngân sách trị giá khoảng 18.073 tỷ đồng và Sở Xây dựng TPHCM đang rất lo lắng vì không biết lấy tiền từ đâu để thực hiện.

Chưa được bố trí vốn

Vào năm 2015, TPHCM đặt ra mục tiêu di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh, rạch. Tuy nhiên, theo báo cáo của Sở Xây dựng TPHCM, qua 5 năm thực hiện di dời nhà ven và trên kênh, rạch (giai đoạn 2016-2020) để chỉnh trang đô thị, kết quả đạt được còn khiêm tốn. Hiện tại, mới có 2.479/20.000 căn được bồi thường và di dời, chiếm 12,4% chỉ tiêu. Những căn nhà này chủ yếu tập trung ở các dự án sử dụng vốn ngân sách nhưng đa số chỉ dừng lại ở công tác chuẩn bị đầu tư và chưa kêu gọi được dự án vốn ngoài ngân sách.

Nguyên nhân của việc chậm di dời nhà ven và trên kênh, rạch là do TPHCM thiếu tiền. Theo kế hoạch, đến 2025 TPHCM sẽ hoàn thành bồi thường, di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch bằng nguồn vốn ngân sách trị giá khoảng 18.073 tỷ đồng. Tuy nhiên, Sở Xây dựng TPHCM đang rất lo lắng vì không biết lấy tiền đâu để thực hiện trong bối cảnh các dự án hạ tầng, công ích không được chọn là dự án cấp bách, ưu tiên vốn.

TPHCM có hàng loạt dự án di dời nhà ven và trên kênh, rạch trị giá hàng nghìn tỷ đồng. Điển hình như các dự án gồm nạo vét, cải tạo môi trường, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm (từ kênh Nhiêu Lộc-Thị Nghè đến sông Vàm Thuật) qua địa bàn các quận Bình Thạnh, Gò Vấp phải di dời 2.196 căn nhà với tổng mức đầu tư dự kiến 9.350 tỷ đồng. Dự án cải tạo kênh Hy Vọng (quận Tân Bình) giải quyết thoát nước mưa, giảm ngập cho khu vực Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, di dời 190 căn nhà, tổng mức đầu tư dự kiến 1.980 tỷ đồng. Dự án nạo vét, cải tạo rạch Văn Thánh (quận Bình Thạnh) di dời 834 căn nhà, tổng mức đầu tư dự kiến 1.200 tỷ đồng.

Ngoài ra, TPHCM phải tiếp tục thực hiện di dời 3.250 căn nhà ven và trên kênh rạch khác, với tổng vốn đầu tư dự kiến 6.154 tỷ đồng. Những dự án này đã triển khai các bước chuẩn bị đầu tư trong giai đoạn 2016-2020. Chưa kể, TPHCM còn có tới 8 dự án đã phê duyệt chủ trương đầu tư công khác liên quan tới việc di dời ven và trên kênh, rạch.

Tuy nhiên, hiện chỉ mới có 3 dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm, Văn Thánh và kênh Hy Vọng được TPHCM bổ sung vào kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2021-2025 nhưng nguồn vốn chuẩn bị đầu tư chỉ có vài tỷ đồng/dự án. Số tiền này dùng để thực hiện các công tác như điều tra, khảo sát, đo vẽ… và chưa sắp xếp, bố trí được nguồn vốn thực hiện công tác bồi thường, di dời và xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật (dự kiến khoảng 12.530 tỷ đồng). Còn lại, 14 dự án, đa số đều chưa được bố trí vốn để thực hiện dự án trong giai đoạn 2021-2025.

Thay đổi cách làm

Ông Trần Hoàng Quân, Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM thừa nhận, việc di dời nhà ven và trên kênh, rạch chậm tiến độ so với kế hoạch đề ra. Ông Quân cho biết, từ nay đến năm 2025, TPHCM sẽ di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch và việc di dời được chia làm hai nhóm. Nhóm một là nhà trên và ven kênh Nhiêu Lộc, rạch Văn Thánh và kênh Hy Vọng với tổng số 3.220 căn và tổng kinh phí khoảng 12.500 tỷ đồng. Nhóm hai là thực hiện 14 dự án đã phê duyệt trong nhiệm kỳ trước với kinh phí khoảng 6.000 tỷ đồng.

Hiện nay, vốn đầu tư các dự án này chủ yếu bằng ngân sách nhà nước nhưng cũng rất khó khăn. Ông Quân đề xuất cần có chính sách điều chỉnh hành lang an toàn kênh rạch theo hướng mở rộng và dùng quỹ đất này bán đấu giá để tạo nguồn vốn tái đầu tư dự án. TPHCM đã chấp thuận thuê đơn vị tư vấn của Bộ Xây dựng để nghiên cứu cơ chế, chính sách cho nhóm này.

Sở Xây dựng kiến nghị UBND TPHCM xem xét, ưu tiên cân đối, bố trí nguồn vốn cho các dự án di dời nhà ven và trên kênh, rạch.

Thời gian tới, Sở Xây dựng sẽ xây dựng đề án tổ chức di dời ngay người dân sống trên và ven kênh, rạch đến quỹ nhà ở thuộc sở hữu nhà nước hiện có để tái định cư, nhằm bảo đảm an toàn cho người dân. Đề án cũng có nội dung thực hiện các dự án hạ tầng kỹ thuật, chỉnh trang đô thị dọc 2 bờ kênh, rạch để kêu gọi đầu tư. Việc kêu gọi đầu tư theo hình thức nhà nước sẽ trích ngân sách bồi thường giải phóng mặt bằng, còn nhà đầu tư bỏ vốn xây dựng hạ tầng kỹ thuật và xây lắp.

Ngoài ra, Sở Xây dựng đã có công văn kiến nghị Sở Kế hoạch Đầu tư tham mưu UBND TPHCM, ưu tiên đưa các dự án trên vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025. Đồng thời, Sở đề nghị UBND các quận, ban hạ tầng khẩn trương liên hệ Sở Kế hoạch Đầu tư để cung cấp thông tin cụ thể từng dự án.

Thế nhưng, theo phản hồi của các quận huyện thì TPHCM đang hạn chế ưu tiên vốn cho các dự án không có mặt bằng sạch hoặc các dự án có nhiều vướng mắc trong công tác bồi thường, làm ảnh hưởng tiến độ thực hiện. Trong khi các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch lại có cơ cấu vốn bồi thường là chủ yếu nên đa số chưa được bố trí vốn.

Do đó, Sở Xây dựng kiến nghị UBND TPHCM xem xét, ưu tiên cân đối, bố trí nguồn vốn cho các dự án trên để không chỉ thực hiện được mục tiêu của kế hoạch chỉnh trang, phát triển đô thị mà còn thực hiện mục tiêu chống ngập và xử lý nước thải cho TPHCM.