TP.HCM: Nguồn thu thuế từ đất giảm mạnh

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) vừa công bố báo cáo đánh giá thị trường bất động sản giai đoạn 2011-2020, chỉ rõ nguồn thu tiền sử dụng đất của thành phố năm vừa qua ở mức thấp trong một thập niên.

Các khoản thu về nhà, đất mang về cho ngân sách TP.HCM trong quý 1/2021 là 3.351 tỷ đồng, tăng tới 66,5% so với cùng kỳ 2020. Dữ liệu này phù hợp với diễn biến tình hình thị trường khi bất động sản ở TP.HCM có dấu hiệu sôi động trở lại. Tuy nhiên, theo thống kê, số thu tiền sử dụng đất của TP.HCM trong 3 năm gần đây (2018-2020) bị sụt giảm mạnh do thiếu nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở. Đặc biệt năm 2020, khi dịch Covid-19 xuất hiện, TP.HCM chỉ thu được 7.634 tỷ đồng, bằng một nửa năm 2019 và bằng 1/3 của năm 2017.

Trong 5 năm (2016-2020), số thu tiền sử dụng đất đạt 75.372 tỷ đồng và bình quân chỉ chiếm tỷ lệ 4,15% tổng thu ngân sách của thành phố, giảm 0,11% so với giai đoạn 5 năm trước đó. Trong giai đoạn này thì năm 2017 là năm phát triển đỉnh cao của thị trường bất động sản trong cả giai đoạn 10 năm (2011-2020), nên số thu tiền sử dụng đất cao nhất (21.706 tỷ đồng), nhưng cũng chỉ chiếm 6,19% tổng thu ngân sách thành phố năm 2017. Tuy nhiên, số thu tiền sử dụng đất tăng chủ yếu nhờ vào số lượng các dự án cũ đã được phê duyệt trước ngày Luật Nhà ở 2014 có hiệu lực (01/07/2015), nhất là trước ngày Nghị định 99/2015/NĐ-CP có hiệu lực (15/12/2015).

Sau thời điểm này, hầu như tất cả các dự án nhà ở thương mại bị ách tắc thủ tục đầu tư, do Khoản 4 Điều 23 Luật Nhà ở 2014 và Khoản 2 Điều 18 Nghị định 99/2015/NĐ-CP quy định phải có 100% đất ở thì mới được chỉ định chủ đầu tư. Số thu tiền sử dụng đất trong 3 năm gần đây (2018-2020) tiếp tục bị sụt giảm mạnh do thiếu nguồn cung dự án và sản phẩm nhà ở. Riêng số thu tiền sử dụng đất năm 2020 chỉ đạt 7.634 tỷ đồng, bằng 1/2 số thu năm 2019 và chỉ bằng 1/3 số thu tiền sử dụng đất năm 2017, có nguyên nhân như đã nêu trên, nhưng còn có nguyên nhân do tác động của đại dịch Covid-19.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng số thu tiền thuế đất trong 10 năm qua chiếm tỷ trọng thấp trong tổng thu ngân sách thành phố. Kết quả số thu ngân sách từ đất đai, đặc biệt là tiền sử dụng đất, tiền thuế đất như trên, đã không phản ánh đúng tiềm năng nguồn lực từ đất đai, mà lẽ ra nguồn thu ngân sách từ đất đai có thể đạt khoảng trên dưới 15% tổng thu ngân sách nhà nước của địa phương thì mới hợp lý.

“Số thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ kinh doanh bất động sản trong 4 năm (2017-2020) có xu thế bị sụt giảm. Nhưng, cá biệt cũng có một số tập đoàn, doanh nghiệp bất động sản đạt lợi nhuận cao, nên nộp thuế thu nhập doanh nghiệp tăng, nhất là đối với các doanh nghiệp được chỉ định làm chủ đầu tư dự án. Việc chỉ định làm chủ đầu tư dự án có nguồn gốc đất công, trụ sở làm việc cũng là “điểm trừ” về tính chưa minh bạch của thị trường bất động sản, cũng là mảnh đất màu mỡ cho nhóm lợi ích và các doanh nghiệp thân hữu”, ông Châu nhận định.

Lãnh đạo UBND TP.HCM trước đó cũng nhận định để tăng thu ngân sách, TP.HCM sẽ thực hiện khai thác triệt để nguồn thu từ nhà, đất, công sản khác. Đặc biệt, TP.HCM khai thác 50% nguồn thu từ khoản thu tiền sử dụng đất mà ngân sách thành phố được hưởng theo quy định để phục vụ nhiệm vụ đầu tư công; nguồn thu từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển nhượng nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước theo quy định.