Tổng thống Mỹ Biden bất ngờ vì chính phủ Afghanistan sụp đổ quá nhanh

Ngày 15/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden và các quan chức hàng đầu của Mỹ cũng ngỡ ngàng trước đà tiến quá nhanh của Taliban để kiểm soát hoàn toàn Afghanistan, vì thế kế hoạch rút lực lượng Mỹ rút cục trở thành nhiệm vụ bảo đảm sơ tán an toàn.

Tốc độ sụp đổ nhanh chóng của chính phủ Afghanistan và những hỗn loạn sau đó đang trở thành phép thử nghiêm trọng nhất đối với ông Biden trên cương vị tổng tư lệnh, khi ông đang đối mặt với nhiều chỉ trích của phe Cộng hoà rằng ông đã thất bại.

Hồi còn đang tranh cử, ông Biden vận động cử tri với tư cách một chuyên gia dày dạn về quan hệ quốc tế và nhiều tháng qua ông vẫn hạ thấp khả năng Taliban trở lại cầm quyền. Ông nói rằng người Mỹ đã mệt mỏi với cuộc chiến kéo dài 20 năm, một cuộc xung đột chứng tỏ giới hạn của tiền bạc và sức mạnh quân sự trong việc kiến tạo một nền dân chủ kiểu phương Tây ở xã hội chưa hoặc không sẵn sàng chấp nhận.

Nhưng đến ngày 15/8, những quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ thừa nhận rằng họ đã mất cảnh giác trước tốc độ sụp đổ quá nhanh của các lực lượng an ninh Afghanistan. Thách thức đó trở nên rõ ràng sau khi có những báo cáo về tiếng súng nổ ở sân bay Kabul, khiến những người Mỹ ở đó phải tìm chỗ trú ẩn khi chờ chuyến bay giải cứu.

“Chúng ta đã thấy lực lượng đó không thể bảo vệ đất nước, và điều đó xảy ra nhanh hơn cũng ta tưởng”, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nói với CNN về quân đội Afghanistan.

Biến động ở Afghanistan cài đặt lại trọng tâm cho vị tổng thống vẫn chủ yếu tập trung vào đối nội từ khi lên nắm quyền, với nỗ lực khống chế dịch bệnh và thuyết phục quốc hội thông qua đề xuất chi hàng nghìn tỷ đô la để phát triển hạ tầng cũng như bảo vệ quyền bầu cử.

Ông Biden ở lại Trại David hôm 15/8 để tiếp nhận báo cáo về Afghanistan và họp trực tuyến với các thành viên trong nhóm phụ trách an ninh quốc gia, các quan chức Nhà Trắng cho biết. Chính quyền chỉ công bố một bức ảnh chụp ông Biden một mình trong phòng họp trực tuyến với các chuyên gia về tình báo, quân sự và ngoại giao. Vài ngày tiếp theo sẽ rất quan trọng để quyết định liệu Mỹ có thể giành lại mức độ kiểm soát tình hình nhất định hay không.

Lầu Năm góc và Bộ Ngoại giao Mỹ nói trong tuyên bố chung đưa ra ngày 15/8 rằng “chúng tôi đã hoàn thành hàng loạt bước đi để bảo đảm an toàn cho sân bay quốc tế Hamid Karzai nhằm giúp người Mỹ rời khỏi Afghanistan an toàn trên các chuyến bay dân sự và quân sự”. Ông Biden chỉ đạo điều thêm 1.000 binh lính đến Kabul để bảo đảm sơ tán an toàn.

Các cuộc thảo luận đang diễn ra để xác định xem ông Biden nên phát biểu công khai như thế nào, hai quan chức cấp cao giấu tên tiết lộ. Ông Biden vẫn ở khu nghỉ dưỡng dành cho tổng thống đến ngày 18/8, nhưng ông có thể trở lại Nhà Trắng nếu quyết định có bài phát biểu.

Ông Biden là tổng thống Mỹ thứ tư phải đối phó với những thách thức ở Afghanistan và khẳng định sẽ không trao cuộc chiến dài nhất của Mỹ cho người kế nhiệm. Nhưng tổng thống có thể phải giải thích vì sao chính phủ Afghanistan sụp đổ quá nhanh như vậy, nhất là sau khi ông và các quan chức khác khẳng định điều đó sẽ không xảy ra.

Mới tuần trước, ông Biden phát biểu công khai rằng ông hy vọng các lực lượng an ninh Afghanistan sẽ có ý chí bảo vệ đất nước. Nhưng ở hậu trường, các quan chức chính quyền xác định rằng quân đội Afghanistan đã rệu rã, khiến ông Biden hôm 12/8 phải điều hàng ngàn lính Mỹ đến khu vực để đẩy nhanh kế hoạch sơ tán.

Các tổng thống Barack Obama và Donald Trump trước đây cũng muốn rời khỏi Afghanistan, nhưng cuối cùng phải lùi bước trước sự phản đối của các lãnh đạo quân đội và lo ngại chính trị. Nhưng ông Biden khăng khăng từ chối thay đổi hạn chót 31/8, một phần vì ông tin rằng dư luận Mỹ ủng hộ ông.

Cuộc khảo sát do ABC News/Ipsos thực hiện trong tháng 7 cho thấy 55% người Mỹ ủng hộ kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan.