Tổng Giám đốc VinaCapital: "Việt Nam là quốc gia có môi trường kinh doanh thú vị và tiềm năng"

"Hơn 20 năm trước, tôi quyết định trở về Việt Nam để sinh sống và làm việc vì niềm tin vào tiềm năng phát triển kinh tế của đất nước".

Ông Don Di Lam (Don Lam) sinh năm 1967, quốc tịch Canada. Ông Don Lam là đồng sáng lập và Tổng Giám đốc Tập đoàn VinaCapital. Ông Don Lam đã đồng hành suốt 18 năm cùng sự phát triển của VinaCapital những năm 2003 từ một quỹ trị giá 10 triệu USD. Đến nay, VinaCapital đã trở thành một tổ chức hiện đang quản lý bốn quỹ trị giá trên 2.2 tỷ USD, cung cấp dịch vụ tư vấn tài chính doanh nghiệp và bất động sản.

Trước khi thành lập VinaCapital, ông Don Lam là Phó Tổng Giám đốc Pricewaterhouse Coopers (PwC) Việt Nam, phụ trách bộ phận tài chính doanh nghiệp và hoạt động tư vấn quản lý toàn khu vực Đông Nam Á.

Là một doanh nhân gốc Việt, ông cảm thấy môi trường kinh doanh ở Việt Nam thế nào so với nước ngoài?

Ký ức về Việt nam trong tôi suốt thời thơ ấu và đại học là nơi có những con người hiền hòa, thân thiện và thiên nhiên tươi đẹp. Năm 1994 trở về quê hương lập nghiệp và cho đến nay, khi đã đạt được vài thành tựu, với tôi, ngoài yếu tố xã hội và văn hóa rất độc đáo, Việt Nam còn là một trong những quốc gia có môi trường kinh doanh sôi động, thú vị và nhiều tiềm năng, cơ hội nhất đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước. Có thể liệt kê vài yếu tố giúp Việt Nam hấp dẫn nhường ấy, bao gồm nền kinh tế ổn định và tăng trưởng nhanh, sự lớn mạnh của tầng lớp trung lưu, tốc độ đô thị hóa và đặc biệt là văn hóa kinh doanh năng động, trẻ trung và rất nhiệt tình.

Chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tư, theo ông, có những thuận lợi và trở ngại nào so với những nước khác?

Việt Nam là nước đang phát triển có quy mô lớn cuối cùng ở Châu Á với diện tích rộng và nguồn tài nguyên phong phú, dân số gần 100 triệu người, trong đó tỷ lệ dân số trong tuổi lao động chiếm trên 50% và tầng lớp trung lưu tăng trưởng nhanh chóng. Nhờ nền tảng chính trị và xã hội tầm vĩ mô ổn định trong dài hạn, hầu hết các lĩnh vực kinh tế của Việt Nam đều có nhiều tiềm năng phát triển. Đặc biệt, Chính phủ Việt Nam luôn cam kết và không ngừng nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư ngày càng tốt hơn với mong muốn xây dựng đất nước ngày càng thịnh vượng và cải thiện chất lượng đời sống người dân. Đó là những yếu tố thuận lợi mà không phải quốc gia nào cũng có được.

Dĩ nhiên, môi trường đầu tư ở bất kỳ nền kinh tế đang phát triển nào cũng có những hạn chế như khi thị trường vốn đang trong giai đoạn phát triển, số lượng sản phẩm đầu tư sẽ thiếu đa dạng và chưa đầy đủ cho các phân khúc khác nhau. Ngoài ra cũng có thể kể đến những rủi ro mang tính vĩ mô như lạm phát, hệ thống pháp lý phải liên tục hoàn thiện để đáp ứng kịp với hoạt động kinh doanh đang mở rộng rất nhanh chóng và ngày càng đa dạng, phức tạp khi từng bước hòa nhập với kinh tế thế giới.

Các nhà đầu tư nhiều kinh nghiệm đều biết rõ các trở ngại này và cũng có niềm tin rằng là một quốc gia đầy tiềm năng và khát vọng vươn tầm, sánh vai cùng các nền kinh tế lớn trong khu vực, Chính phủ Việt Nam sẽ ưu tiên tháo gỡ các vướng mắc kể trên để kinh tế đất nước tiếp tục tăng trưởng nhanh, mạnh và bền vững.

Thời gian đầu khi đầu tư ở Việt Nam, ông làm gì để quen với môi trường kinh doanh trong nước?

Hơn 20 năm trước, tôi quyết định trở về Việt Nam để sinh sống và làm việc vì niềm tin vào tiềm năng phát triển kinh tế của đất nước. Là Phó Tổng giám đốc Pricewaterhouse Cooper Việt Nam, trực tiếp phụ trách mảng tài chính doanh nghiệp và tư vấn quản lý toàn bộ khu vực Đông Dương, việc tiếp xúc hàng ngày với các lãnh đạo các doanh nghiệp đã cho tôi cơ hội quan sát, học hỏi cách thức vận hành của nền kinh tế, của môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Kiến thức, trải nghiệm của thời gian ấy đã thành tài sản quý giá nhất để tôi “khởi nghiệp” cùng VinaCapital, thúc đẩy tôi trở thành “đại sứ không lương” với sứ mang “mang Việt Nam đến với thế giới”, kêu gọi đầu tư vào các lĩnh vực kinh tế của Việt Nam với cộng đồng nhà đầu tư quốc tế và “mang thế giới tới Việt Nam”.

Chắc hẳn bản thân ông và VinaCapital đã từng trải qua những “cú sốc” trên thị trường chứng khoán. Những thời điểm như vậy, ông có lúc nào muốn từ bỏ hay không? Điều gì đã giúp ông tiếp tục giữ được tinh thần “thép” để tiến về phía trước?

Thị trường chứng khoán thú vị vì luôn thay đổi “màu sắc” mỗi ngày tùy theo khẩu vị của nhà đầu tư, có tăng trưởng rồi có điều chỉnh, từng cổ phiếu sẽ có lúc giảm rồi tăng giá và cũng có khi đứng giá một thời gian dài. Nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ không ngừng tìm hiểu xu hướng của các lĩnh vực trong nền kinh tế trong nước và thế giới, nắm bắt thông tin về các doanh nghiệp niêm yết để tìm cơ hội cho mình. Nhiều khi diễn biến thị trường nằm ngoài dự đoán của số đông và rủi ro là một phần tất yếu của đầu tư, điều quan trọng là nhà đầu tư phải biết cách để giảm thiểu thiệt hại và ghi nhớ bài học từ những khoản đầu tư không hiệu quả như mong đợi.

Tôi và đội ngũ VinaCapital đã đi qua khá nhiều thăng trầm nhưng chưa bao giờ có ý định bỏ cuộc, có những khát vọng chung đã “neo” chúng tôi lại với nhau, để trong 18 năm qua, cùng nhau đưa VinaCapital phát triển thành một trong những tập đoàn quản lý đầu tư hàng đầu Việt Nam.

Thứ nhất, sức hấp dẫn đặc biệt của nền kinh tế Việt Nam khi đất nước chỉ đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển và tiềm năng còn rất lớn.

Thứ hai, chúng tôi phải tiến về phía trước để thực hiện trách nhiệm với những cổ đông của các quỹ mà chúng tôi quản lý – không thể phụ lòng những người đã tin tưởng mình, bên cạnh đó thực hiện cam kết tìm kiếm, giới thiệu những cơ hội đầu tư tiềm năng đến các nhà đầu tư – mang thế giới tới Việt Nam.

Thứ ba, lý do cuối cùng cũng là một trong những động lực quan trọng nhất giúp tôi và đội ngũ VinaCapital giữ vững “tinh thần thép” là ngoài việc giúp chúng tôi và gia đình có cuộc sống ổn định, công việc kinh doanh của Tập đoàn sẽ tạo ra nguồn lực hỗ trợ cho tổ chức VinaCapital Foundation cũng như các tổ chức từ thiện khác liên tục triển khai hoạt động vì cộng đồng, giúp đỡ trẻ em có hoàn cảnh khó khăn đang chịu nhiều thiệt thòi về giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Với chúng tôi, đầu tư vào giáo dục và y tế cho trẻ em chính là đầu tư vào tương lai một cách bền vững và tử tế nhất.

Lý tưởng và triết lý/quan điểm kinh doanh, đầu tư của ông là gì? Đâu là những câu chuyện mà ông tâm đắc nhất?

Phải nói rằng triết lý kinh doanh của tôi khá đơn giản, đó là tìm ra các cơ hội đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng sinh lợi đồng thời có ích hoặc giúp cải thiện đời sống cho cộng đồng.

Ví dụ điển hình cho những hoạt động đầu tư có trách nhiệm mà chúng tôi đang nỗ lực thực hiện là dự án nhà máy điện khí hóa lỏng (LNG) Long An do VinaCapital GS Energy – liên doanh giữa VinaCapital và GS Energy – Tập đoàn năng lượng Hàn Quốc làm chủ đầu tư. Khi chính thức đưa vào hoạt động, dự án sẽ cung cấp điện cho các tỉnh phía Nam Việt Nam, hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế liên tục của khu vực đồng thời tạo ra việc làm với thu nhập tốt cho hàng trăm lao động địa phương, ngay từ giai đoạn xây dựng đến khi chính thức vận hành thương mại. Dự án sẽ cung cấp năng lượng cần thiết cho các hoạt động sản xuất, sinh hoạt từ nguồn nhiên liệu mới, an toàn và thân thiện hơn với môi trường sống so với nhà máy nhiệt điện than đã được thay thế.

Ngoài ra, tôi cũng rất tâm đắc về vai trò quan trọng của dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài, hay còn gọi là FII, đối với sự phát triển của các công ty Việt Nam. Ai cũng biết về vai trò của dòng vốn FDI – động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế, nhưng với tôi FII cũng quan trọng không kém. Với nguồn tài chính này, các doanh nghiệp Việt Nam, hầu hết là các công ty tư nhân vừa và nhỏ, sẽ có thêm cơ hội để nhanh chóng mở rộng quy mô và tăng cường năng lực cạnh tranh.

Kể từ khi VinaCapital được thành lập vào năm 2003, chúng tôi đã và đang kết nối đầu tư vào các công ty sản xuất đầu ngành của Việt Nam. Một ví dụ là công ty Kinh Đô, khoản đầu tư ban đầu của chúng tôi vào năm 2005 đã giúp họ nhanh chóng mở rộng thị phần, mua thêm các dây chuyền sản xuất hiện đại, tăng doanh thu và lợi nhuận, và tạo đà phát triển cho Kinh Đô thành tập đoàn bánh kẹo số 1 trong nước, được công ty bánh kẹo toàn cầu Mondelez mua lại và sau đó trở thành Tập đoàn KIDO – một trong những công ty thực phẩm hàng đầu Việt Nam hiện nay. Tập đoàn Hòa Phát là một khoản đầu tư rất ấn tượng – nhờ khoản đầu tư tài chính của chúng tôi vào năm 2007 mà họ có thêm nguồn lực mua các công nghệ cần thiết để hiện đại hóa và nâng cấp hoạt động sản xuất, trở thành công ty hàng đầu ngành thép trong nước đồng thời mở rộng xuất khẩu sang thị trường quốc tế.

Nhìn lại hành trình với Kinh Đô và Hòa Phát, tôi rất tự hào khi VinaCapital đã kết nối đầu tư thành công, góp phần nâng tầm các công ty trong nước và vẫn tiếp tục bền bỉ với hành trình đầy nghĩa này.

Vậy đối với người làm kinh doanh, điều gì là quan trọng nhất để tạo niềm tin cho khách hàng và đối tác, thưa ông?

Đúc kết lại 18 năm hình thành và phát triển của VinaCapital, tôi cho rằng điều mà chúng tôi làm tốt nhất là luôn “nói đi đôi với làm” và đối xử với tất cả mọi người bằng sự tôn trọng, nhờ đó đã có sự tin tưởng của các cộng sự, khách hàng, đối tác, nhà đầu tư. Chúng tôi luôn cố gắng hơn nữa, mỗi ngày, để nuôi dưỡng lòng tin ấy và giữ vững tâm biết ơn của toàn thể đội ngũ với tất cả những người đã ủng hộ chúng tôi – những người thầy và những người bạn.

Thưa ông, ông có lời khuyên nào dành cho các nhà đầu tư khi tham gia đầu tư vào Việt Nam? Làm thế nào để giảm thiểu rủi ro khi đầu tư?

Nguyên tắc đầu tư ở Việt Nam cũng không khác biệt so với việc đầu tư ở những quốc gia khác: Phải có quy trình thẩm định phù hợp và hiệu quả, nhận biết và tìm cách giảm thiểu tác động tiêu cực của các rủi ro.

Môi trường kinh doanh tại Việt Nam rất sôi động với sức hấp dẫn đặc biệt do tính đặc thù về chính trị, văn hóa và xã hội. Các nhà đầu tư nước ngoài khi mới vào Việt Nam sẽ phải mất nhiều thời gian để tìm hiểu thị trường và làm quen với cách thức nền kinh tế vận hành. VinaCapital sẽ là lựa chọn tốt nhất để hợp tác đầu tư vào Việt Nam. Với 18 năm kinh nghiệm, chuyên môn sâu rộng cùng mạng lưới đối tác, chúng tôi luôn sẵn lòng hỗ trợ các nhà đầu tư quốc tế tâm huyết với Việt Nam tham gia đầu tư thành công vào các lĩnh vực tiềm năng một cách nhanh chóng với rủi ro ở mức thấp nhất.