Tỉnh táo với CPI 6 tháng cuối năm

Mặc dù chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 6 tháng đầu năm có tốc độ tăng thấp nhất trong vòng 3 năm trở lại đây nhưng tại hội thảo về diễn biến thị trường, giá cả 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2019 do Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) tổ chức sáng

TS Lê Quốc Phương - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại - Bộ Công Thương nhìn nhận trong 6 tháng đầu năm 2019 cả 3 chỉ số chính của thị trường, giá cả đều có những tín hiệu đáng chú ý. Trong đó chỉ số giá tiêu dùng 6 tháng của năm 2019 tăng thấp nhất trong 3 năm qua khi chỉ tăng 2,16% so với cùng kỳ năm 2018 (con số này của năm 2018 là 3,29%). Tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ 6 tháng năm 2019 cao hơn cùng kỳ thể hiện yếu tố tiêu dùng thực sự là một động lực duy trì tăng trưởng. Riêng chỉ số lạm phát cơ bản 6 tháng của năm 2019 lại tăng cao nhất trong 3 năm qua cho dù vẫn dưới mốc 2%.

“Rất đáng lưu ý là CPI 6 tháng năm 2019 thấp nhưng lạm phát cơ bản lại cao là 1,9% so với 1,38% của năm 2019 và đây là mức cao nhất trong vòng 4 năm qua”, TS Phương cảnh báo và xem đây là một bất lợi cho tăng trưởng 6 tháng cuối năm.

Nhìn chung các chuyên gia đánh giá thị trường trong nước là tương đối ổn định và không có sốt giá, nhất là vào các dịp lễ tết. Tốc độ CPI tăng thấp mang ý nghĩa lớn khi năm 2019 xuất hiện nhiều áp lực lên lạm phát.

Liên quan đến các áp lực này, một số chuyên gia tại hội thảo cho rằng mặc dù dư địa cho kiềm chế lạm phát tuy được củng cố với việc nền kinh tế tiếp tục xuất siêu khiến tỷ giá ổn đinh trong khi dự trữ ngoại hối cao song không thể xem thường các áp lực này khi mà mô hình tăng trưởng theo chiều rộng chưa có sự đổi mới căn bản.

Nhìn nhận các thách thức đặt ra cho CPI 6 tháng cuối năm, ThS Trần Thị Kim Chi- Viện Kinh tế Việt Nam lưu ý 3 thách thức. Một là giá dầu thô thế giới đang nằm giữa các xu hướng có thể tăng giá bất cứ lúc nào bởi vì các quốc gia thành viên Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) đã cắt giảm sản lượng từ tháng 1/2019. “Việc giá dầu tăng là một thách thức rất lớn với điều hành CPI trong nước”, vị chuyên gia này lưu ý.

Thứ hai là yếu tố tiền tệ cũng có thể là một tác động đến CPI 6 tháng cuối năm khi phải chạy đua để thực hiện mục tiêu đầu tư công và vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước trong các tháng cuối năm. Thứ ba là lương cơ sở được điều chỉnh từ 1/7/2019 cũng sẽ tác động đến lạm phát kỳ vọng, từ đó sẽ tác động lên lạm phát thực tế các tháng cuối năm 2019.

Theo phân tích của TS Nguyễn Bá Minh, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính dự kiến 6 tháng cuối năm, giá cả những nhân tố làm tăng CPI là giá các mặt hàng thực phẩm tiếp tục tăng. Đặc biệt, giá thịt lợn có khả năng sẽ tăng mạnh do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi làm cho tổng đàn nuôi của cả nước suy giảm nghiêm trọng và các hộ chăn nuôi chưa thực hiện tái đàn ngay được. Nhiều khả năng Nhà nước sẽ điều chỉnh tăng giá học phí, điều chỉnh giá dịch vụ y tế.... theo lộ trình xã hội hóa giá dịch vụ y tế, giáo dục.

“Việc điều chỉnh giá các mặt hàng Nhà nước quản lý cần được thực hiện với mức độ và thời điểm phù hợp bảo đảm mục tiêu kiểm soát lạm phát, đồng thời hạn chế tác động chi phí đẩy đến sản xuất, tiêu dùng và đặc biệt tránh ảnh hưởng đến tâm lý, đời sống của người dân”, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long đề xuất.

Chia sẻ, thậm chí đi xa hơn những lo ngại của ông Minh, TS Nguyễn Ngọc Tuyến của Học viện Tài chính cho rằng CPI của năm 2019 thậm chí có thể vọt lên mức 4,5-5% so với mức 4% mà Chính phủ dự kiến. Nhận định này dựa trên các phân tích trong đó hiệu ứng từ chiến tranh thương mại Mỹ- Trung Quốc với việc khi sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam có nhu cầu tăng cao, các chi phí sản xuất sẽ tăng như chi phí nhân công, vật tư, chí phí thuê đất, thuê hạ tầng, thuê văn phòng đại diện… Đặc biệt ông Tuyến cho rằng dịch tả lợn châu Phi có thể tạo ra thiệt hại lớn về lâu dài cho nông nghiệp Việt Nam khi thiếu nguồn cung, nhất là dịp cuối năm và lễ tết.