Tính sổ được mất "năm Mèo"

Thị trường chứng khoán (TTCK) đã trải qua nhiều thăng trầm, nhưng có lẽ, “giấc mơ chứng vàng” vẫn là thứ níu kéo nhà đầu tư ở lại với thị trường.

Nhiều niềm vui...

Dù có phần “dễ thở” hơn so với những biến cố của thị trường trong quá khứ, mà gần nhất là năm 2022, thậm chí VN-Index còn có mức tăng 12,2%, nhưng năm qua vẫn có nhiều nhà đầu tư thua lỗ.

Có nhiều thống kê đưa ra con số hơn 90%, thậm chí là 99% nhà đầu tư cá nhân đang thua lỗ trên TTCK, nhưng số lượng tài khoản mở mới lại liên tục tăng trong những năm qua (theo dữ liệu từ Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam - VSDC, số lượng tài khoản của nhà đầu tư cá nhân tính tới cuối năm 2023 là hơn 7 triệu tài khoản, tương đương khoảng 7% dân số). Vậy chứng khoán có “ma lực” nào mà hấp dẫn nhà đầu tư đến như vậy?

Nói về mặt được, anh Nguyễn Xuân Hòa, nhà đầu tư chuyên nghiệp chia sẻ, rào cản gia nhập thị trường chứng khoán gần như không có, đây có lẽ là điều kiện thuận lợi giúp bất cứ nhà đầu tư ở bất cứ ngành nghề nào cũng có thể tham gia. Với sự phát triển của công nghệ thông tin, nhà đầu tư có thể giao dịch ở bất cứ đâu chỉ với một chiếc điện thoại thông minh. Cùng với chứng khoán phái sinh ra đời, nhà đầu tư không chỉ kiếm được lợi nhuận khi thị trường tăng, mà còn có thể kiếm được tiền trong giai đoạn khủng hoảng, thậm chí có thể nhân hai, nhân ba lần tài khoản chỉ trong một phiên giao dịch. Đây thực sự là điều rất hấp dẫn với bất kỳ ai, nhất là với những người “nuôi mộng” làm giàu nhanh từ chứng khoán.

Yếu tố thứ hai khiến TTCK thu hút nhiều nhà đầu tư cá nhân, chính là việc chia nhỏ khối lượng giao dịch. Điều này giúp nhà đầu tư dễ dàng tham gia thị trường, với số vốn vài chục triệu, thậm chí chỉ vài triệu đồng.

Bàn về tỷ lệ hơn 90% nhà đầu tư thua lỗ nói trên, anh Hòa cho rằng, không thể có một con số chính xác, bởi thống kê chỉ mang tính thời điểm, con số thua lỗ trên chỉ đúng trong giai đoạn thị trường downtrend, còn trong thời điểm thị trường sóng lớn như năm 2021 - 2022, thì đại đa số nhà đầu tư đều có lời. Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều nhà đầu tư cá nhân do ít kinh nghiệm nên thua lỗ cả trong lúc thị trường tăng điểm. Còn với những nhà đầu tư kinh nghiệm, thì có thể “biến nguy thành cơ” khi thị trường rung lắc.

“Tại thời điểm cuối tháng 10/2023, tài khoản của tôi âm hơn 1 tỷ đồng, nhưng tính đến gần cuối năm 2023, tài khoản quay lại dương hơn 400 triệu đồng và tôi đã nhanh chóng chốt lãi. Năm qua, tỷ suất lợi nhuận tôi kiếm được trên thị trường chứng khoán xấp xỉ 15%, tạm thời hài lòng khi so sánh với lãi suất tiết kiệm”, anh Hòa chia sẻ.

Không chỉ anh Hòa, nhiều nhà đầu tư cũng gặt hái được quả ngọt trong năm qua với tài khoản tăng mạnh hơn rất nhiều lần so với VN-Index khi bắt đúng sóng nhóm cổ phiếu chứng khoán, bất động sản, thép.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thành Trung, Tổng giám đốc CTCP Kim Group cho biết, cái được đáng ghi nhận của thị trường trong năm Quý Mão vừa qua là việc cơ quan quản lý tiếp tục mạnh tay xử lý các vụ việc vi phạm trên TTCK, giúp cho thị trường lành mạnh hơn, nhà đầu tư yên tâm hơn khi tham gia vào thị trường.

... nhưng không ít nỗi buồn

Thị trường năm Mèo đã mang đến niềm vui cho nhiều nhà đầu tư như anh Hòa, nhưng cũng mang lại không ít mất mát cho những nhà đầu tư khác.

Khi Ngân hàng Nhà nước có 4 lần cắt giảm lãi suất điều hành liên tiếp trong tháng 3, 4, 5 và 6/2023, nhiều nhà đầu tư đã quá hưng phấn với kỳ vọng dòng tiền rẻ sẽ chảy mạnh vào TTCK, giúp thị trường có chuỗi tăng mạnh từ đầu tháng 5 đến giữa tháng 8. Tuy nhiên, số liệu kinh tế vĩ mô kém tích cực, cùng với tỷ giá tăng cao khiến thị trường sụt giảm trong tháng 9 và tháng 10, trả lại hết những gì đã có trong quý II, “bào mòn” tài khoản của nhiều nhà đầu tư, thậm chí với những nhà đầu tư ưa thích sử dụng margin, mức thua lỗ là khá nặng nề.

“Năm vừa rồi là một năm nhiều biến động trên TTCK, mang lại nhiều cảm xúc cho nhà đầu tư. Trong bất cứ hoàn cảnh nào, diễn biến thị trường ra sao thì đều có những cái được và những cái cần rút kinh nghiệm cho mỗi nhà đầu tư”, broker Vũ Duy chia sẻ với Đầu tư Chứng khoán.

Còn với ông Nguyễn Thành Trung, cái đáng tiếc và hơi thất vọng với thị trường trong năm qua đó là hệ thống KRX tiếp tục bị lỗi hẹn, từ đó gián tiếp kéo dài sự trông đợi của nhà đầu tư vào việc giao dịch T+0. Ông Trung hy vọng sang năm Rồng, hệ thống này sẽ chính thức được đưa vào vận hành.

Và bài học rút ra

Trong đầu tư chứng khoán, không có quy chuẩn về phương pháp đầu tư, cũng như danh mục nào là tuyệt đối. Phần lớn các nhà đầu tư thành công là do trải qua rất nhiều kinh nghiệm và tự rút ra phương pháp đầu tư phù hợp với chính họ.

Ông Trung chia sẻ, trong năm 2023, nhà đầu tư đã thấy được rất rõ chính sách tài khóa và tiền tệ tác động như thế nào đến TTCK, nhờ đó thu thập được nhiều kiến thức bổ ích trên con đường đầu tư của mình. Chúng ta đã có được quãng thời gian tận hưởng con sóng kéo dài vài tháng trong năm 2023 từ những quyết sách nêu trên, nhưng cũng chính dữ liệu vĩ mô khiến thị trường “quay xe” nhanh như lúc đi lên.

Dù không có con số thống kê chính thức, nhưng như anh Hòa chia sẻ, đa số nhà đầu tư cá nhân thua lỗ là do thiếu kinh nghiệm và nóng vội thường hay dẫn tới các quyết định sai lầm.

Sai lầm thường hay mắc phải của nhà đầu tư đó chính là thiếu tính kỷ luật và thiên về cảm xúc. Họ thường thích mua đuổi, đua lệnh giá cao để hy vọng bán được giá cao hơn, nhưng thường bị đu đỉnh. Sai lầm thứ hai là mua cổ phiếu kiểu rỉ tai, tin đồn, mà không tìm hiểu kỹ doanh nghiệp. Chỉ cần nghe phong phanh cổ phiếu có câu chuyện gì đó hấp dẫn là lập tức đổ dồn vào.

Sai lầm nữa trong giao dịch mà nhà đầu tư cá nhân cũng hay mắc phải là phân bổ sai tỷ trọng tiền/cổ phiếu ở các giai đoạn khác nhau của thị trường. Ở vùng định giá cao, thanh khoản lớn sắp đạt đỉnh thì các nhà đầu tư cá nhân có xu hướng nắm giữ cổ phiếu rất nhiều, thậm chí là 100% cổ phiếu trong danh mục, nên khi thị trường đảo chiều mạnh thì thiệt hại rất lớn, bởi ngoài việc giá giảm mạnh, thì thanh khoản thấp nên khó có thể thoát hàng.

Theo ông Trung, vấn đề quan trọng là dù giao dịch ngắn hạn hay dài hạn, mỗi nhà đầu tư cũng nên dành thời gian trau dồi những kiến thức cơ bản về kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ để có thể có được sự hiểu biết sâu hơn về sự vận động của TTCK. Đồng thời, cần nâng cao kiến thức về tài chính doanh nghiệp, để có thể nắm được những vấn đề cơ bản của một doanh nghiệp mà mình đang nắm giữ cổ phiếu, tránh tình trạng mua cổ phiếu mà không biết lý do gì, tại sao lại mua cổ phiếu đó. Cuối cùng, nhà đầu tư cần xây dựng một phương pháp giao dịch hoặc đầu tư phù hợp với tính cách của mình và triệt để tuân thủ theo.

“Trong năm 2024, cơ hội để tìm kiếm lợi nhuận là rất lớn và đây có thể là năm bản lề cho một chu kỳ tăng giá mới của TTCK Việt Nam”, ông Trung nhận định.

Tương tự, với kinh nghiệm của mình, broker Vũ Duy cho biết, sai lầm thường mắc phải của nhiều nhà đầu tư cá nhân là khi cổ phiếu đang ở vùng tích lũy, siết biên độ, họ chỉ đầu tư với tỷ trọng thấp, chán nản và không kiên nhẫn, tới khi cổ phiếu bắt đầu có dòng tiền, các thông tin tung ra, họ lại hưng phấn quá đà, mua đuổi, thậm chí margin trên những vùng rất cao, nên khi xu hướng đảo chiều, sẽ bị lỗ nặng.

TTCK năm 2024 được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội cho nhà đầu tư khi hệ thống KRX dự kiến đi vào hoạt động và cơ quan quản lý hoàn thiện các bước để nâng hạng thị trường. Nhưng, cơ hội không phải dành cho tất cả.

“Nhà đầu tư cần lưu ý chọn nhóm ngành, cũng như các doanh nghiệp đầu tư một cách phù hợp. Đơn cử, cũng là bank - chứng - thép, nhưng trong mỗi ngành thì vẫn nên chọn ra từng mã cổ phiếu phù hợp để có thể gặt hái được nhiều thành công trong năm Giáp Thìn. Đặc biệt, luôn lưu ý hạn chế fomo ở những vùng giá cao, chỉ nên tham gia ở những vùng tích lũy an toàn”, Vũ Duy nêu quan điểm.