Tìm động lực cho Cảng Cửa Lò

Mặc dù là cảng biển có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, tuy nhiên, đến nay Cảng Cửa Lò (Nghệ An) đang dần bị các cảng hình thành sau như Vũng Áng (Hà Tĩnh) hay Nghi Sơn (Thanh Hóa) ngày càng bỏ xa.

Cảng chiến lược

Cảng Cửa Lò nằm phía bờ nam con sông Cấm, thuộc địa phận phường Nghi Tân, thị xã Cửa Lò, vị trí thuận lợi cho giao dịch thông thương hàng hoá quốc tế, đặc biệt là trung chuyển hàng cho nước bạn Lào và đông bắc Thái Lan.

Cảng được xây dựng năm 1979, đến năm 1985 đưa vào khai thác sử dụng. Sau nhiều lần mở rộng và nâng cấp, Cảng Cửa Lò có tổng diện tích 32ha, có 4 cầu cảng với tổng chiều dài 780m; độ sâu vùng đậu tàu là 7,5m, độ sâu vùng luồng là 5,5m; được trang bị nhiều thiết bị hiện đại đồng bộ, có cần cẩu sức nâng 130 tấn để bốc xếp các loại hàng siêu trường siêu trọng. Hiện nay, cảng đã được nạo vét, mở rộng, nâng cấp để có thể đón tàu 20.000 tấn và nâng khối lượng hàng hoá thông qua cảng mỗi năm trên 2 triệu tấn. Về lâu dài, với kế hoạch phát triển du lịch để biến Cửa Lò thành khu du lịch nghỉ mát, việc sử dụng tàu nhỏ và vừa là điều khả thi.

Cảng Cửa Lò nằm trên vị trí tốt ở khu vực Bắc Trung bộ cho việc phát triển thị trường dịch vụ biển.

Theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Cảng Cửa Lò có 6 bến, trong đó có 4 bến (bến số 1, 2, 3, 4) đang hoạt động, được thiết kế cho cỡ tàu 1 vạn tấn do CTCP Cảng Nghệ Tĩnh quản lý và 2 bến còn lại (số 5, 6) được thiết kế cho tàu 3 vạn tấn do chính CTCP đầu tư xây dựng Tuấn Lộc đầu tư.

Hoạt động của Cảng Cửa Lò là kinh doanh dịch vụ cảng và bến cảng; Kinh doanh kho bãi, kho ngoại quan; Bốc xếp, bảo quản và giao nhận hàng hóa; Hộ tống cứu nạn, cứu hộ trên biển; Đại lý vận tải hàng hóa, đại lý tàu biển; Sửa chữa phương tiện vận tải thủy bộ; Xây dựng và sửa chữa công trình cảng.

Cửa ngõ quốc tế bí đường nội địa

Một trong các nguyên nhân khiến Cảng Cửa Lò chưa được khai thác xứng tầm được cho là do thế kẹt của hạ tầng giao thông kết nối nội địa. Vị trí của cảng này từng được đánh giá cao vì có hệ thống giao thông đường bộ nối liền thông suốt giữa cảng với Sân bay quốc tế Vinh và Ga đường sắt Nghệ Tĩnh; cách Quốc lộ 1A khoảng 11km.

Mặc dù là cảng biển có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời, tuy nhiên, đến nay Cảng Cửa Lò (Nghệ An) vẫn không thể sánh bằng các cảng hình thành sau như Vũng Áng (Hà Tĩnh) hay Nghi Sơn (Thanh Hóa).

Vào ngày 13/8/2021, ông Thái Thanh Quý – Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh Nghệ An đã ký Quyết định số 36 chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đường giao thông từ QL46 đến bến số 5, bến số 6 Cảng Cửa Lò.

Mục tiêu của dự án nhằm nâng cao hiệu quả khai thác hạ tầng giao thông liên vùng kết nối QL46 với đường Bình Minh, hình thành vành đai giao thông mới cho thị xã Cửa Lò.

Quy mô đầu tư gồm tuyến 1 và tuyến 2 dài 965m theo tiêu chuẩn đường đô thị TCXDVN 104:2007 với chiều rộng nền đường 18m, bề rộng mặt đường bê tông nhựa 14m. Riêng phần cầu (tổng chiều dài 175m) được thiết kế vĩnh cửu, tải trọng thiết kế HL93, phần cống và công trình khác thiết kế tải trọng H30-XB80. Kinh phí để thực hiện toàn bộ dự án được bố trí trong kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 từ Ngân sách Tỉnh 170 tỷ đồng, ngân sách thị xã Cửa Lò 35 tỷ đồng.

Nhà đầu tư kỳ vọng, nếu dự án sớm đi vào hoàn thành, đưa vào sử dụng sẽ tạo bước đệm ý nghĩa cho việc tận dụng tiềm năng, vị thế của Nghệ An trong phát triển dịch vụ logistics. Nhưng, để làm được điều đó thì vấn đề hoàn thiện hạ tầng đường bộ, hệ thống luồng lạch Cảng Cửa Lò đáp ứng tàu hàng tải trọng lớn cũng cần được thực hiện song song.

Vướng mắc hiện hữu lâu nay Cảng Cửa Lò đang gặp phải là hệ thống luồng lạch chưa được khơi thông, nạo vét đảm bảo độ sâu từ 8 - 9m nên tàu vận tải hàng lớn trên dưới 30.000 DWT không thể ra, vào. Vì vậy, với tàu khoảng trên dưới 10.000 DWT vào, ra thì công suất vận tải hàng hoá chưa thể đáp ứng được nhu cầu. Kéo theo đó, dịch vụ logistics cũng bị mắc cạn.

Mặt khác, do hạ tầng kỹ thuật đường bộ, hệ thống luồng lạch chưa phát triển tương xứng nên sau khi bến cảng số 5, số 6 đã được hoàn thiện giai đoạn 1 đưa vào sử dụng nhiều năm nay nhưng chưa thể phát huy hết công suất.

Trước đó vào năm 2015, để từng bước hoàn thiện cơ sở hạ tầng – kỹ thuật giao thông vận tải, Nghệ An đã thu hút, “trải thảm” để Công ty CP đầu tư xây dựng Tuấn Lộc vào xây dựng bến cảng số 5, số 6 Cảng Cửa Lò, chia thành 2 giai đoạn với tổng nguồn vốn 1.180 tỷ, quy mô diện tích 23,4ha. Thế nhưng, dự án đã đưa vào sử dụng nhưng vẫn không phát huy được tối đa hiệu quả do hệ thống luồng lạch không được nạo vét, tàu hàng lớn không dám cập cảng vì sợ mắc cạn.

Nhiều tàu cá của ngư dân neo đậu ở bến cảng. Ảnh: Văn Dũng

Trao đổi với Nhadautu.vn, ông Yên Văn Phúc, Phó Giám đốc Xí nghiệp xếp dỡ Cửa Lò (thuộc CTCP Cảng Nghệ Tĩnh) cho biết, muốn cảng phát triển thì trước hết phải có nguồn hàng, kể cả nội địa và xuất nhập khẩu.

Theo ông Phúc, nguồn hàng lại phụ thuộc vào kinh tế vùng miền ở tỉnh Nghệ An, đặc biệt là khu công nghiệp sản xuất, khu chế xuất. Khi các khu công nghiệp phát triển thì mới có nguồn hàng phát triển.

“Trong những năm trước, cảng chỉ có khu công nghiệp Nam Cấm, sản xuất hàng hoá chưa được nhiều. Từ khi khu công nghiệp VSIP ra đời, hàng hóa dần dần phát triển lên, tuy nhiên, so với những cụm công nghiệp Nghi Sơn (Thanh Hóa), Vũng Áng (Hà Tĩnh) là những nơi có nguồn hàng rất lớn thì Cảng Cửa Lò gặp nhiều khó khăn, bất lợi hơn”, ông Phúc nói.

Ông Phúc cho rằng, các cảng khác gần như là tư nhân, liên doanh, riêng Cảng Cửa Lò mặc dù đã cổ phần hóa nhưng vẫn bị Nhà nước chi phối, ràng buộc dẫn tới cạnh tranh bị mất lợi thế. Chưa kể, về giá cả, với khách hàng phải xin cấp trên, thậm chí phải đăng ký giá từ đầu năm và vấn đề kiểm soát tải trọng phải làm theo quy định pháp luật, nhưng tư nhân thì thoải mái hơn.

Cũng theo ông Phúc, đường khu dân cư chật hẹp cũng là một điểm bất lợi. Riêng vấn đề xin chính sách di dân, làm đường ven cảng cũng trầy trật nhiều năm nhưng vẫn chưa thể triển khai.

Cảng có lịch sử lâu đời, lại nằm bên trong nên bồi lắng về luồng tàu ra vào. Khi xin chủ trương nạo vét cũng phải qua nhiều bộ, ngành, các cơ quan quản lý về biển đảo nên cực kỳ khó khăn, ông Phúc chia sẻ.