Tiền số và nỗi lo mất chủ quyền

Trung Quốc vừa triển khai kế hoạch thí điểm sử dụng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số trên toàn bộ hệ thống tàu ngầm ở Bắc Kinh và một tuyến metro ở thành phốTô Châu, đánh dấu một bước tiến lớn trong kế hoạch đưa đồng tiền này vào lưu thông.

Quyết định đưa đồng nhân dân tệ kỹ thuật số vào hệ thống tàu điện ngầm là để kiểm tra sức mạnh và tính hữu dụng của phương tiện thanh toán này. Hệ thống tàu điện ngầm thường có những giao dịch giá trị thấp, cần tốc độ thanh toán nhanh và phục vụ nhiều người.

Tại Bắc Kinh, dịch vụ này mới áp dụng với những hành khách có tài khoản ngân hàng và ví điện tử. Người dùng chỉ cần dùng thêm ứng dụng Yitongxing dành riêng cho hệ thống giao thông ở Bắc Kinh.

Ủy ban Giao thông Bắc Kinh hy vọng dịch vụ thanh toán bằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số sẽ mang lại cho hành khách một lựa chọn nữa về phương tiện thanh toán, rút ngắn thời gian đi lại và mang lại trải nghiệm tốt hơn.

Tại Tô Châu, người dùng ví điện tử có thể liên kết với ứng dụng ở metro. Họ chỉ cần thanh toán vé tàu bằng cách quét mã QR. Một lựa chọn thanh toán khác là dùng máy bán vé bên đường. Tất cả máy trên tuyến metro số 5 của Tô Châu đã được thay thế để hỗ trợ mua thẻ bằng cách quét mã, báo chí Trung Quốc cho biết. Ngân hàng Trung Quốc bắt đầu thử nghiệm lưu thông đồng nhân dân tệ kỹ thuật số từ nửa cuối năm 2020. Đồng tiền này được phát hành dưới dạng phong bì đỏ hoặc xổ số ở một số thành phố lớn trên khắp đất nước để khuyến khích người dân sử dụng.

Đồng nhân dân tệ kỹ thuật số đang được đánh giá là sáng kiến tiền kỹ thuật số tiên tiến nhất thế giới, với các dự án sử dụng thí điểm được triển khai ở 11 khu vực và thành phố. Phương tiện này dự kiến sẽ được sử dụng tại Olympic Mùa đông Bắc Kinh vào tháng 2 năm sau.

Ðe dọa hàng loạt đồng tiền

Việc Trung Quốc bắt đầu đưa đồng tiền kỹ thuật số chính thức vào sử dụng đang gây nhiều lo ngại ở phương Tây.

Ông Francois Villeroy de Galhau, thành viên Hội đồng quản trị của Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB), vừa lên tiếng nói rằng sự tiến triển nhanh chóng của Trung Quốc trong việc phát triển đồng tiền kỹ thuật số gây ra rủi ro lớn đối với việc duy trì vai trò quốc tế của đồng euro, Financial Times đưa tin.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp thúc giục các nhà làm chính sách của châu Âu hành động nhanh chóng để đổi mới các giải pháp thanh toán, hoặc sẽ “phải đối mặt với nguy cơ xói mòn chủ quyền tiền tệ, điều mà chúng ta không thể chấp nhận được”.

Ông Villeroy cho rằng tiến bộ của những đồng tiền kỹ thuật số ngoài châu Âu, nhất là đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, đang gây ra “tam giác rủi ro” đe dọa quyền kiểm soát của ECB trong các hệ thống thanh toán. Ông nhấn mạnh thực tế là tiền giấy ngày càng ít được dùng, trong khi các tài sản dạng kỹ thuật số trở nên phổ biến hơn.

“Châu Âu đối mặt với nguy cơ không chỉ mất động lực trong tăng cường vai trò quốc tế của đồng euro mà thậm chí khó bảo vệ nó. Thách thức này cũng là một mối lo ngại địa chính trị”, ông Villeroy nói tại một sự kiện ở Paris ngày 30/6.

Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang đánh giá mức độ đe dọa của đồng nhân dân tệ kỹ thuật số đối với đô la Mỹ. John Lipsky, cựu chuyên gia của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), từng nói với Wall Street Journal: “Bất kỳ thứ gì đe dọa đồng đô la cũng sẽ là vấn đề an ninh quốc gia. Nó sẽ đe dọa đồng đô la trong dài hạn”. Ông cho rằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể “làm rung chuyển một trụ cột của sức mạnh Mỹ”.

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc luôn gạt bỏ mọi lo ngại, khẳng định họ không định thay thế đồng tiền nào và chỉ tập trung vào sử dụng trong nước.

“Nếu đồng nhân dân tệ kỹ thuật số tiện dụng, được chấp nhận ở Thái Lan chẳng hạn, thì người nước ngoài như tôi khi đến Thái Lan còn cần mang theo tiền baht làm gì nữa”, John Keh, Giám đốc phục trách tiếp thị của Genesis Block, một trung tâm giao dịch tài sản kỹ thuật số ở Hong Kong, nói với báo SCMP. Ông Keh cho rằng một cách để ngăn đồng nhân dân tệ kỹ thuật số thay thế đồng nội tệ của Thái Lan là Ngân hàng Trung ương Thái Lan phải hạn chế một số loại giao dịch.

Các nhà phân tích cho biết một mối lo hiện nay là một đồng tiền kỹ thuật số của nước ngoài có thể thay thế nội tệ, nhất là ở những nước châu Á nhỏ, với hệ thống tài chính kém hiệu quả.

Theo báo cáo mà Ngân hàng Thanh toán quốc tế (BIS) công bố cuối tháng 6, đồng tiền kỹ thuật số của nước ngoài có thể đi vào các giao dịch hằng ngày của quốc gia khác, gây ra nhiều tác động lan tỏa tiêu cực đối với thị trường tài chính nội địa và đe dọa chủ quyền tiền tệ.

BIS và các ngân hàng ở Trung Quốc đại lục, Hong Kong, Thái Lan, UAE đang thực hiện một dự án về tiền số để giải quyết những vấn đề phức tạp trong quản lý và tính minh bạch liên quan đến thanh toán xuyên biên giới.

Mạng lưới đổi mới tài chính ASEAN (do Cơ quan tiền tệ Singapore, Tập đoàn tài chính quốc tế và Hiệp hội ngân hàng ASEAN lập ra) gần đây cho biết sẽ tiến hành thí điểm dự án tiền kỹ thuật số để cho phép các ngân hàng và công ty công nghệ tài chính thử nghiệm triển khai một số ứng dụng dùng tiền kỹ thuật số vào các hệ thống thanh toán đa tiền tệ.

Khi đồng nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc được vận hành đầy đủ và các nước khác cũng có đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ, việc đổi tiền sẽ diễn ra nhanh hơn và hiệu quả hơn so với cách chuyển tiền giữa các ngân hàng hiện nay. Nhưng để đồng nhân dân tệ kỹ thuật số được lưu thông rộng rãi, các ngân hàng trung ương ASEAN và Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đều cần chấp nhận cho thanh toán xuyên biên giới.