Tiền lãi tiết kiệm ngày càng “teo tóp”

Lãi suất huy động tiền đồng hiện nay đang ở mức thấp, khiến tiền gửi tiết kiệm của người dân ngày càng “teo tóp”.

Săn lãi

Với số tiền gửi tiết kiệm khoảng 2 tỉ đồng, mỗi tháng chị Thanh Tâm (Q.Bình Thạnh, TP.HCM) nhận lãi chưa đến 5 triệu đồng cho kỳ hạn gửi 1 tháng với lãi 2,9%/năm. Chị Tâm cho biết tiền lãi hằng tháng nhận được từ ngân hàng (NH) ngày càng giảm, dù rằng số tiền gửi có tăng lên (do lãi nhập gốc), từ mức 7 triệu đồng/tháng xuống còn khoảng 5,8 triệu đồng và nay chưa đến 5 triệu đồng.

Khối Nghiên cứu kinh tế NH HSBC mới đây đưa ra dự báo lạm phát của Việt Nam năm 2021 trung bình khoảng 3%, chủ yếu phản ánh tác động của việc điều chỉnh giá lương thực. Điều đó cho thấy lạm phát sẽ duy trì dưới mức trần lạm phát 4% của NHNN trong năm nay, cho phép NHNN duy trì chính sách tiền tệ phù hợp trong suốt năm 2021. NH này kỳ vọng NHNN sẽ vẫn giữ nguyên LS tái cấp vốn ở mức 4%, tạo điều kiện duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng.

Tham khảo lãi suất (LS) gửi kỳ hạn 1 tháng của các NH khác, chị Thanh Tâm cho biết các NH chỉ trả cho khách gửi từ 3 - 3,9%/năm. Nếu chọn nhà băng trả 3,9%/năm, số tiền lãi của chị thêm được 1,7 triệu đồng. Còn nếu muốn lãi nhiều hơn phải chọn kỳ hạn gửi dài như 6 tháng từ 5,5 - 6%/năm, 12 tháng từ 6 - 6,8%/năm… Số lãi nhận được khoảng 130 triệu đồng mỗi năm với LS 6,5%/năm. Con số này giảm khá nhiều so với trước đó.

Trên thị trường hiện nay cũng có một số NH huy động LS tiền gửi trên 7%/năm nhưng dưới hình thức chứng chỉ tiền gửi. Chẳng hạn SCB áp dụng LS chứng chỉ tiền gửi 7,6%/năm đối với kỳ hạn 13 tháng. Thế nhưng điều kiện để tham gia mức LS cao này áp dụng cho món tiền từ 500 tỉ đồng trở lên.

Sau đợt tăng mạnh vào dịp Tết Nguyên đán, LS trên thị trường liên NH hiện nay tiếp tục “trượt giảm” về gần mức 0%. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) mới đây công bố LS bình quân trên thị trường liên NH ngày 11.3 giảm từ 0,1 - 1%/năm so với đầu tháng, lãi qua đêm còn 0,28%/năm, 1 tuần 0,43%/năm, 2 tuần 0,51%/năm, 1 tháng 0,57%/năm, 3 tháng 1,3%/năm, 6 tháng 2,82%/năm. Thanh khoản thị trường giữ phong độ, doanh số giao dịch ổn định với kỳ hạn qua đêm ở mức 73.687 tỉ đồng, 1 tuần 13.221 tỉ đồng, 2 tuần 4.560 tỉ đồng, 1 tháng 2.614 tỉ đồng… LS vay mượn giữa các nhà băng với nhau hiện nay đang thấp hơn từ 2 - 3 lần mức LS mà các NH phải huy động từ tổ chức, cá nhân. Việc giảm LS trên thị trường liên NH có phải là tín hiệu dẫn đến LS huy động của các NH đối với dân cư giảm như đã từng xảy ra trong năm 2020?

Ông Lê Đạt Chí, Phó trưởng khoa tài chính, Trường ĐH Kinh tế - Tài chính TP.HCM, cho rằng LS thị trường liên NH giải quyết vấn đề thanh khoản của hệ thống và thấp hơn LS huy động tiết kiệm cũng không có gì lạ. Thế nhưng LS trên thị trường liên NH mà căng thẳng sẽ áp lực lên LS tiết kiệm huy động trong khu vực dân cư. Việc tăng trưởng tín dụng hiện nay không còn nóng sau thời điểm đẩy mạnh tín dụng vào cuối năm 2020 khi nhu cầu hàng hóa, dịch vụ giảm xuống, dẫn đến thanh khoản trên thị trường dồi dào và đẩy LS giảm. Thế nhưng với mức thấp có thể nói là đã đụng đáy hiện nay thì khả năng giảm thêm LS trong thời gian tới là rất khó.

Ông Lê Đạt Chí phân tích LS huy động phải ở mức thấp để các NH có thể cho vay thấp, hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, thúc đẩy kinh tế phát triển. Về trung hạn, việc tăng LS sẽ có hại cho nền kinh tế, gây ra nhiều hệ lụy do tỷ lệ nợ của doanh nghiệp ở mức cao, chưa kể LS cao còn ảnh hưởng đến chi tiêu, kích thích kinh tế tăng trưởng. Năm nay điều hành LS cũng khó hơn do ảnh hưởng tác động từ các gói hỗ trợ kinh tế của các nước lớn. Chẳng hạn như Mỹ vừa thông qua gói 1.900 tỉ USD, điều này đang gây lo ngại trên thị trường về lạm phát gia tăng.

Với quan điểm ngược lại, PGS Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính, dự báo khả năng LS tiền đồng cuối quý 1 đầu quý 2 sẽ tăng bởi nhu cầu vốn trên thị trường gia tăng. Trong thời gian gần đây, VN đã kiểm soát dịch khá tốt, thêm vào đó các doanh nghiệp thành lập mới cũng nhiều…; không những vậy các nước, đặc biệt một số nước có hàng hóa xuất nhập khẩu với Việt Nam cũng đang đẩy mạnh việc tiêm ngừa vắc xin phòng chống Covid-19. Do đó, nhu cầu vốn vay trên thị trường trong thời gian tới khả năng sẽ tăng lên. Gần đây một số NH rục rịch tăng nhẹ LS ở một số kỳ hạn dài nên LS chắc chắn sẽ tăng lên. Về mặt nguyên tắc, Chính phủ mong muốn duy trì mặt bằng LS thấp để thúc đẩy kinh tế nên trong trường hợp mặt bằng LS có tăng lên, tác động LS vay tăng. NHNN có thể hỗ trợ thị trường bằng cách cung cấp nguồn vốn giá rẻ thông qua các NH thương mại.