Tiền kỹ thuật số được ban hành tại Việt Nam: thuận lợi và thách thức

Trước xu thế phát triển mạnh mẽ của tiền kỹ thuật số hiện nay. Chính phủ giao ngân hàng nhà nước nghiên cứu xây dựng và thí điểm sử dụng đồng tiền kỹ thuật số dựa trên công nghệ chuỗi khối. Nhiều ý kiến cho rằng việc chấp nhận và ban hành đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng nhà nước trong giai đoạn hiện nay có thể là chưa phù hợp. Tuy nhiên, Việt Nam cũng cần có sự chuẩn bị, nghiên cứu và đưa ra những kịch bản, giải pháp phù hợp trước xu thế chung của thế giới.

Tại Việt Nam, tháng 06/2021 Chính phủ đã ban hành quyết định phê duyệt chiến lược phát triển Chính phủ điện tử nhằm hướng tới chính phhủ số giai đoạn 2021 – 2025, qua đó chính phủ giao Ngân hàng nhà nước nghiên cứu, xây dựng và thí điểm sử dụng tiền kỹ thuật số dự trên công nghệ blockchain. Chiến lược này có thể xem là cơ sở và có thể hướng đến việc nghiên cứu, xây dựng đồng tiền kỹ thuật số của Ngân hàng nhà nước tương tự như đồng tiền kỹ thuật số đang lưu hành hoặc đang được thí điểm tại nhiều quốc gia trên thế gới.

Trên thế giới cùng với việc phát triển mạnh của nền tảng công nghiệp 4.0, tiền kỹ thuật số và các giao dịch liên quan ngày càng phát triển và thâm nhập vào đời sống kinh tế toàn cầu. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu và thực hiện nghiên cứu phát hành thí điểm sử dụng đồng tiền này dựa trên công nghệ chuỗi khối nhằm thay thế tiền giấy vào lưu thông trong nền kinh tế. Nếu như vậy, tiền kỹ thuật số được phát hành bởi Ngân hàng trung ương của một quốc gia áp dụng công nghệ chuỗi khối và mã hoá thì các giao dịch tiền điện tử được nhận định là có tính minh bạch, độ tin cậy và bảo mật cao và ít rủi ro hơn so với giao dịch tiền mặt.

Ngoài ra, với xu hướng hạn chế giao dịch tiền mặt vốn còn nhiều bấp cập và tốn kém như hiện nay thì giao dịch tiền kỹ thuật số sẽ giúp được việc kiểm soát lượng cung tiền, nâng cao hiệu quả điều tiết chính sách tiền tệ của nhà nước và thúc đẩy phát triển nền kinh tế.

Thuận lợi trong phát triển tiền kỹ thuật số tại Việt Nam

Hiện nay, luật pháp Việt Nam chưa công nhận tiền kỹ thuật số là phương pháp thanh toán hợp pháp. Tuy nhiên, đây cũng chính là thời điểm thích hợp để khám phá xu hướng tất yếu của tiền kỹ thuật số. Các động thái tích cực kể đến là chương trình hợp tác nghiên cứu về cơ sở pháp lý cho quản lý tiền kỹ thuật số và tài sản ảo giữa Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính. Những nỗ lực trên cho thấy Chính phủ Việt Nam đã có quan điểm cởi mở hơn về các loại tiền kỹ thuật số. Việc nghiên cứu và thí điểm cho lưu hành tiền kỹ thuật số được ban hành bởi Ngân hàng trung ương tại Việt Nam hiện nay có các thuận lợi như sau:

Thứ nhất, Việt Nam đang từng bước chuyển mình để trở thành một xã hội không sử dụng tiền mặt. Người dân đã không còn xa lạ với các loại ví điện tử và ứng dụng thanh toán: Momo, Moca, ZaloPay,.... Theo dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đặt mục tiêu phát triển hạ tầng số, dữ liệu số danh tính số, thanh toán số, kỹ năng số, nhân lực số để tạo nền móng cho phát triển kinh tế số và xã hội số, theo đó, trong phát triển thanh toán số, đến năm 2025 phấn đấu khoảng 80% người dân sẽ có tài khoản thanh toán điện tử với tỷ lệ thanh toán thương mại điện tử không dùng tiền mặt đạt 50%

Thứ hai, Việt Nam có một lượng lớn người dân quan tâm, tham gia vào tiền điện tử kỹ thuật số. Khảo sát của Statista cho thấy, Việt Nam thuộc top 3 toàn cầu về tỷ lệ người dân sở hữu tiền điện tử. Theo số liệu báo cáo của Chainalysis tính đến hết tháng 06/2021, các khoản chuyển tiền có quy mô tổ chức lớn trên 10 triệu USD đại diện cho 42% giao dịch được gửi từ các địa chỉ ở Ấn Độ, so với 28% đối với Pakistan và 29% đối với Việt Nam. Tỷ trọng giao dịch tiền kỹ thuật số theo loại tiền tại Ấn Độ, Pakistan và Việt Nam đến từ tháng 07/2020 đến tháng 06/2021:

Nguồn: Chainalysis

Thứ ba, số người tiêu dùng trực tuyến ngày càng tăng, nhiều nhất là thế hệ Z – thế hệ được sinh ra sau khi internet trở nên phổ biến rộng rãi, được tiếp xúc và sử dụng công nghệ từ nhỏ đang dần trở thành lực lượng dân số chính hiện nay. Vì vậy, ứng dụng công nghệ số trong chi tiêu, mua sắm là xu hướng tất yếu của những người tiêu dùng trẻ hiện đại. Trong giai đoạn 5 -10 năm tới, thế hệ Z sẽ thay thế toàn bộ lực lượng lao động toàn cầu. Theo đó, kinh doanh thương mại điện tử không chỉ đáp ứng thay đổi nhu cầu hiện tại mà còn đón đầu xu thế tiêu dùng tương lai.

Những rào cản và khó khăn tại Việt Nam

Xu thế phát triển tiền kỹ thuật số phát hành sẽ gây ra một số rào cản, khó khăn đối với Việt Nam trong thời gian sắp tới như sau:

Thứ nhất, các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính trung gian có thể mất một số nguồn thu dịch vụ truyền thống. Điều này sẽ khiến cho các tổ chức tài chính mất đi một nguồn doanh thu ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh

Thứ hai, tại các quốc gia có chính sách cấm đoán các đồng tiền kỹ thuật số sẽ gây ra rủi ro cho các trung gian tài chính, công nghệ tài chính vốn chấp nhận thanh toán bằng các đồng tiền này

Thứ ba, các hoạt động giao dịch thông qua tiền kỹ thuật số phụ thuộc vào các thiết bị điện tử và hệ thống công nghệ thông tin. Do đó, tồn tại nguy cơ mất an toàn khi sàn giao dịch bị sự cố thiết bị phần cứng, sự cố hạ tầng nền tảng và phát sinh tội phạm công nghệ

Thứ tư, nguồn nhân lực am hiểu về công nghệ số, nhân lực vận hành, phát triển, quản lý còn hạn chế, thiếu và yếu cả về chất lượng lẫn số lượng. Đây là thách thức chung cho nhiều quốc gia trên thế giới không chỉ riêng Việt Nam

Khuyến nghị cho Việt Nam

Việc phát hành tiền kỹ thuật số là xu hướng tất yếu của nền kinh tế số, với xu thế này Việt Nam cần quan tâm đầy mạnh một số vấn đề như sau:

Một là, xây dựng hành lang pháp lý trong nền kinh tế số, công nghệ tài chính, thanh toán di động và thiết lập các tiêu chuẩn của tiền kỹ thuật số nhằm bảo vệ quyền bảo mật cá nhân của người dùng

Hai là, xây dựng các quy định, tiêu chuẩn cấp phép đối với các doanh nghiệp, cá nhân trung gian tham gia cung cấp dịch vụ liên quan đến tiền kỹ thuật số. Qua đó, xây dựng các chính sách hỗ trợ nhằm khuyến khích các doanh nghiệp, người sử dụng tiền kỹ thuật số trong các giao dịch thanh toán

Ba là, đầu tư hệ thống thanh toán quốc gia đảm bảo an toàn và hạn chế rủi ro cho các giao dịch thanh toán quốc tế liên quan đến tiền kỹ thuật số như: đầu tư hệ thống công nghệ theo tiêu chuẩn tiên tiến, thường xuyên nâng cấp hệ thống phù hợp với tiêu chuẩn thanh toán nhằm đảm bảo vận hành an toàn và tức thời

Bốn là, nghiên cứu và triển khai tiền kỹ thuật số phù hợp với xu hướng phát triển chung của thế giới, phù hợp với tiêu chuẩn công nghệ, cần có lộ trình, giải pháp quản lý phù hợp và thử nghiệm trước khi ban hành vào thực tiễn.

Tài liệu tham khảo

Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, http://egov.chinhphu.vn/chien-luoc-phat-trien-chinh-phu-dien-tu-huong-toi-chinh-phu-so-giai-doan-2021-2025-a-NewsDetails-37909-14-186.html

Bộ công thương, thứ 4, ngày 4 tháng 8 năm 2021. Nền kinh tế Việt Nam sẽ chiến thắng đại dịch Covid-19 như thế nào?, link: https://moit.gov.vn/tin-tuc/hoat-dong/nen-kinh-te-viet-nam-se-chien-thang-dai-dich-covid-19-nhu-th.html.