Tiền khó ra nền kinh tế, vì sao?

Trả lời tại phiên chất vấn Quốc hội mới đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết, tăng trưởng tín dụng đến ngày 31/10 đạt 10,08% so với cuối năm 2023. Con số này còn cách khá xa mục tiêu tăng trưởng tín dụng khoảng 15% đặt ra hồi đầu năm.

Nguyên nhân là sức hấp thụ vốn tín dụng của doanh nghiệp và người dân còn thấp. Bởi sau COVID-19, nhiều doanh nghiệp thu hẹp hoặc ngừng sản xuất do thiếu đơn hàng, giải thể, đóng cửa, sức khỏe tài chính bị giảm sút. Còn người dân có xu hướng thắt chặt, giảm chi tiêu dẫn đến cầu tín dụng thấp.

Bình luận về thực tế này, TS. Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương, cũng cho rằng NHNN đang tìm mọi cách để đưa tiền ra, nhưng đúng là "tiền khó ra được nền kinh tế".

Phân tích nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, ông dẫn chứng trong 9 tháng đầu năm, tăng trưởng tín dụng ở khoảng 8,8%, không thấp so với cùng kỳ những năm trước nhưng cung tiền M2 tăng rất thấp.

Cung tiền M2 tăng thấp dẫn đến hiệu ứng thứ hai làm cho lãi suất không giảm được, tỷ lệ tăng huy động vốn tức tốc độ tăng huy động trên hệ thống ngân hàng chỉ 5,8%, gây sức ép rất lớn so với tốc độ tăng tín dụng, làm chi phí huy động vốn của ngành ngân hàng tăng lên.

Lý giải nguyên nhân khiến huy động vốn lại trở nên khó khăn như vậy, ông Nguyễn Tú Anh đưa ra hai vấn đề.

Thứ nhất là tình trạng thâm hụt cán cân thanh toán. "Chúng ta phải bán ngoại tệ ra từ dự trữ ngoại hối để thu tiền về. Thông thường, khi thặng dư trên cán cân thanh toán thì chúng ta sẽ mua ngoại tệ, đẩy tiền ra một cách rất tự nhiên và tiền ra thì tăng cung tiền", chuyên gia phân tích.

Thứ hai là bế tắc trong đầu tư công, tiền kẹt trong Kho bạc Nhà nước (KBNN). Tiền kho bạc Nhà nước hiện nay khoảng 70 - 80% nằm trong NHNN, điều đó sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế cũng việc điều hành chính sách tiền tệ của NHNN.

"Chúng ta không thiếu tiền song điều đáng tiếc giải ngân đầu tư công chậm, tiền trong kho bạc một triệu tỷ đồng vẫn đang nằm một chỗ. Tiền không ra được là một nguồn lãng phí. Vì vậy, phải gắn chặt trách nhiệm với việc sợ thì không làm, không làm thì gây ra lãng phí mà lãng phí thì phải chịu trách nhiệm", ông Tú Anh nói.

Trả lời các đại biểu Quốc hội tại phiên chất vấn mới đây, Thống đốc cho hay tiền của Kho bạc Nhà nước khi chưa sử dụng chủ yếu được gửi ở các ngân hàng thương mại lớn. Tuy nhiên trong những năm gần đây, số tiền này được chuyển về gửi tại NHNN và thực tế khoảng 80% trong 1 triệu tỷ đồng tiền nhàn rỗi của ngân sách đang nằm tại NHNN.

Bà cho biết theo kinh nghiệm điều hành của các nước, cách thức điều chuyển tiền gửi ngân sách về NHNN là một trong những giải pháp được thực hiện khi lạm phát tăng quá cao, tức cần hút tiền về ngân hàng trung ương. Còn trong điều kiện bình thường, có thể điều chuyển ngược lại.

Tuy nhiên, gửi tiền ngân sách nhàn rỗi với khối lượng lớn tại các nhà băng cũng có tác động nhất định tới chính sách tiền tệ, thanh khoản của hệ thống ngân hàng. Do đó, NHNN và Bộ Tài chính đã có quy chế phối hợp, trao đổi thông tin và chủ động điều tiết tiền tệ, Thống đốc cho hay.

Vốn là "mạch máu" của nền kinh tế vì vậy một trong những đột phá được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong năm 2025 là việc đẩy tiền ra nền kinh tế.

Năm 2025, NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng khoảng 15%, tương tự như mục tiêu năm 2024. Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, tăng trưởng tín dụng là một trong những biện pháp nhằm hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế khi lạm phát có thể được kiểm soát ở mục tiêu mà Quốc hội đã đề ra.

Tuy nhiên, bàcũng khẳng định rằng sẽ không chủ quan với lạm phát.Trong trường hợp có biến động lạm phát hiện hữu, NHNN sẽ phối hợp với các bộ ngành để điều hành chính sách vĩ mô liên quan.

Tiền đầu tư công đẩy ra được nhanh, giảm bớt tiền ở KBNN được đánh giá là yếu tố đột phá để tăng trưởng trong năm nay.

Cuối quý III, số tiền gửi của KBNN tại ba "ông lớn" ngân hàng BIDV, Vietcombank và VietinBank là gần 175.600 tỷ đồng, giảm 40% so với cuối quý trước. Điều này có nghĩa rằng hơn 110.000 tỷ đồng tiền gửi KBNN đã được đẩy ra nền kinh tế.

"Một khi tiền ra trên thị trường nhiều thì thị trường 1 huy động dễ dàng hơn, thị trường 1 huy động được dễ dàng hơn sẽ giảm áp lực cho ngân hàng trong việc có thể duy trì được lãi suất thấp. Bên cạnh đó, cùng với sự phục hồi và dẫn dắt của đầu tư công, kỳ vọng đầu tư tư nhân cũng sẽ tăng lên", ông Nguyễn Tú Anh đánh giá.