Tiến gần nguy cơ đóng cửa, chính phủ Mỹ đối mặt với những kịch bản nào?

Việc chính phủ Mỹ đóng cửa đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây đến mức các nhà kinh tế có thể dự liệu được nền kinh tế sẽ bị tác động thế nào. Có thể tóm gọn một cách đơn giản là: Thời gian đóng cửa càng kéo dài thì hệ lụy càng lớn.

Khả năng đóng cửa tới 90%

Khoảng bốn tháng sau khi chính phủ Mỹ thoát khỏi tình huống bị vỡ nợ lần đầu tiên trong lịch sử, nền kinh tế lớn nhất thế giới lại tiếp tục đối diện nguy cơ đóng cửa chính phủ.

Các nhà lập pháp có nhiệm vụ phải thông qua 12 dự luật chi tiêu khác nhau để cấp ngân sách cho các cơ quan trong chính phủ nhưng tiến trình này rất tốn thời gian.

Vấn đề nợ đang là tâm điểm của sự bế tắc tại Nghị viện về dự luật chi tiêu nhằm duy trì chính phủ cho đến chu kỳ cấp vốn tiếp theo. Nếu Đảng Dân chủ của Tổng thống Joe Biden và Đảng Cộng hoà không thể đi tới một thoả thuận chung và thông qua ngân sách vào hạn chót là ngày 30/9, các bộ phận của chính phủ sẽ bị đóng cửa.

Bế tắc ngân sách xuất phát chủ yếu từ sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ đảng Cộng hòa về vấn đề thuế và chi tiêu, bao gồm cả gói viện trợ 24 tỷ USD cho Ukraine. Đến nay, các nỗ lực thuyết phục thành viên đảng Cộng hòa của Chủ tịch Hạ viện Mỹ đều thất bại.

Chủ tịch Hạ viện thuộc đảng Cộng hòa Kevin McCarthy đã bác bỏ dự luật tài trợ tạm thời được thúc đẩy tại Thượng viện, qua đó đẩy Chính phủ Mỹ đến gần hơn với nguy cơ buộc phải đóng cửa một phần vào ngày 1/10 tới, ngày bắt đầu năm tài chính mới.

Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 27/9 cho biết việc chính phủ đóng cửa không phải là điều không thể tránh khỏi, nhưng nếu xảy ra, rất nhiều công việc quan trọng có thể bị ảnh hưởng trong lĩnh vực khoa học và y tế.

Nếu Chính phủ Mỹ đóng cửa, 438 cơ quan chính phủ sẽ bị ảnh hưởng. Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang sẽ phải nghỉ phép không lương. Hàng loạt dịch vụ công bị gián đoạn. Việc đóng cửa cũng sẽ khiến các dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ, bao gồm báo cáo việc làm, lạm phát, chi tiêu tiêu dùng vốn đặc biệt quan trọng với các nhà hoạch định chính sách và đầu tư, sẽ bị đình chỉ công bố vô thời hạn.

Các chuyên gia của Goldman Sachs nhận định khả năng chính phủ Mỹ đóng cửa hiện là 90% và có thể kéo dài từ hai đến ba tuần.

Đóng cửa càng lâu hệ lụy càng lớn

Các nhà kinh tế ở Phố Wall và nội bộ chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã kết luận rằng việc đóng cửa trong thời gian ngắn sẽ khó có thể làm nền kinh tế chậm lại đáng kể hoặc đẩy nó vào suy thoái.

Nhưng việc đóng cửa kéo dài có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng và khả năng tái tranh cử của Tổng thống Mỹ Joe Biden. Bởi có loạt yếu tố bất lợi dự kiến ​​​​sẽ đè nặng lên nền kinh tế Mỹ trong những tháng cuối năm nay, bao gồm lãi suất cao, việc nối lại hoạt động trả nợ đối với các khoản vay của sinh viên vào tháng tới và cuộc đình công có thể kéo dài của Nghiệp đoàn công nhân ngành ô tô Mỹ (UAW).

Việc ngừng hoạt động kinh doanh của chính phủ liên bang sẽ không chỉ làm giảm tốc độ tăng trưởng. Nó đồng thời sẽ tác động tới “niềm tin” của người tiêu dùng, vốn đã giảm mạnh vào tháng 9 (tháng thứ hai liên tiếp) trong bối cảnh giá xăng tăng cao.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs lưu ý rằng trong tháng mà các đợt đóng cửa trước đó bắt đầu, thước đo niềm tin của người tiêu dùng đã giảm trung bình 7 điểm, mặc dù phần lớn mức giảm đó đã đảo ngược trong tháng sau khi chính phủ mở cửa trở lại.

Ông Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng tại EY-Parthenon, cho biết việc chính phủ đóng cửa sẽ không thay đổi đáng kể quỹ đạo của nền kinh tế. “Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là nếu nó kết hợp với những cơn gió ngược khác, nó có thể trở thành lực cản đáng kể đối với hoạt động kinh tế”, ông Daco nhấn mạnh thêm.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs đã ước tính rằng việc đóng cửa chính phủ sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng khoảng 0,2 điểm phần trăm mỗi tuần. Điều đó phần lớn là do hầu hết các công chức liên bang không được trả lương trong thời gian đóng cửa, ngay lập tức sẽ ảnh hưởng đến mức độ chi tiêu của họ.

Ước tính đó phù hợp với nghiên cứu trước đây của các nhà kinh tế tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Phố Wall và các chính quyền tổng thống trước đây. Các nhà kinh tế của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donla Trump cũng tính toán rằng việc đóng cửa kéo dài một tháng vào năm 2019 đã làm giảm mức tăng trưởng 0,13 điểm phần trăm mỗi tuần.

Sau khi việc đóng cửa kết thúc, Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính rằng tổng sản phẩm quốc nội thực tế đã giảm 0,1% trong quý IV/2018 và 0,2% trong quý I/2019. Mặc dù văn phòng cho biết phần lớn mức tăng trưởng bị mất sẽ được phục hồi, nhưng nó ước tính rằng GDP hàng năm vào năm 2019 sẽ thấp hơn 0,02% so với dự kiến, gây ra khoản lỗ khoảng 3 tỷ USD.

Nhờ khả năng tăng trưởng của nền kinh tế và niềm về sự phục hồi trở lại nên các đợt đóng cửa trước đây đã để lại rất ít vết sẹo vĩnh viễn cho nền kinh tế Mỹ. Một số nhà kinh tế lo ngại điều đó có thể không xảy ra vào thời điểm hiện tại.

Các nhà kinh tế dự đoán tốc độ tăng trưởng sẽ chậm lại trong những tháng cuối năm, làm tăng nguy cơ suy thoái nếu việc đóng cửa kéo dài vài tuần.

Bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại KPMG, cho biết bà dự kiến ​​GDP của Mỹ sẽ tăng khoảng 4% trong quý III và sau đó giảm xuống còn khoảng 1% trong quý IV. Bà cho biết việc đóng cửa trong hai tuần sẽ có tác động hạn chế, nhưng kéo dài trong cả quý sẽ gặp nhiều vấn đề hơn, có khả năng khiến GDP rơi vào vùng âm.

Bà Swonk cho biết việc đóng cửa cũng có thể khiến các nhà đầu tư lo lắng và đẩy lợi suất trái phiếu kho bạc lên cao, dẫn đến chi phí đi vay cao hơn.