Tiêm chủng vaccine Covid-19 tại New York: Tìm kiếm sự công bằng

Thành phố và bang New York đang đối mặt nhiều thách thức trong triển khai một chương trình tiêm chủng vaccine Covid-19 công bằng và toàn diện hơn.

Vài tuần sau khi chính thức triển khai tiêm chủng vaccine ngừa Covid-19, New York vẫn cần trợ giúp đáng kể từ chính quyền liên bang, bao gồm hàng triệu liều vaccine và tiền trợ cấp thiết lập các điểm phân phối, giúp đỡ nhân viên và cơ sở hạ tầng cơ bản khác.

Những người đủ điều kiện – công dân New York từ 65 tuổi trở lên và lao động thiết yếu – cần sớm được tiêm vaccine. Điều này bao gồm cung cấp thông tin chi tiết, với nhiều hình thức đăng ký đa dạng, thay vì chỉ qua Internet, chứng từ để người lao động có thể an tâm nghỉ làm tiêm vaccine, cũng như triển khai phòng khám và tiêm vaccine vào đêm muộn và cuối tuần.

Quan trọng hơn, tất cả nỗ lực này cần được triển khai sớm nhất có thể để đưa người dân trở về cuộc sống bình thường. Trong cuộc chạy đua chống lại đại dịch đang khiến 3.000 người Mỹ thiệt mạng mỗi ngày, việc tìm thời điểm để bắt đầu thực sự khó khăn. Với New York, bước đi đầu tiên có thể là đảm bảo công bằng về đối tượng tiếp nhận vaccine.

Từ đầu đại dịch, tỷ lệ người da màu và Latinh ở New York chết do Covid-19 đã gấp hai lần người da trắng. Nhóm dân số này có khả năng phơi nhiễm từ công việc hoặc môi trường sống, mắc nhiều bệnh nền song lại ít được tiếp cận các biện pháp chăm sóc y tế.

Cộng đồng người da màu, Latinh và người Mỹ bản địa đều ghi nhận tỷ lệ người trẻ chết do Covid-19 cao. Do đó, việc đảm bảo những người đủ điều kiện được tiêm vaccine đầy đủ là cần thiết.

Hiện tỷ lệ người da màu và Latinh được tiêm vaccine đang ở mức thấp hơn nhiều so với người da trắng.

Số liệu mới về sự phân bổ vaccine cho thấy 48% người được tiêm ít nhất một liều vaccine tại New York là người da trắng, 15% là người Latinh và 11% là người Da Đen. Trong khi đó, có 32% cư dân thành phố là người da trắng, 29% người gốc Latinh và 24% người da màu. Tỷ lệ người gốc Á được tiêm vaccine trong thành phố là 15%, tương đương với tỷ lệ dân số.

Đáng chú ý, thành phố New York đã tiêm chủng cho người không cư trú nhiều hơn tất cả người da màu, gốc Latinh và người Mỹ bản địa tại 5 quận cộng lại.

Dù đây mới chỉ là thông số về một nửa số người đã được tiêm vaccine ít nhất một lần, song các chuyên gia y tế cho rằng chừng đó đã ít nhiều khắc họa một xu hướng đáng lo ngại về việc phân biệt chủng tộc.

Ngoài ra, hiện bang New York đã ưu tiên tiêm vaccine cho người từ 65 tuổi trở lên – phần lớn là người da trắng, nhân viên chăm sóc sức khỏe và lao động thiết yếu gồm giáo viên, nhân viên vận tải công cộng và lính cứu hỏa. Trừ nhân viên vận tải công cộng, các nhóm người này cũng có tỷ lệ người da trắng đông hơn. Dù đủ điều kiện, cư dân da màu và gốc Latinh vẫn không được tiêm phòng.

Thêm vào đó, một trở ngại lớn là việc tiểu bang và thành phố sử dụng Internet để đặt lịch tiêm, trong khi 500.000 hộ gia đình không thường xuyên sử dụng Internet.

Với nguồn cung vaccine hạn chế, một bộ phận người dân New York sống trong nghèo đói phải cạnh tranh với những người giàu ở ngoại ô để tới bệnh viện.

Điều này xảy ra ngay tại các địa điểm do thành phố tài trợ, mặc dù thực tế 62% trong đó hướng tới các cộng đồng dễ bị tổn thương.

Tiến sĩ Mary Bassett, cựu ủy viên y tế thành phố, giám đốc Trung tâm FXB về Sức khỏe và nhân quyền tại Đại học Harvard cho biết: “Không khó hiểu khi người da màu và gốc Latinh không được tiêm vaccine.

Bộ phận có khả năng tiếp cận vaccine hiện nay là những người có đặc quyền, vốn không đối mặt với nguy cơ mắc bệnh và tử vong cao nhất. Điều này cần phải được giải quyết”.

Hiện chưa có bằng chứng cụ thể về gian lận, và đảm bảo vaccine không bị lãng phí vẫn là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, sự mất cân đối về sắc tộc trong phân bổ vaccine là điều dễ thấy và hoàn toàn có thể tránh được.

May mắn thay, Thống đốc Andrew Cuomo và Thị trưởng Bill de Blasio hiện đã sẵn sàng thay đổi cách tiếp cận của bang New York.

Văn phòng Thị trưởng cho biết các quan chức thành phố đã lên kế hoạch tạm hoãn tổ chức tiêm vaccine theo lịch hẹn ở 33 khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao, những nơi có tỷ lệ tử vong do Covid-19 cao, tỷ lệ cư dân nghèo đói và mắc bệnh mãn tính cao.

Thay vào đó, họ sẽ chủ động triển khai tiêm vaccine cho người đủ điều kiện trong các khu này và mở rộng chương trình nếu thành công.

Một địa điểm tiêm chủng do chính phủ tài trợ tại Sân vận động Yankee tuần qua sẽ chỉ mở cửa cho người dân sống tại Bronx, nơi có tỷ lệ nghèo đói cao nhất ở Mỹ.

Đây khởi đầu tốt, song bang New York và thành phố hoàn toàn có thể làm nhiều hơn thế, ví dụ như định hướng lại chương trình tiêm chủng theo mã vùng.

Theo ông Mark Levine, Chủ tịch Ủy ban sức khỏe của Hội đồng thành phố, ý tưởng này có thể giúp cư dân ở khu vực nghèo đói cao, nơi có tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao nhất do Covid-19, sớm được tiêm vaccine.

Điều quan trọng là đẩy mạnh việc tiêm ngừa vaccine cho nhiều người hơn. Các nhân viên y tế cần đến tận nhà để giúp mọi người dễ dàng đặt lịch, tạo đường dây nóng dễ sử dụng với nhiều ngôn ngữ.

Các quan chức cũng nên xem xét mở rộng hợp tác với các tổ chức y tế cộng đồng tại địa phương và nhiều nơi khác đã được cư dân thử nghiệm và tin tưởng.

Nỗ lực triển khai tiêm chủng công bằng hơn của bang New York là đáng ghi nhận. Dù vậy, chặng đường để người dân trở lại cuộc sống bình thường vẫn còn ở phía trước.