Thuế GTGT đối với thư tín dụng: Cần sự chia sẻ để giảm gánh nặng tài chính cho ngân hàng và doanh nghiệp

Tại tọa đàm "Thuế VAT với hoạt động thư tín dụng" diễn ra ngày 11/5, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp và ngân hàng sẽ gặp khó khăn nhất khi áp dụng quy định thuế giá trị gia tăng (VAT) với thư tín dụng (L/C). Tọa đàm do Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức theo hai hình thức trực tiếp và trực tuyến.

Doanh nghiệp và ngân hàng đều gặp khó

Theo ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI, L/C là phương thức bảo lãnh thanh toán quốc tế, thực chất là cam kết thanh toán của ngân hàng phát hành, bảo đảm là người mua sẽ thanh toán tiền mua hàng hóa cho người bán. Nhiều năm qua, các tổ chức tín dụng (TCTD) vẫn thực hiện đầy đủ theo quy trình này.

Tuy nhiên, theo văn bản số 1606/TCT-DNL của Tổng cục Thuế ngày 22/4/2020, cơ quan này đã chỉ đạo các cục thuế địa phương L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD 2010, do vậy sẽ thuộc đối tượng chịu thuế VAT. Toàn bộ các khoản thu liên quan nghiệp vụ L/C, không phân biệt có cam kết bảo lãnh hay không có cam kết bảo lãnh đều phải chịu thuế VAT kể từ ngày 1/1/2011.

“Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ tới các tổ chức tín dụng và chính doanh nghiệp” - Phó Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Ông Hoàng Quang Phòng cho rằng, điều khiến các ngân hàng lo lắng nhất hiện nay là khả năng bị hồi tố. Các ngân hàng thương mại cũng băn khoăn do bản chất thuế VAT là thuế gián thu, nên việc hồi tố, truy thu thuế VAT đối với dịch vụ L/C trong 10 năm qua là hoàn toàn không khả thi và bất hợp lý, tạo ra gánh nặng tài chính rất lớn đối với các tổ chức tín dụng và khách hàng doanh nghiệp.

Nhìn ở góc độ khác, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) cho rằng, nội dung chỉ đạo tại văn bản số 1606/TCT-DNL nói trên chưa phù hợp với thông lệ quốc tế và pháp luật chuyên ngành ngân hàng, ảnh hưởng đến cả ngân hàng và doanh nghiệp.

“Thuế VAT là thuế gián thu (thu từ khách hàng) nên từ nay, khi các doanh nghiệp có nhu cầu phát hành L/C, các ngân hàng sẽ thu thuế VAT của doanh nghiệp, làm tăng chi phí của doanh nghiệp. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể bị truy thu nộp bổ sung tiền thuế VAT đã phát sinh từ năm 2011 đến nay cho ngân hàng để nộp ngân sách. Điều này, tạo gánh nặng rất lớn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh COVID-19 phức tạp và khó khăn như hiện nay”, ông Nguyễn Quốc Hùng phân tích.

Lấy ví dụ tại nhiều quốc gia áp dụng chuẩn mực quốc tế (UCP 600), ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết, hiện phần lớn các nước trong khu vực và trên thế giới không áp dụng thu thuế VAT của khách hàng đối với nghiệp vụ L/C như: Singapore, Malaysia, Indonesia, Hàn Quốc, Australia, UK, EU. Ngoài ra có một số quốc gia, vùng lãnh thổ áp thuế trực tiếp (thuế thu nhập doanh nghiệp) đối với nghiệp vụ L/C (không phải là thuế gián thu như VAT) như: Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Đài Loan. Thuế này được tính vào chi phí.

Đặc biệt, trong 10 năm qua đã có rất nhiều thay đổi, vì vậy theo VNBA, có thể có nhiều khách hàng không còn quan hệ giao dịch với TCTD hoặc đã giải thể, phá sản nên TCTD không thể thu thuế bổ sung từ khách hàng được và các TCTD cũng không thể ứng tiền ra để nộp thay cho doanh nghiệp.

Là một ngân hàng thương mại lớn hiện nay, bà Phùng Nguyễn Hải Yến, Phó Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cho rằng, hoạt động của ngân hàng chủ yếu ở 3 hoạt động: Tiền gửi, cấp tín dụng và dịch vụ thanh toán. Trong 3 hoạt động trên thì chỉ có cung ứng dịch vụ thanh toán là phải nộp thuế.

"Về dịch vụ thanh toán cũng đưa ra là thanh toán trong nước và thanh toán quốc tế và chỉ khác nhau ở việc nói rõ các hình thức cụ thể. Không thể quy ngay thư tín dụng là hình thức dịch vụ thanh toán mà chỉ là một phương thức công cụ trong đó", bà Phùng Nguyễn Hải Yến khẳng định.

Cũng dưới góc nhìn của doanh nghiệp, đại diện Tổng Công ty May 10 cho biết, thuế VAT là thuế đánh vào giá trị gia tăng, vào người tiêu dùng cuối cùng. Người dùng L/C là doanh nghiệp còn người tiêu dùng cuối cùng sẽ không dùng đến. Với L/C ngân hàng có phát hành và tính thuế VAT thì doanh nghiệp sẽ kê khai khấu trừ đầu vào, ngân hàng thu thuế thì doanh nghiệp kê khai khấu trừ thuế, nhà nước cũng không gia tăng ngân sách.

"Đối với doanh nghiệp có đến 80% doanh thu từ xuất khẩu như Công ty May 10, hoàn thuế thường xuyên trong đó chi phí ngân hàng được hoàn thuế là dài nhất trong bảng kê. Do vậy, việc hồi tố thuế L/C sẽ không làm tăng thêm ngân sách cho quốc gia", đại diện Tổng Công ty May 10 phân tích.

Tìm giải pháp hài hòa lợi ích

Chia sẻ tại buổi tọa đàm, ông Nguyễn Xuân Bắc, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, ngay sau khi nhận được phản ánh của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam và các TCTD, Thống đốc NHNN đã chỉ đạo các Vụ, Cục tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế. Qua tìm hiểu kinh nghiệm quốc tế thì phần lớn các nước trên thế giới không thu thuế với L/C, một số nước thu thuế trực thu…

“Hiện nay, Chính phủ đang nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư nước ngoài. Nếu áp dụng thêm một sắc thuế sẽ ảnh hưởng đến hoạt động thu hút đầu tư nước ngoài. Do vậy, cần ngồi lại với nhau để tìm ra giải pháp đảm bảo hài hòa lợi ích các bên”, ông Nguyễn Xuân Bắc đề nghị.

Về giải pháp hiện nay, ông Nguyễn Quốc Hùng đề nghị, cần khẩn trương có hướng dẫn các TCTD thực hiện thuế VAT đối với nghiệp vụ L/C theo hướng làm rõ các hoạt động L/C có liên quan cấp tín dụng không phải thu thuế VAT, các hoạt động L/C chỉ có dịch vụ thanh toán sẽ chịu thuế VAT nhằm tạo điều kiện tạo thuận lợi cho ngân hàng và doanh nghiệp trong quá trình hoạt động, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, cả ngân hàng và doanh nghiệp đều đang bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19.

Bà Phùng Nguyễn Hải Yến cho rằng, các cơ quan quản lý nhà nước thống nhất bảo lãnh thanh toán của TCTD trong phương thức thanh toán L/C mà TCTD đóng vai trò ngân hàng phát hành thư tín dụng thuộc hoạt động cấp tín dụng (không phân biệt trường hợp khách hàng không ký quỹ/có ký quỹ đủ hoặc không đủ 100% giá trị L/C).

Ngoài ra, để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp, đại diện Công ty May 10 cho rằng, các cơ quan quản lý nên có giải pháp để giảm bớt chi phí, thủ tục kê khai đầu vào đầu ra cho doanh nghiệp.