Thực thi VKFTA: Doanh nghiệp Việt chưa tận dụng tốt cơ hội

Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) thực thi từ cuối năm 2015, đến nay đã bước sang năm thứ 4. Tuy nhiên, việc tận dụng các ưu đãi trong VKFTA vẫn chưa thực sự đạt được kỳ vọng.

Kể từ khi có hiệu lực từ cuối năm 2015, VKFTA đã giúp kim ngạch thương mại và đầu tư song phương tăng trưởng mạnh mẽ. Năm 2018, kim ngạch xuất nhập khẩu song phương đạt 65,7 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Hàn Quốc đạt 18,2 tỷ USD. Đặc biệt, từ khi thực thi VKFTA nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Hàn Quốc có mức tăng trưởng rất tốt, nhất là hàng nông sản. Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2019 kim ngạch thương mại song phương Việt- Hàn đạt 31,6 tỷ USD.

Về đầu tư, theo thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến cuối tháng 6/2019, Hàn Quốc vẫn giữ vị trí dẫn đầu trong tổng số hơn 130 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Hiện có gần 8.000 dự án đầu tư Hàn Quốc với tổng số vốn đăng ký đầu tư hơn 64 tỷ USD. Ngoài đầu tư trực tiếp các doanh nghiệp Hàn Quốc cũng chọn hình thức đầu tư gián tiếp (FII) trên thị trường chứng khoán, mua bán sáp nhập, tham gia sâu hơn trong lĩnh vực ngân hàng và cung cấp dịch vụ tài chính, bảo hiểm...

Theo ông Yoon Joo Young - Trưởng Cơ quan Đại diện Xúc tiến thương mại và đầu tư Hàn Quốc tại TP. Hồ Chí Minh, những số liệu tích cực trên có được một phần rất quan trọng là nhờ VKFTA. Việc Hiệp định này có hiệu lực đã tạo điều kiện thuận lợi cho rất nhiều cho các nhà đầu tư Hàn Quốc vào Việt Nam để đầu tư kinh doanh và xuất nhập khẩu.

Bên cạnh đó cũng phải kể đến chính sách Hướng Nam gần đây của Chính phủ Hàn Quốc. Chính sách này hướng đến các thị trường Nam Á, Đông Nam Á... và Việt Nam là một điểm đến quan trọng. Điều này càng được khẳng định khi thời gian vừa qua, nhiều cơ quan đại diện ở nước ngoài của Hàn Quốc ở khu vực Đông Nam Á như từ Singapore, Malaysia... đã được chuyển đến Việt Nam.

Mặc dù có sự tăng trưởng thương mại nhưng hiện cán cân này lại đang nghiêng về phía Hàn Quốc. Tính riêng trong năm 2018 xuất khẩu của Việt Nam sang Hàn Quốc đạt 18,2 tỷ USD, tăng 22,8% nhưng lại nhập khẩu từ Hàn Quốc 47,5 tỷ USD. Và trong 6 tháng đầu năm 2019 mức nhập siêu từ Hàn Quốc của Việt Nam ở con số khá cao khi Việt Nam xuất khẩu sang Hàn Quốc 9,1 tỷ USD và nhập khẩu hàng hóa từ Hàn Quốc đạt 22,5 tỷ USD.

Một trong những nguyên nhân của thâm hụt này là do sau khi VKFTA có hiệu lực, đầu tư từ các doanh nghiệp Hàn Quốc vào Việt Nam tăng vọt, trong đó cả về vốn, công nghệ, nguyên liệu, linh kiện và phụ phẩm nhập khẩu vào Việt Nam đều tăng mạnh để phục vụ cho sản xuất. Chưa kể, doanh nghiệp Việt được đánh giá là chưa tận dụng tốt cơ hội từ VKFTA.

Theo ông Trương Đình Hòe – Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), mặc dù có nhiều ưu đãi nhưng việc tận dụng VKFTA chưa đạt hiệu quả cao. Cụ thể, Việt Nam được miễn thuế tômnhập khẩuvào Hàn Quốc với hạn ngạch 10.000 tấn/năm, đến 2020 là 15.000 tấn/năm, nhưng hiện Việt Nam mới tận dụng được 2.500 tấn/năm.

“Dù Việt Nam có những linh kiện, thành phẩm và các mặt hàng nông sản xuất khẩu sang Hàn Quốc tăng tốt trong thời gian qua nhưng quy mô vẫn còn rất nhỏ. Điều đó cho thấy doanh nghiệp Việt Nam cần nỗ lực rất nhiều trong sản xuất, xuất khẩu để cải thiện thâm hụt thương mại, tận dụng tốt hơn các ưu đãi trong VKFTA. Đây là bài toán cần sự vào cuộc của cảphíadoanh nghiệp và Chính phủ hai nước”, ông Kim Hyung Joo - Tổng cục trưởng Bộ Thương mại Công nghiệp Năng lượng Hàn Quốc chia sẻ.

Ông Choi Dae Kyoo - chuyên gia dịch vụ Hải quan và Thuế (Trung tâm Hỗ trợ FTA Hàn Quốc - Việt Nam) cho rằng, có nhiều yếu tố dẫn đến việc các doanh nghiệp chưa tận dụng được VKFTA như kỳ vọng. Trong đó, sự thiếu hiểu biết về phương pháp quản lý xuất xứ, phân loại danh mục trong nguồn nguyên liệu cũng những hạn chế trong việc xây dựng các chế độ công nhận lẫn nhau về chứng nhận xuất xứ là những nguyên nhân hàng đầu.

Về phía doanh nghiệp, ông Trương Đình Hòe chia sẻ, để nâng cao tỷ lệ tận dụng ưu đãi mà VKFTA mang lại, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệpViệt Nam cần nâng cao ý thức chủ động tiếp cận thông tin về VKFTA để lựa chọn các ưu đãi phù hợp với điều kiện của doanh nghiệp đồng thời thay đổi công nghệ, định hướng phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu của thị trườngnhập khẩu.