Thực hư chuyện Petrodollar sụp đổ

Mạng xã hội rộ lên thông tin kỷ nguyên Petrodollar 50 năm giữa Saudi Arabia và Mỹ đã kết thúc vào ngày 9/6 do Saudi Arabia không gia hạn thỏa thuận.

Theo báo Lao Động, năm 1974, hai nước ký thỏa thuận Petrodollar - chỉ sử dụng USD để mua bán dầu mỏ - trong khi Mỹ đảm nhận trách nhiệm đảm bảo an ninh cho Saudi Arabia.

Các nước sản xuất dầu mỏ ở Trung Đông, nơi cung cấp dầu trên toàn cầu, đã thiết lập cái gọi là cơ chế tái sử dụng Petrodollar bằng cách tái đầu tư USD vào trái phiếu kho bạc Mỹ và thị trường tài chính. Quá trình này tiếp tục củng cố hệ thống Petrodollar, củng cố vị thế của đồng USD như một đồng tiền dự trữ và đảm bảo quyền kiểm soát thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Nhiều nhà bình luận trên mạng xã hội X cho rằng, sự sụp đổ của thỏa thuận Petrodollar chắc chắn sẽ giáng một đòn chí mạng vào vị thế đồng tiền dự trữ toàn cầu của đồng USD. Chắc chắn, biến động tài chính đang ở phía trước.

Tuy nhiên, tờ MarketWatch cho hay, một số chuyên gia về chính sách đối ngoại và Phố Wall đã chỉ ra lỗ hổng chết người trong logic này: Bản thân thỏa thuận Petrodollar chưa bao giờ tồn tại. Hoặc ít nhất, không phải theo cách nó được mô tả trong các bài đăng lan truyền trên mạng xã hội.

Paul Donovan - nhà kinh tế trưởng tại UBS Global Wealth Management - cho biết, rõ ràng câu chuyện đang diễn ra là tin giả. Có một thỏa thuận được ký vào tháng 6.1974, nhưng nó không liên quan gì đến tiền tệ vì sau đó Saudi Arabia tiếp tục bán dầu bằng đồng bảng Anh.

Thỏa thuận được Donovan đề cập đến là thỏa thuận của Ủy ban hỗn hợp Mỹ - Saudi Arabia về hợp tác kinh tế. Thỏa thuận được ký kết vào ngày 8.6.1974 bởi Henry Kissinger, Ngoại trưởng Mỹ vào thời điểm đó, và Hoàng tử Fahd, Phó Thủ tướng thứ hai (và sau này là Vua và Thủ tướng) của Saudi Arabia - theo một báo cáo trên trang web của Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ.

Thỏa thuận dự định kéo dài 5 năm, mặc dù nó đã được gia hạn nhiều lần. Lý do ký kết thỏa thuận này khá đơn giản: Sau lệnh cấm vận dầu mỏ của OPEC năm 1973, cả Mỹ và Saudi Arabia đều mong muốn đưa ra một thỏa thuận chính thức hơn để đảm bảo mỗi bên nhận được nhiều hơn những gì họ muốn từ bên kia.

Giá dầu tăng vọt sau lệnh cấm vận của OPEC đã khiến Saudi Arabia có thặng dư USD và giới lãnh đạo Vương quốc này mong muốn khai thác nguồn tài sản USD để tiếp tục công nghiệp hóa nền kinh tế của mình ngoài lĩnh vực dầu mỏ. Trong khi đó, Mỹ muốn tăng cường mối quan hệ ngoại giao non trẻ khi ấy với Saudi Arabia, đồng thời khuyến khích nước này tái sử dụng đồng USD trở lại nền kinh tế Mỹ.

Theo Donovan và những chuyên gia khác, một thỏa thuận chính thức yêu cầu Saudi Arabia định giá dầu thô bằng USD chưa bao giờ tồn tại. Đúng hơn, Saudi Arabia tiếp tục chấp nhận các loại tiền tệ khác - đáng chú ý nhất là đồng bảng Anh - để bán dầu ngay cả sau khi thỏa thuận hợp tác kinh tế chung với Mỹ năm 1974 được ký kết. Mãi đến cuối năm đó, Saudi Arabia mới ngừng chấp nhận thanh toán bằng đồng bảng Anh.

Ngày nay, Trung Quốc nổi lên là một trong những khách hàng lớn nhất của Saudi Arabia. Tháng 3 năm ngoái, Trung Quốc đã giới thiệu đồng nhân dân tệ để thanh toán thương mại với Saudi Arabia.

Hơn 80% lượng dầu trên thế giới được giao dịch bằng USD. Nếu Saudi Arabia cho phép sử dụng đồng nhân dân tệ trong các giao dịch dầu mỏ với Trung Quốc, đồng nhân dân tệ sẽ tăng giá trên phạm vi quốc tế.

Trung Quốc chiếm 1/4 lượng xuất khẩu dầu hàng năm của Saudi Arabia. Hai nước hiện là thành viên của BRICS sau khi Saudi Arabia mới gia nhập khối vào đầu năm nay.