Thu phí ôtô vào trung tâm TP.HCM, nên không?

Sở GTVT TP.HCM vừa đề xuất UBND TP chấp thuận chủ trương nghiên cứu dự án thu phí ôtô vào trung tâm TP với 34 cổng thu phí tự động không dừng, tổng kinh phí dự kiến 250 tỉ đồng.

Nội dung đề xuất này từng được đưa ra bàn thảo nhiều năm qua, nhưng đề xuất lần này của Sở GTVT tiếp tục nhận được ý kiến đồng thuận lẫn trái chiều. Dưới đây là ý kiến của các cá nhân, đơn vị liên quan.

Lo phí chồng phí

Các doanh nghiệp vận tải hiện nay đã phải gánh rất nhiều chi phí cho quỹ bảo trì đường bộ, các trạm thu phí hình thức BOT trên khắp cả nước. Những khoản phí này là gánh nặng của doanh nghiệp và làm giá thành vận tải tăng cao, giá thành hàng hóa cũng bị ảnh hưởng. Thời gian gần đây, do cạnh tranh gay gắt, hàng loạt doanh nghiệp vận tải thường xuyên phải bù lỗ và đứng trước nguy cơ phá sản.

Nếu TP lại thu thêm phí khi đi vào trung tâm sẽ khiến doanh nghiệp tốn thêm một khoản chi phí lớn, giảm sức cạnh tranh. Doanh nghiệp chuyên vận tải hàng hóa ra vào trung tâm trong ngày thì càng chịu gánh nặng "phí chồng phí". Vì thế, cần phải nghiên cứu kỹ, hạn chế các thiệt hại cho doanh nghiệp vận tải hàng hóa, vận tải hành khách.

Cần mức phí phù hợp, minh bạch

Việc thu phí ôtô vào trung tâm nhiều nước trên thế giới đã thực hiện với mục tiêu giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm môi trường, đặc biệt trong điều kiện hạ tầng giao thông trở nên quá tải. Tuy nhiên ở Việt Nam, mỗi lần đưa vấn đề này ra có ý kiến đồng thuận nhưng cũng có ý kiến trái chiều.

Theo tôi, thu phí sẽ góp phần thay đổi hành vi người điều khiển ôtô, chẳng hạn khi một người trước đây di chuyển từ quận 2 qua quận 10 có thể đi qua khu vực trung tâm nhưng khi bị thu phí thì họ sẽ chuyển lộ trình khác. Hay một số người biết vào trung tâm bị thu phí thì chuyển sang sử dụng phương tiện khác như phương tiện công cộng chẳng hạn..., từ đó góp phần giảm ùn tắc.

Thực tế khi xảy ra ùn tắc người đi đường vừa phải tốn thời gian và tiền bạc, sự bực bội khi di chuyển trong hành trình của mình nhưng có khi không để ý, vì vậy việc phải đóng phí để được lưu thông quãng thời gian ngắn hơn là giải pháp chấp nhận được. Vấn đề phải tính toán mức phí thu sao cho phù hợp, đặc biệt cần phải công khai minh bạch khoản phí thu được chỉ dùng cho công tác chống ùn tắc.

* TS Vũ Anh Tuấn - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu giao thông vận tải Việt Đức:

Mũi tên trúng nhiều đích

Việc thu phí đem lại nhiều lợi ích rõ ràng cả về kinh tế, giao thông. Trước hết sẽ hạn chế lượng ôtô ra vào TP, góp phần giảm ùn tắc giao thông. Đồng thời, nguồn phí thu được sẽ được dùng để xây dựng hạ tầng giao thông, đầu tư cho hệ thống giao thông công cộng.

Các cơ quan chức năng cũng cần nghiên cứu sử dụng nguồn phí thu được sao cho hợp lý. Sau khi trừ đi các chi phí thuê thiết bị, vận hành..., số tiền còn lại phải dành phần lớn đầu tư vào hạ tầng và giao thông công cộng.

Nước ta có thể học hỏi Singapore trong việc sử dụng khoản phí này. Ví dụ cụ thể, Singapore họ thu được 10 đồng phí thì sẽ dùng 8 đồng phát triển giao thông công cộng, 2 đồng còn lại tái đầu tư hạ tầng và các giải pháp giao thông khác.

Ngoài ra, khi TP.HCM đồng ý chủ trương, các đơn vị liên quan phải ngồi lại với nhau để bàn bạc kỹ càng phương án triển khai, việc bố trí 34 cổng thu phí như vậy liệu đã hợp lý chưa. Các giải pháp giao thông đi kèm là gì, phương án phân luồng giao thông có thay đổi cụ thể ra sao... Đặc biệt mức phí thu phải được tính toán, không nên thu quá thấp, phí thu được không đủ trang trải chi phí thuê thiết bị và vận hành.

Cho dù là giải pháp giao thông nào, lãnh đạo TP.HCM cần có sự quyết tâm cao, làm đến cùng thì mới có hiệu quả cao được.

Triển khai nhiều giải pháp đồng bộ

Đề xuất thu phí ôtô vào trung tâm TP.HCM chỉ là một hạng mục trong tổng thể của đề án tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát sử dụng phương tiện cơ giới cá nhân tham gia giao thông trên địa bàn TP.

Đây cũng là một trong những nội dung được đề cập trong kế hoạch thực hiện chương trình giảm ùn tắc giao thông, giảm tai nạn giao thông giai đoạn 2016-2020 được UBND TP ban hành. Hiện nay các giải pháp này đều được nghiên cứu thực hiện song song để đảm bảo rằng khi tổ chức thu phí vào trung tâm thì vận tải hành khách công cộng, kể cả metro cũng như các không gian đi bộ, cơ bản đáp ứng nhu cầu người dân.

Ngay cả đề án tổ chức thu phí, chúng tôi cũng chỉ mới xin chủ trương nghiên cứu cụ thể. Các thông tin đưa ra như lập vành đai xung quanh các tuyến đường khu vực quận 1, 3, 5, 10 cũng như tổ chức 34 cổng thu phí không dừng... chỉ là những thông tin ban đầu. Khi UBND TP chấp thuận chủ trương thì sẽ tiến hành nghiên cứu, đề xuất các giải pháp triển khai cụ thể hơn nữa.

Kinh nghiệm một số nước trên thế giới, gần với VN nhất là Singapore cũng đã tổ chức thu phí vào trung tâm từ rất lâu. Ban đầu nhiều người cũng không đồng tình nhưng khi triển khai một thời gian thì người dân thấy được mặt tích cực, lượng ôtô vào trung tâm thời gian cao điểm giảm 30-50% nên đa số người dân quay sang ủng hộ.

Vấn đề là phải công khai, minh bạch nguồn thu cũng như sử dụng nguồn thu đúng mục tiêu đề ra là phục vụ chống ùn tắc giao thông. Đây là vấn đề mà TP.HCM có thể học tập triển khai cụ thể.

Về ý kiến lo ngại phí chống ùn tắc giao thông chưa được quy định trong Luật phí và lệ phí, cơ sở nào để thu? Theo nghị quyết 54 về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho TP.HCM thì HĐND TP có thể ban hành loại phí này nên vấn đề này không ngại. Còn mức phí thu bao nhiêu là phù hợp thì sở nghiên cứu và đề xuất cụ thể khi được UBND TP cho chủ trương thực hiện đề án này.

Cần phương tiện thay thế

Hiện nay, người dân mua một chiếc ôtô thì phải gánh hàng chục thứ thuế, phí rồi, giờ lại chịu thêm phí ra vào trung tâm nữa thì phí chồng phí. Công việc của tôi mỗi ngày phải ra vào trung tâm vài lần, tổng tiền phí ra vào trung tâm, xăng xe, bãi đậu xe… quá đắt đỏ. Muốn thực hiện việc này, TP phải có phương tiện công cộng thay thế. TP cũng phải khẩn trương đầu tư, phát triển phương tiện công cộng, xe buýt, metro… để kịp thời đáp ứng cho người dân.

Nếu TP quyết tâm triển khai thu phí ôtô vào trung tâm TP, đề án này cần được đem ra phân tích kỹ càng, cho người dân trực tiếp bày tỏ quan điểm nên thu hay không thu. Cụ thể hơn, người dân phải được biết kế hoạch thu, phương án thu, số tiền thu được sử dụng vào mục đích gì.

Nhiều tuyến đường quá tải

Theo Sở GTVT TP.HCM, hiện có 28 điểm nguy cơ xảy ra ùn tắc giao thông, trong đó trọng điểm là 3 cụm: khu vực sân bay Tân Sơn Nhất, khu vực cảng Cát Lái và khu vực trung tâm TP, nhiều tuyến đường đã vượt quá khả năng thông hành vào giờ cao điểm.

Trong khi đó, khu vực cảng Cát Lái và sân bay Tân Sơn Nhất đã và đang triển khai các giải pháp công trình như cầu vượt, hầm chui, mở thêm đường nhằm cải thiện tình trạng ùn tắc. Nhưng đối với khu vực trung tâm, việc đầu tư công trình rất khó nên giải pháp giảm ùn tắc bằng biện pháp phi công trình như thu phí là khả thi.

Tính đến tháng 6-2019, tổng chiều dài đường bộ trên địa bàn TP là 4.366km, tỉ lệ đất dành cho giao thông chỉ ở mức 9,02%. Trong khi đó, số lượng phương tiện giao thông tiếp tục tăng, tổng phương tiện đang quản lý hơn 8,9 triệu chiếc bao gồm: 825.343 ôtô (tăng 15,99%) và 8.120.303 môtô (tăng 6,14%).