Thu hồi đất 'người dính quy hoạch, người ra mặt tiền'

Để tạo được sự đồng thuận khi thu hồi đất làm dự án, cần có cách làm mới về công tác quy hoạch.

Có sáu người bạn thân mua muỗi người một lô đất trong một khu dân cư, mọi người đã cố dành dụm và sau nhiều năm mỗi đã xây cho mình một căn nhà trên khu đất và đã sống ổn định.

Một ngày nọ, cơ quan chức năng công bố bản quy hoạch mới hai nhà dãy thứ nhất phía ngoài giáp đường nằm toàn bộ trong quy hoạch mở rộng giao thông, hai nhà dãy thứ hai nằm trong quy hoạch hành lang cây xanh, hai nhà dãy số ba lại thành nhà mặt tiền đường lớn sau khi thực hiện theo như quy hoạch mới.

Ta thấy cả sáu gia đình đều mua đất, xây nhà và đã ổn định chỗ sinh sống, kinh doanh, con cái học hành nhưng chỉ một quyết định quy hoạch mới đã làm thay đổi tất cả các thế hệ hiện tại và tương lai trong gia đình họ.

Các gia đình có nhà nằm trong khu quy hoạch (số 1,2,3,4) khi có nhu cầu sử dụng vốn kinh doanh không thể thế chấp tài sản của mình vay vốn ngân hàng, không thể cải tạo, nâng cấp tăng quy mô khi tăng thành viên trong gia đình, không thể định hướng cho thế hệ tương lai sau này trên mảnh đất mà mình đã bỏ công sức và mồ hôi gây dựng.

Ngược lại với căn nhà (số 1,2,3,4 ) căn nhà ở vị trí số 5,6 lại được ra mặt tiền sẽ rất thuận lợi về nhiều mặt sau này.

Muốn tạo lập sự công bằng và đồng thuận trong xã hội, giải quyết các bế tắc trong các dự án đầu tư chúng ta cần có góc nhìn mới về công tác thu hồi, đền bù.

Theo tôi chúng ta cần có một số cách làm như sau:

- Hạn chế quy hoạch dài hạn vì các dự án quy hoạch dài hạn thường không khả thi do tốc độ thay đổi đô thị nhanh, tầm nhìn ban đầu hạn hẹp, thiếu vốn... đến khi triển khai được thì đội vốn, lạc hậu không còn phù hợp lại điều chỉnh.

- Thành lập cơ quan chuyên giải toả, kinh doanh hạ tầng quốc gia, có nguồn vốn do nhà nước đầu tư, cơ quan này sẽ tham gia vào các dự án lớn và tư vấn giám sát cho các dự án quy mô nhỏ địa phương.

- Các dự án khi dược duyệt cần đưa ra cụ thể về thời gian thực hiện cụ thể từ thu hồi, triển khai thi công, cơ quan thực hiện, người chịu trách nhiệm và hình ảnh trước khi thực hiện dự án để có dữ liệu đối chiếu.

- Khuyến khích các chủ thể trong phạm vi thu hồi dự án chuyển nhượng lại cho cơ quan đại diện nhà nước hoặc các tổ chức có nhu cầu sử dụng đất trong ngắn hạn.

Tốt nhất là cơ quan chức năng mua lại tài sản và quyền sử dụng đất của các chủ thể để khai thác hoặc cho thuê lại ngắn hạn tránh trường hợp các chủ thể tự cơi nới, trồng thêm cây... chờ nhận tiền đền bù gây lãng phí tài nguyên, gây thói quen xấu cho xã hội.

- Giá đền bù khi thu hồi áp dụng theo giá thị trường nếu như thu hồi ngay sau khi công bố quy hoạch. Nếu công bố áp dụng quy hoạch nhưng chưa thu hồi cần phải trả thêm phí quy hoạch do chưa thực hiện hàng năm cho các chủ thể bị quy hoạch.

- Cơ quan chức năng cần mạnh dạn đền bù bằng và cao hơn thị trường để khuyến khích người dân bàn giao sớm mặt bằng mang lại hiệu quả đầu tư cho dự án, người được đền bù cao sẽ có tiền đầu tư xây dựng thúc đẩy phát triển kinh tế.

- Có biện pháp kỹ thuật để các chủ thể được hưởng lợi đóng góp kinh phí sau khi đầu tư hạ tầng (nhà số 5,6 ). Những hộ bị giải toả trắng (số 1,2,3,4) cần đền bù thoả đáng vì họ không được hưởng lợi gì sau khi có hạ tầng những hộ này bị ảnh hưởng ngay sau khi công bố áp dụng quy hoạch nên thường bức xúc và khiếu kiện và chậm bàn giao khi giải toả.

- Lập dự án hạn chế đi qua các khu dân cư đã phát triển làm tăng chi phí đầu tư, ưu tiên hướng tuyến mới để làm tiền đề phát triển khu đô thị mới phù hợp theo tiêu chuẩn mơi và đồng bộ.

- Khi phát triển mở rộng giao thông trong khu đô thị mạnh dạn lập quy hoạch chi tiết thu hồi thêm dọc theo hai bên tuyến đường hoặc khu đất trống gần nhất dùng quỹ đất này xây dựng tái định cư tại chỗ phục vụ các gia đình đã sinh sống ổn định, con cái đang học tập và công tác trên địa bàn.

- Quỹ đất hai bên thu hồi thêm cũng dùng đấu giá để xác định mức giá đền bù.

Với những suy nghĩ trên mong quý độc giả góp ý, đóng góp để tránh những con đường, cây cầu xây dựng kéo dài làm nghèo cho đất nước tác động xấu tới mọi mặt đời sống xã hội, giúp dân giàu, nước mạnh.