Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung gặp khó

Tổng thống Trump đã phê phán Trung Quốc đang lợi dụng dịch Covid-19 để trì hoãn việc thực hiện thỏa thuận thương mại.

Vào giữa tháng 1/2020, Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 để hạ nhiệt cuộc chiến thương mại. Theo đó, Mỹ ngừng kế hoạch đánh thuế lên 155 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc và giảm thuế suất đối với 120 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc từ 15% xuống còn 7,5%. Mặc dù vậy, Mỹ vẫn giữ nguyên mức thuế 25% đối với 370 tỷ USD hàng hóa khác của Trung Quốc. Đổi lại, Trung Quốc cam kết mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong 2 năm tới, trong số này có khoảng 40 tỷ USD nông sản.

Tuy nhiên, dịch cúm Covid-19 bùng phát, khiến các thủ phủ kinh tế của Trung Quốc bị phong tỏa, con đường giao thương quốc tế cũng bị ngưng trệ, làm giảm khả năng thực thi các điều khoản của Bắc Kinh trong việc mua số lượng hàng hóa, dịch vụ nói trên.

Đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có thể đưa ra được dự đoán chính xác về mốc thời gian dịch Covid-19 bị khống chế, do vậy các chương trình ngoại giao của Bắc Kinh cũng tạm hoãn, việc hạn chế đến Trung Quốc cũng kéo theo các hoạt động đàm phán thương mại Mỹ - Trung bị ngưng trệ.

Đáng chú ý trong Thỏa thuận giai đoạn 1 có điều khoản quy định: “Khi xảy ra thiên tai hoặc một sự kiện không lường trước vượt ngoài tầm kiểm soát của các bên, thì bên còn lại phải trì hoãn việc tuân thủ kịp thời các nghĩa vụ theo thỏa thuận”. Từ điều khoản “cứng” nói trên, Trung Quốc hoàn toàn có thể sử dụng dịch cúm Covid-19 để kéo dài việc thực hiện cam kết mua hàng hóa nông sản và dịch vụ từ Mỹ, đồng thời đợi chờ diễn biến bầu cử Mỹ và đưa ra các quyết sách sau năm 2020.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc không thể thực hiện các cam kết vẫn có thể phải đối mặt với sự phản đối từ phía Mỹ và điều đó có khả năng kéo các nước trở lại quan hệ căng thẳng như trước đây.

Hiện nay, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ đang đến gần và Tổng thống Trump cũng như đảng Cộng hòa hoàn toàn không muốn dây dưa trong vấn đề thương mại. Từ kịch bản đó, không chỉ thỏa thuận thương mại có nguy cơ rơi vào bất định mà mối quan hệ Mỹ - Trung có thể mâu thuẫn sâu sắc hơn. Chỉ riêng tại đợt dịch này, Mỹ - Trung đã công khai chỉ trích nhau vì các hoạt động cứu trợ, thông tin.

Ngoài ra, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) vẫn đưa Trung Quốc vào danh sách các nước cần ưu tiên giám sát đối với những vấn đề về bảo vệ sở hữu trí tuệ và đang theo dõi sát sao những thay đổi trong việc thực thi thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung giai đoạn 1.

Gần đây nhất, ngày 3/5, phát biểu tại Nhà tưởng niệm Lincoln ở thủ đô Washington D.C, Tổng thống Trump đã phê phán Trung Quốc đang lợi dụng dịch Covid-19 để trì hoãn việc thực hiện thỏa thuận thương mại. Theo đó, ông Trump đã nhấn mạnh khả năng có thể hủy thỏa thuận nếu Trung Quốc không thực hiện các cam kết đã đưa ra.

Trước tình hình đó, Trung Quốc đã phải thực hiện các biện pháp để xoa dịu căng thẳng thương mại với Mỹ trong bối cảnh khó thực hiện được thỏa thuận thương mại giai đoạn 1. Theo đó, Ủy ban thuế Trung Quốc đã ra quyết định giảm một nửa thuế trừng phạt đánh vào 1.717 mặt hàng từ Mỹ, có quy mô khoảng 75 tỷ USD. Thuế được cắt giảm từ 10% xuống còn 5% và 5% xuống 2,5%, có hiệu lực từ ngày 14/2/2020.