Thỏa thuận ông Duterte muốn hủy với Mỹ đã ngăn Trung Quốc mở rộng ở Biển Đông?

Chuyên gia Philippines Jay Batongbacal vừa khẳng định Thỏa thuận Lực lượng thăm viếng (VFA) giữa nước này và Mỹ đã ngăn chặn Trung Quốc xây dựng ở bãi cạn tranh chấp Scarborough trên Biển Đông vào năm 2016.

Trả lời phỏng vấn kênh ABS CBN hôm 10.2, ông Batongbacal, giám đốc Viện Các vấn đề hàng hải và luật biển tại Đại học Philippines, cho rằng Trung Quốc đã chuẩn bị hoạt động bồi đắp Scarborough trước khi tòa trọng tài quốc tế ra phán quyết bác bỏ yêu sách "đường lưỡi bò" phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông hồi tháng 7.2016. “VFA thật sự đã ngăn chặn việc biến đổi Scarborough thành đảo nhân tạo”, ông Batongbacal nhấn mạnh.

Chuyên gia Batongbacal cho biết thêm Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana thậm chí đã thừa nhận điều đó. Ông Batongbacal nói rõ rằng sự hiện diện của các chiến đấu cơ A-10 Warthogs và F/A-18 thuộc quân đội Mỹ đã khiến Trung Quốc từ bỏ ý đồ bồi đắp Scarborough.

Vào lúc đó, Trung Quốc đã hoàn thành việc xây dựng phi pháp trên 7 thực thể trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam và việc bồi đắp Scarborough sẽ giúp Trung Quốc gia tăng kiểm soát Biển Đông, theo ABS CBN. Trung Quốc giành quyền kiểm soát Scarborough từ Philippines trong cuộc căng thẳng giữa các tàu hai bên hồi năm 2012.

Cũng trong ngày 10.2, Phó chủ tịch Hạ viện Philippines Johnny Pimentel cảnh báo rằng Mỹ sẽ không thể viện trợ cho Philippines nếu VFA bị hủy. Ông Pimentel bày tỏ quan ngại rằng việc hủy VFA có thể cản trở quân đội Mỹ cung cấp hỗ trợ cứu người nhanh chóng như họ đã từng làm trong đợt thiên tai trước đây.

VFA được ký vào năm 1998, cho phép hàng ngàn binh sĩ Mỹ đóng trú luân phiên ở Philippines để tham gia các cuộc tập trận quân sự và chiến dịch hỗ trợ nhân đạo.

Hôm 23.1, ông Duterte cảnh báo Mỹ có một tháng để khôi phục thị thực cho thượng nghị sĩ Philippines Bato dela Rosa, nếu không ông sẽ hủy bỏ VFA. Ông Dela Rosa nói rằng Đại sứ Mỹ tại Philippines không giải thích tại sao thị thực của ông bị hủy, nhưng ông tin rằng nguyên nhân rất có thể vì những cáo buộc về tình trạng giết chết các nghi phạm ma túy không thông qua xét xử trong thời gian ông làm cảnh sát trưởng Philippines từ tháng 7.2016 đến tháng 4.2018.

AP hôm 6.2 dẫn lời Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr cảnh báo rằng việc hủy VFA với Mỹ sẽ gây tổn hại an ninh của Philippines và làm gia tăng tình trạng căng thẳng ở Biển Đông.