Thiếu nhân lực ngành công nghiệp vật liệu

Nguồn nhân lực của ngành công nghiệp vật liệu còn thiếu và yếu. Đào tạo nguồn nhân lực chưa gắn kết chặt chẽ với phát triển khoa học và công nghệ. Cơ chế, chính sách cho phát triển nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực trong ngành công nghiệp vật liệ

Dệt may, da giày và điện tử là 3 ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đặc biệt vào các thị trường lớn, tiêu chuẩn chất lượng cao trong các Hiệp định đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hay Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, do nguồn nguyên liệu phụ thuộc nhiều vào nước ngoài dẫn đến giá trị gia tăng còn thấp. Để các doanh nghiệp có thể tự chủ được các khâu nguyên phụ liệu, từ đó có thể đạt được giá trị gia tăng cao hơn thì cần phải có nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành công nghiệp vật liệu. Tuy nhiên, đây chính là điều Việt Nam đang rất thiếu, gây áp lực lớn với các doanh nghiệp dệt may.

Theo ông Lã Anh Chiến - Giám đốc Nhà máy bông TNG, doanh nghiệp rất khó khăn để tuyển dụng các vị trí kỹ sư nghiên cứu về sợi bông do không đáp ứng được yêu cầu và thường phải đào tạo lại.

Việt Nam có nhiều tiềm năng và lợi thế về ngành công nghiệp vật liệu, tuy nhiên, sự phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, mong muốn và yêu cầu đặt ra. Nguyên vật liệu trong nước vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của nhiều ngành, lĩnh vực sản xuất quan trọng, dẫn đến phụ thuộc nguyên vật liệu nhập khẩu, do đó ảnh hưởng đến năng lực tự chủ, tự cường của nền kinh tế. Sức cạnh tranh của nhiều ngành vật liệu còn hạn chế cả về trình độ công nghệ, năng lực sản xuất, chất lượng và chi phí. Và một trong những nguyên nhân chủ yếu là nguồn nhân lực của ngành công nghiệp vật liệu còn thiếu và yếu. Đào tạo nguồn nhân lực chưa gắn kết chặt chẽ với phát triển khoa học và công nghệ. Cơ chế, chính sách cho phát triển nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực trong ngành công nghiệp vật liệu nói riêng còn nhiều bất cập.

Vật liệu mới, vật liệu kỹ thuật cao có thể coi là chìa khóa cho sự phát triển công nghệ trong hầu hết các lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng, giao thông, y học, quốc phòng, an ninh, công nghệ thông tin... Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Thành Đạt - Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nhu cầu vật liệu cho sản xuất ngày càng tăng trong khi năng lực sản xuất vật liệu còn nhỏ, năng suất và chất lượng còn hạn chế. Ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp vật liệu. Cùng với đó, cũng cần phải chú trọng phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp vật liệu cho tương xứng với tiềm năng, đáp ứng nhu cầu, chủ động phát triển các ngành kinh tế.

Thời gian qua, chúng ta đã quan tâm khá thỏa đáng tới ngành công nghiệp hỗ trợ. Nghị định 111/2015 về phát triển công nghiệp hỗ trợ quy định một số chính sách ưu đãi thuế, phí, tín dụng. Luật Đầu tư 2020 cũng đưa ra các quy định ưu đãi đầu tư đối với các ngành sản xuất vật liệu. Tuy nhiên, trước yêu cầu mới, cần tiếp tục tăng cường chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp sản xuất vật liệu bởi nhu cầu vốn cho đầu tư nghiên cứu, phát triển vật liệu là rất lớn. Đồng thời, cần chính sách đào tạo nguồn cử nhân đại học, sau đại học, đào tạo chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để có thể khai thác được thế mạnh, tiềm năng còn bỏ sót.

Theo ông Kon Yohichi - Viện trưởng Viện nghiên cứu thuộc Công ty cổ phần hóa học kim loại Tokyo (Nhật Bản), cần đẩy mạnh việc kết nối, hợp tác với các quốc gia, các tập đoàn, doanh nghiệp có nền công nghiệp phát triển. Đồng thời, cần có kế hoạch, đầu tư phát triển các doanh nghiệp tầm trung, doanh nghiệp có cơ hội phát triển trên nền tảng khoa học công nghệ để thúc đẩy doanh nghiệp đó phát triển theo đúng định hướng. Còn ông Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh nhấn mạnh: "Đổi mới về chương trình đào tạo theo hướng liên ngành, đáp ứng chuẩn mực quốc tế thông qua kiểm định quốc tế. Vấn đề mấu chốt là thúc đẩy hợp tác với doanh nghiệp cả nhà nước, tư nhân và nước ngoài chỉ có tạo mối liên kết đó mới hiểu rõ thị trường lao động, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng việc làm sinh viên sau khi ra trường".