Thị trường trái phiếu doanh nghiệp - Vì đâu nên nỗi?

Theo dõi vụ việc trái phiếu Tân Hoàng Minh thấy rằng cơ hội đòi được tiền của nhà đầu tư khá là mịt mù và lâu, do giờ phải đợi THM - công ty đã mất đầu cơ cấu bán tài sản để trả nợ. Trong bối cảnh này thì việc bán tài sản rất khó khăn và sẽ bị ép giá thảm hại khi các bên đều biết THM đang gặp khó. Vậy nguyên nhân là do đâu?

Tôi cho rằng ngay từ đầu TPDN không nên là cuộc chơi của nhà đầu tư nhỏ lẻ. Các ngân hàng, công ty chứng khoán cũng là bên phân phối khá nhiều, đa số nhà đầu tư cá nhân (nđt) không hiểu rõ mình đang mua gì, nhiều khi chỉ nghĩ đơn giản là mua sản phẩm mở rộng của ngân hàng với lợi tức cao hơn, có "cam kết mua lại" của tổ chức phát hành hoặc đại lý phân phối khá mơ hồ (mua lại trong hoàn cảnh nào, lãi suất mua lại bao nhiêu, vv). Khá nhiều nđt còn đi vay lãi suất ưu đãi 5-7% và đi mua trái phiếu với lãi suất 11-12% để hưởng chênh lệch lợi tức 5-6% mà chưa nắm rõ được rủi ro cho phần chênh đó (risk premium) là gì.

Tôi cũng đầu tư TPDN nhưng hầu như toàn bộ sale kit (giới thiệu sản phẩm) của các bên đều rất sơ sài, chỉ gồm tên doanh nghiệp, lãi suất, kỳ hạn, kỳ trả lãi, một vài thông tin dự án đang làm. Bản công bố thông tin, báo cáo tài chính, kế hoạch sử dụng vốn, dự phóng dòng tiền, vv hầu như không có nếu không hỏi. Thị trường trái phiếu ở các nước phát triển các lô phát hành thường rất to, hầu như chỉ cho nhà đầu tư tổ chức. Vì cơ cấu sản phẩm trái phiếu ở bển khá phức tạp với nhà đầu tư khổ thông bình thường (trái phiếu chuyển đổi, quyền chọn, vv) dẫn đến việc định giá rất phức tạp. Ở Việt Nam hiện tại có cảm giác nhà đầu tư cá nhân đang quá dễ dãi khi tham gia.

Thị trường TPDN Việt Nam có lẽ cần hơn nhiều sự tham gia của các quỹ trái phiếu, cũng như các sản phẩm phân lớp tài sản nợ thế chấp (CDO) sao cho phù hợp với nhu cầu của nhà đầu tư cá nhân, hơn là để nhà đầu tư cá nhân tham gia trực tiếp.