Thị trường trái phiếu doanh nghiệp quý I/2021: Dòng tiền cá nhân chuyển hướng

Trong quý I/2021, do chịu ảnh hưởng bởi các quy định mới, các nhà đầu tư cá nhân chỉ mua 1.529 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường sơ cấp, bằng vỏn vẹn 16% lượng mua cùng kỳ năm ngoái. Trái ngược, tổng giá trị tài sản ròng của các quỹ đầu tư trái phiếu Việt Nam liên tục gia tăng. Có khả năng một lượng đáng kể dòng tiền cá nhân đã chuyển từ mua trực tiếp trái phiếu doanh nghiệp sang mua chứng chỉ quỹ đầu tư trái phiếu.

Theo thống kê của Công ty Chứng khoán SSI trong báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) công bố mới đây, tổng lượng TPDN phát hành trong quý I/2021 là 37,4 nghìn tỷ đồng, giảm 23,9% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, có gần 7 nghìn tỷ đồng là trái phiếu phát hành ra công chúng, tương đương 18,7% tổng lượng phát hành toàn thị trường – cao hơn nhiều mức bình quân chỉ 5,1% của cả năm 2020.

Các tổ chức phát hành ra công chúng trong quý I/2021 gồm: Vingroup (HoSE: VIC); Masan (HoSE: MSN); Công ty Cổ phần Tập đoàn Hà Đô (HoSE: HDG); Công ty Cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (HoSE: SBT); Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt (HoSE: LPB); Công ty Cổ phần Giao nhận Vận tải Ngoại thương (HNX: VNT). Đây đều là các doanh nghiệp đang niêm yết trên sàn chứng khoán, đã tuân thủ các quy định về công bố thông tin nên việc phát hành ra công chúng sẽ giúp tiếp cận được nguồn tiền đầu tư từ các cá nhân.

Trong quý I/2021, các doanh nghiệp bất động sản phát hành 23.150 tỷ đồng trái phiếu, giảm 5% so với cùng kỳ năm ngoái nhưng chiếm tới 61,9% tổng lượng phát hành toàn thị trường. Các ngân hàng thường mại (NHTM) chỉ phát hành 1.240 tỷ đồng (chiếm 3,3%); các công ty chứng khoán (CTCK) và định chế tài chính phi ngân hàng phát hành 2.538 tỷ đồng (chiếm 6,8%); doanh nghiệp phát triển hạ tầng phát hành 1.150 tỷ đồng (chiếm 3,1%); doanh nghiệp năng lượng và khoáng sản phát hành 1.693 tỷ đồng (chiếm 4,5%); còn lại là các doanh nghiệp khác.

Trong tổng lượng phát hành quý I/2021, chỉ có 17,4% được bảo đảm bằng bất động sản; 17,2% được đảm bảo bằng tài sản; 14,7% được đảm bảo bằng một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu; còn lại 50,2% là các trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu.

Chịu tác động từ quy định về điều kiện đầu tư trái phiếu phát hành riêng lẻ phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, các nhà đầu tư cá nhân chỉ mua 1.529 tỷ đồng TPDN trên thị trường sơ cấp trong quý I/2021, chỉ bằng 16% lượng mua cùng kỳ năm ngoái. Tỷ trọng đầu tư của nhà đầu tư cá nhân giảm từ 19,7% (quý I/2020) xuống mức 4,1% (quý I/2021). Trong đó, nhà đầu tư cá nhân mua 412 tỷ đồng trái phiếu phát hành ra công chúng và 1.117 tỷ đồng trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Đáng chú ý là các công ty chứng khoán mua 7,5 nghìn tỷ TPDN trên thị trường sơ cấp, chiếm 20% lượng phát hành quý I/2021 trong đó gồm 5,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản; 1,1 nghìn tỷ trái phiếu năng lượng; 1 nghìn tỷ đồng trái phiếu ngân hàng.

"Các CTCK là trung gian phân phối TPDN tích cực nhất trên thị trường nên diễn biến này cho thấy thị trường TPDN thứ cấp vẫn đang hết sức sôi động", chuyên gia của SSI nhận định.

Các NHTM đầu tư 2,1 nghìn tỷ đồng TPDN (chiếm 5,5% phát hành quý I/2021), các trái phiếu này đều có tài sản đảm bảo.

Các quy định mới đang tạo điều kiện cho các quỹ đầu tư trái phiếu có cơ hội tăng trưởng mạnh.

SSI cho hay tổng giá trị tài sản ròng của các quỹ đầu tư trái phiếu Việt Nam tăng từ 16,37 nghìn tỷ đồng tại cuối năm 2019 lên 27,32 tỷ đồng tại cuối năm 2020, tương ứng mức tăng trưởng tới 67%/năm. Trong quý I/2021, các quỹ đầu tư trái phiếu tiếp tục hút tiền, giá trị tài sản ròng tại cuối quý đã tăng lên mức 32,5 nghìn tỷ đồng, tăng 19% so với cuối năm 2020.

"Tiếp cận kênh đầu tư trái phiếu gián tiếp thông qua mua chứng chỉ quỹ trái phiếu là lựa chọn hợp lý cho các cá nhân nhỏ lẻ khi quy định điều kiện đầu tư trái phiếu riêng lẻ siết chặt (giá trị đầu tư tối thiểu 2 tỷ đồng, thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu 1 tỷ đồng…) thì giá trị đầu tư tối thiểu vào chứng chỉ quỹ trái phiếu chỉ từ 1 đến 3 triệu đồng, thậm chí có quỹ còn quy định mức tối thiểu là 10.000 đồng", chuyên gia của SSI nêu quan điểm.

Mặc dù quỹ đầu tư trái phiếu TCBF của Công ty Cổ phần Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) vẫn là quỹ trái phiếu lớn nhất trên thị trường nhưng thị phần tính theo tổng giá trị tài sản ròng đang giảm dần từ 93,5% (ngày 31/12/2019) xuống 88,3% (ngày 31/12/2020) và còn 86% (ngày 31/3/2021). Hầu hết các quỹ trái phiếu đều tăng tăng quy mô trong quý I/2021 trong đó 3 quỹ tăng trưởng mạnh và có tổng tài sản ròng đứng ngay sau TCBF là: Quỹ đầu tư trái phiếu SSI (SSIBF); Quỹ Đầu Tư Trái Phiếu Bảo Thịnh VinaWealth (VFF); Quỹ đầu tư Trái phiếu Việt nam (VFMVFB).

Về triển vọng thị trường TPDN quý II/2021, SSI dự báo lượng phát hành trong quý II/2021 nhiều khả năng sẽ cao hơn do quý I thường là quý thấp điểm phát hành trong năm do có Tết Nguyên đán và là giai đoạn xây dựng kế hoạch kinh doanh, kế hoạch tài chính của các doanh nghiệp. Lượng phát hành quý II các năm 2019 và 2020 đều tăng 111-160% so với quý liền trước.

SSI cho rằng các doanh nghiệp bất động sản vẫn sẽ là tổ chức phát hành lớn nhất và lãi suất phát hành có thể tăng lên.

"Tín dụng bất động sản tại cuối quý I/2021 đạt 1,85 triệu tỷ đồng, tăng 3% so với cuối năm 2020 và cao hơn mức tăng trưởng chung của toàn ngành (2,93%). Đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết sẽ kiểm soát chặt tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro như bất động sản, chứng khoán. Bởi vậy, nhu cầu huy động vốn qua kênh trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản vẫn khá cao, đặc biệt là các doanh nghiệp hạn chế về tài sản đảm bảo cho các khoản vay", công ty chứng khoán này đánh giá.

Theo SSI, lãi suất trái phiếu bất động sản có thể nhích tăng và sẽ hấp dẫn hơn so với các nhóm trái phiếu khác nhưng nhà đầu tư nên hết sức thận trọng vì thị trường bất động sản đang khá nóng, lượng trái phiếu không có tài sản bảo đảm hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu cũng đang tăng lên sẽ gia tăng rủi ro cho nhà đầu tư.

Chuyên gia cho rằng thị trường thứ cấp có thể có biến động nhất định vào cuối quý, khi mặt bằng lãi suất tiền gửi bắt đầu nhích tăng. Các nhà đầu tư ngắn hạn theo đó sẽ chịu ảnh hưởng nhất định, trái phiếu kỳ hạn càng dài càng biến động lớn.