Thị trường liệu có phải sóng bạc hợp pháp?

Khi chứng khoán nổi lên như một kênh sinh lời hiệu quả trong giai đoạn sản xuất kinh doanh khó khăn, thì đâu đó chúng ta lại thấy cụm từ sới bạc được áp dụng với thị trường.

Ngay lập tức mình đặt ra câu hỏi: “Tại sao lại có sự đánh tráo khái niệm như vậy?” và rút ra được hai câu trả lời cho vấn đề này.

- Một là thị trường đang trong giai đoạn đầu cơ.

Giai đoạn đầu của dịch bệnh, chúng ta có thể tìm được rất nhiều cổ phiếu rẻ để đầu tư. Tuy nhiên, sau 2 năm, liệu còn mấy cổ phiếu như vậy? Xét trên cả 3 sàn, có những cổ phiếu đã tăng giá cả chục lần; thậm chí trên HOSE chẳng còn cổ phiếu nào giá dưới 5000 đồng.

Và khi rất nhiều nhà đầu tư đã trong cơn say tăng giá thì họ dần hoá thành nhà đầu cơ và mọi khái niệm về doanh thu, lợi nhuận, tiềm năng tăng trưởng đều bị bỏ qua. Thay vào đó, cái được quan tâm sẽ là cuộc đua giá với quan điểm cổ phiếu tăng giá mới là cổ phiếu tốt.

Đơn cử như trường hợp của TCB, đây từng là ngôi sao thị trường, nổi lên vì cơ bản doanh nghiệp tốt, kết quả kinh doanh ấn tượng nhưng rồi nửa năm đổ lại đây thì sao? Hiệu suất sinh lời từ cổ phiếu thì chỉ bằng lãi suất huy động (có thể hơn chút vì hôm nay cổ phiếu mới bật lên khỏi nền). Trong khi đó, các cổ phiếu họ nhà đầu cơ, nhà BĐS lại ăn bằng lần, trần liên tiếp. Thử hỏi nếu anh chị đứng núi này, liếc sang núi nọ thì được mấy người tĩnh tâm? Và đây chính là động lực cho hiệu ứng FOMO. Ở hiệu ứng này, các F0 dần mất niềm tin vào cổ phiếu cơ bản do hiệu suất về lãi và thời gian.

- Hai là rất nhiều người còn chẳng phân biệt nổi đầu cơ và cờ bạc.

Thực tế, đầu cơ và cờ bạc đều là hành động mang lại lợi nhuận trong một bối cảnh rủi ro cao khi mọi thứ không chắc chắn. Nhưng, khác nhau ở chỗ: Đầu cơ là chuỗi hành động có tính toán, phân tích trước những rủi ro và trader chấp nhận đánh đổi vì họ ý thức được: High risk, high return. Trong khi đó, cờ bạc mang tính hên xui, bị chi phối bởi cảm xúc nhiều và xác suất thua lỗ là rất cao (như đánh đề, ghi lô nè).

Để dễ hiểu hơn, như cổ phiếu HNG vùng 13, sau khi tính toán phân tích, nhiều người cho rằng cổ phiếu này sẽ vượt cản nên tiến hành mua với tâm thế sai thì họ cắt lỗ, đúng thì họ chốt lời tại một điểm phù hợp. Đó là đầu cơ. Còn cũng có một lượng đông người mua cổ phiếu này theo lời rủ rê mời gọi vì “nghe tên cổ phiếu này quen quen” mà chẳng hề biết gì hay có một nguyên tắc cụ thể nào cả. Và rồi khi giá cổ phiếu rơi, họ dễ trở nên hoảng loạn vì không lường trước được… Thường, những người mua cổ phiếu theo cách này sẽ rời khỏi thị trường sớm với một tâm thế tức giận và coi đây chỉ là canh bạc.

Ngoài ra, Việt Nam ta có Phái sinh dễ bị biến tướng thành sới bạc. Thực chất Phái sinh là công cụ hedging, dùng để phòng ngừa rủi ro cho các trường hợp thị trường diễn biến bất ngờ. Nhưng cái mà mình thấy là công cụ này được nhiều người sử dụng như trò đặt vào cửa lên/xuống của VN30. Họ cho rằng việc thắng hay thua chỉ phụ thuộc vào may mắn.

Sự thật là, giao dịch phái sinh còn nhiều hơn thế. Nó không đơn giản như nhấn nút long hoặc short. Để thành công với tư cách là một nhà giao dịch phái sinh, anh chị sẽ phải dành hàng giờ để đọc và học hỏi, phân tích các biểu đồ, thực hiện các chiến lược khác nhau liên quan đến thị trường cơ sở (VN30). Việc kết hợp quản lý tài chính và cảm xúc cũng rất quan trọng. Chính vì cách tiếp cận sai lệch khiến rất nhiều người phải chịu trái đắng – cháy tài khoản.

Nói chung, chúng ta nên tách biệt được cờ bạc và đầu cơ vì đồng tiền mình kiếm ra thì mình phải có kế hoạch sử dụng nó chứ không giao dịch theo cảm tính hay người này người kia mách nước được.

Giai đoạn trước, mình chủ yếu theo thiên hướng đầu tư dài hạn và chỉ dành một tỷ trọng nhỏ cho đầu cơ; nhưng, từ khi thị trường “nhanh như The Flash”, mình đã phải thích nghi và đa dạng hoá danh mục theo hướng khác. Sau một thời gian, từ kinh nghiệm cá nhân rút ra là đầu cơ dễ hơn đầu tư ở chỗ ra quyết định, các bước còn lại để sinh lời theo kỳ vọng là khó hơn. Chính vì thế, có 5 thứ cơ bản nhất anh chị cần tìm hiểu và xác định trước nếu muốn đầu cơ mà không nản lòng đó là:

- Khẩu vị rủi ro

- Thời gian rảnh rỗi để theo dõi thị trường

- Nguyên tắc giao dịch (thời gian nắm giữ, % chốt lời, % cắt lỗ,…)

- Các chỉ báo phân tích kỹ thuật phù hợp (Giá, khối lượng, các đường hỗ trợ, kháng cự,…)

- Sự linh hoạt liên thị trường

Trên đây là ý kiến cá nhân của Thảo, còn anh chị nghĩ sao về vấn đề này?