Thị trường hiện nay giống năm 2008-2010 hay 2018

Gần 3 tháng qua thị trường rớt ~ 24% so với mức đỉnh lịch sử 1530 điểm. Đợt lao dốc lần này tương đối khốc liệt, đặc biệt là với nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường. Rất nhiều cổ phiếu đã giảm 50%, thậm chí 70% so với mức đỉnh, không riêng cổ phiếu nhỏ làm giá mà ngay cả với những cổ phiếu được gọi là hàng chất lượng cao, kinh doanh tốt, cơ bản vững chắc.

Thị trường giảm mạnh nằm ngoài dự đoán của đại đa số và tất nhiên thiệt hại ở mức rất cao. Thua lỗ cũng đã xảy ra, câu hỏi quan trọng chính là thị trường hiện nay giống với những gì xảy ra vào năm 2008, 2010 hay 2018. Trả lời được câu hỏi này sẽ giúp chúng ta dự báo được xu hướng sắp tới.

Gãy đổ năm 2008 là do đầu cơ quá mức đã đẩy thị trường vào trạng thái bong bóng khi chỉ số định giá PE lên tới 30-40 lần. Rút kinh nghiệm đau thương, kể từ đó thị trường luôn ở mức định giá vừa phải, PE dưới 20 lần và thậm chí lúc này chỉ 13 lần. Nghĩa là thị trường lúc này hoàn toàn khác xa năm 2008.

Năm 2009, một phần của gói kích thích kinh tế bất ngờ chảy vào thị trường đã tạo ra sóng làm giá cổ phiếu vừa và nhỏ vào năm 2010. Rất nhiều cổ phiếu tăng giá vài lần chỉ trong vài tháng ngắn ngủi và cũng từng đó thời gian để những cổ phiếu này quay về máng lợn. Hậu quả là sự trả giá không biết bao nhiêu máu và nước mắt của rất nhiều nhà đầu tư.

Thị trường hiện nay có đôi phần giống năm 2010, dịch Covid bất ngờ tạo ra làn sóng nhà đầu tư mới và dòng tiền cực lớn đã chảy vào thị trường khiến hàng loạt cổ phiếu tăng nóng. Nhưng để rồi, chỉ cần chưa tới 3 tháng, những gì của Cesar trả về cho Cesar, đa số những cổ phiếu làm giá đều giảm 50-70%.

Những cổ phiếu nhỏ, làm giá sẽ có đường đi gần giống năm 2010 nhưng cổ phiếu lớn, cơ bản tốt sẽ khác. Bản chất của nền kinh tế hiện nay và 2010 khác nhau hoàn hoàn. Giai đoạn khi xưa là khủng hoảng kinh tế, đồng tiền mất giá, lãi suất và lạm phát cao do tín dụng tràn lan. Kinh tế suy thoái, kinh doanh của các doanh nghiệp suy giảm, cổ phiếu giảm giá là chắc chắn và bền vững.

Tăng trưởng tín dụng hiện nay ở mức hợp lý (14% so với 30% khi xưa), tiền đồng vững mạnh và ít giảm giá so với USD. Lạm phát tăng do giá dầu ở mức cao kéo theo chi phí tăng nhưng chắc chắn tác động ở mức vừa phải và ngay khi giá dầu dịu lại thì lạm phát sẽ được kiểm soát tốt.

Tín dụng tràn lan, đồng tiền mất giá, lạm phát tăng mạnh và không thể kiểm soát mới là điều đáng sợ nhất vì sẽ kéo theo sự suy thoái kinh tế. Nhưng hiện nay không có tình trạng như vậy, mọi thứ vẫn tương đối trong tầm kiểm soát của ngân hàng nhà nước. Tỉ giá tương đối ổn định là minh chứng rõ nét nhất.

Nền kinh tế hiện nay khác xa giai đoạn 2008-2010 về bản chất, thế nên thị trường chứng khoán cũng sẽ khác. Có chút giống nhau ở những cổ phiếu nhỏ, làm giá sẽ về cái máng lợn, đã đang và sẽ giảm tiếp.

Thị trường hiện nay có nhiều điểm tương đồng với năm 2018, sau giai đoạn tăng rất mạnh thì điều chỉnh giảm 20-25%. Giảm về mức cân bằng sẽ tích luỹ một thời gian và từng bước tiến tới những vùng cao mới. Đợt giảm lúc này khốc liệt hơn năm 2018 bởi dòng tiền của nhà đầu tư mới chảy mạnh vào thị trường do dịch Covid rồi sau đó lại hoảng loạn tháo chạy.

Tóm lại, nhóm cổ phiếu nhỏ sẽ mất máu mỗi ngày để về cái máng lợn giống năm 2010. Những cổ phiếu lớn, kinh doanh tốt sẽ tìm điểm cân bằng, tích luỹ một thời gian rồi sẽ từng bước tăng dần đều tiến về đỉnh cao trước kia – diễn biến gần giống với năm 2018.

Tâm trạng của nhà đầu tư hiện nay rất phân hoá và có sự đối đầu với nhau. Nhóm cầm cổ phiếu rất bi quan, đau khổ, chán nản và mất hết niềm tin. Người cầm nhiều tiền thì hồ hởi, muốn thị trường giảm thêm nữa, thậm chí về 900 điểm. Cá nhân người viết không bao giờ thích thị trường giảm, bởi chỉ có thể kiếm ăn trong xu hướng tăng, thích giảm để làm gì.

Những người muốn thị trường giảm thêm nữa với lập luận PE 13 lần là của quá khứ, sắp tới lạm phát cao, lãi suất tăng, kinh doanh suy giảm thì lúc đó PE sẽ thành đắt. Họ có lý do chính đáng nếu thực sự nền kinh tế suy thoái như 2010 thì PE rẻ cũng vứt.

Ngược lại, cá nhân người viết cho rằng nền kinh tế đang vận hành rất tốt và mạnh hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp sẽ tăng trưởng lợi nhuận bền vững, sẽ có sự phân hoá nhưng tổng thể là tiến lên, tăng trưởng dương. Thị trường suy giảm mạnh vì tâm lý bi quan thái quá, ngay khi tìm được điểm cân bằng thì tâm lý sẽ ổn định và dòng tiền quay trở lại.

Cân bằng ở đâu, khi nào ổn định là câu hỏi khó và chỉ khi qua đáy mới biết được. Đáy 1156 đang được thử thách, sự căng thẳng tột độ đang diễn ra. Nếu giữ vững mức này thì mô hình 2 đáy xuất hiện. Ngược lại nếu gãy 1150 để tiến về vùng hỗ trợ cực mạnh quanh 1.100 sẽ tạo ra sự phân kỳ giữa giá và MACD để xác lập vùng đáy. Hãy theo sát, không dự báo quá nhiều trong lúc này.

Hiện nay tâm lý thị trường đang ở trạng thái bi quan thái quá, bán bằng mọi giá, bán bất chấp giá trị. Dù muốn hay không nhưng đó luôn là đặc tính của thị trường chứng khoán, tâm lý chi phối hành vi, lúc lạc quan thì đẩy giá lên tận mây xanh, khi bi quan thì hoảng loạn tháo chạy.

Muốn sống lâu dài với thị trường, vượt qua những lúc khó khăn thì cách dễ áp dụng nhất chính là luôn giữ tỉ trọng cổ phiếu ở mức hợp lý. Chúng ta không thể biết ngày mai, sắp tới thị trường ra sao nhưng hoàn toàn có thể bán bớt cổ phiếu nếu có dấu hiệu xấu, có sự bất an… Hạn chế cảm xúc tiếc nuối, kỳ vọng, hy vọng và thật nhanh tay hạ tỉ trọng xuống mức an toàn là cách để sống sót.

Thành thật mà nói, rất khó để xác định thị trường đã tạo đáy trung hạn thành công hay chưa và cũng chỉ có thể chờ mà thôi.

Kết luận đầu tư: khi thị trường tìm được điểm cân bằng sẽ tích luỹ, sau đó có nhiều cổ phiếu với sức mạnh vượt trội sẽ chinh phục những tầm cao mới và đó là mục tiêu tối thượng của nhóm tinh anh tài chính.