Thị trường alumina từ khan hiếm đến dư thừa. Cơ hội hay thách thức cho ngành công nghiệp nhôm?

Dự kiến vào năm tới, một dự án chuyển đổi bô-xít thành alumina mới sẽ chính thức đi vào hoạt động, góp phần giảm bớt tình trạng khan hiếm nguồn cung và có khả năng kiềm chế đà tăng giá kỷ lục của alumina — nguyên liệu quan trọng trong sản xuất nhôm.

Giá alumina cao ngoài Trung Quốc đã khiến quốc gia này từ vị thế là nhà nhập khẩu lớn chuyển thành nhà xuất khẩu ròng trong năm nay, đồng thời đẩy giá nhôm — vật liệu chủ chốt trong các ngành vận tải, xây dựng và đóng gói — tăng mạnh.

Sự gián đoạn nguồn cung bô-xít từ Guinea và Brazil, cùng với việc đình chỉ sản xuất ở Úc, đã đẩy giá alumina lên mức cao kỷ lục 5.645 nhân dân tệ (tương đương 779,77 USD) cho mỗi tấn trên Sàn giao dịch tương lai Thượng Hải, tăng tới 70% trong năm nay. Giá nhôm cũng đã tăng khoảng 7%.

Eivind Kallevik, CEO của công ty sản xuất nhôm Hydro (Na Uy), cho biết: "Tình trạng thiếu hụt alumina có thể sẽ không sớm kết thúc." Ông cũng nhấn mạnh rằng các nhà máy lọc alumina mới dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động tại Indonesia và Ấn Độ, góp phần bổ sung nguồn cung đáng kể cho thị trường.

Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ, tổng sản lượng alumina toàn cầu trong năm ngoái đạt 140 triệu tấn, không thay đổi so với năm trước. Tuy nhiên, nguồn cung sắp tới hứa hẹn sẽ gia tăng. Theo dự báo từ Shanghai Metals Market (SMM), chỉ riêng tại Trung Quốc, hơn 13 triệu tấn công suất mới dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong năm tới. Ở Ấn Độ, tập đoàn Vedanta có kế hoạch đầu tư vào một nhà máy lọc alumina công suất 6 triệu tấn mỗi năm vào năm 2026. Tại Guinea, Emirates Global Aluminium cũng dự định xây dựng một nhà máy lọc alumina công suất 2 triệu tấn/năm, dự kiến đi vào hoạt động vào tháng 9 năm 2026. Đồng thời, tại Indonesia, hai công ty nhà nước dự kiến sẽ nâng công suất tại nhà máy lọc dầu ở Tây Kalimantan lên gấp đôi, đạt 2 triệu tấn nhưng chưa công bố mốc thời gian cụ thể.

Trong khi đó, mức giá alumina cao và biên lợi nhuận cao hơn dự kiến đã thúc đẩy các nhà máy lọc alumina tại Trung Quốc hoạt động hết công suất, giúp tăng nguồn cung. SMM cho biết công suất alumina của Trung Quốc hiện là 102,7 triệu tấn, và đang được sử dụng ở mức 83,6%.

Các chuyên gia tại công ty nghiên cứu Antaike, được chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn, nhận định: "Các nhà sản xuất alumina rất mong muốn duy trì công suất cao trong năm nay nhờ biên lợi nhuận hấp dẫn." Tuy nhiên, sản lượng có thể gặp khó khăn nếu tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng kéo dài trong mùa đông, càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Cung vượt cầu đang nổi lên

Xuất khẩu alumina của Trung Quốc trong 9 tháng đầu năm đã tăng 33% so với năm ngoái, đạt 123,57 triệu tấn, với giá trung bình là 541 USD/tấn, cao hơn khoảng 10% so với giá trên Sàn giao dịch Thượng Hải. Một số nhà phân tích nhận định thị trường alumina đang dần chuyển sang tình trạng cung vượt cầu, dự báo giá sẽ giảm mạnh vào năm 2025. UBS dự đoán giá trung bình sẽ chỉ còn 3.600 nhân dân tệ/tấn vào năm 2025, trong khi Antaike ước tính mức giá sẽ là 4.000 nhân dân tệ/tấn.

Sharon Ding, Giám đốc bộ phận vật liệu cơ bản tại UBS, nhận định: "Chúng tôi kỳ vọng thị trường alumina của Trung Quốc sẽ bước vào thừa cung từ tháng 2 năm 2025, khiến giá giảm."

Tại Trung Quốc, SMM dự báo thị trường sẽ chuyển từ tình trạng thâm hụt 235.000 tấn trong năm nay sang thặng dư 960.000 tấn vào năm 2025. UBS cũng dự báo thặng dư toàn cầu có thể đạt 890.000 tấn vào năm 2025, sau khi thiếu hụt 920.000 tấn trong năm 2024.

Những yếu tố gây thiếu hụt

Tình trạng thiếu hụt alumina năm nay là do nhiều yếu tố kết hợp. Các nhà sản xuất lớn như Alcoa (Mỹ) đã phải đóng cửa nhà máy lọc dầu Kwinana tại Úc, công suất 2,19 triệu tấn/năm. Vào tháng 5, Rio Tinto cũng phải tuyên bố bất khả kháng đối với alumina từ các nhà máy lọc dầu tại Queensland, Úc. Bên cạnh đó, tình trạng gián đoạn xuất khẩu bô-xít từ Guinea, nhất là khi lũ lụt tấn công vào đầu năm nay, đã góp phần đẩy giá lên cao.

Tuần trước, Alcoa đã phải ngừng các chuyến hàng bô-xít từ cảng Juruti ở Brazil do sự cố mắc cạn tàu, khiến lo ngại về sự gián đoạn nguồn cung càng thêm trầm trọng.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

***Tư vấn đầu tư hàng hoá thông qua Sở giao dịch Hàng hoá Việt Nam***

- Hợp pháp - Minh Bạch - Thanh khoản cao tiêu chuẩn quốc tế