Thế giới hôm nay: 15/03/2022

Các quan chức địa phương cho biết hơn 160 xe ô tô đã rời Mariupol ở đông nam Ukraine để đến thành phố Zaporizhzhia về phía tây bắc, dọc theo hành lang nhân đạo. Đây sẽ là cuộc di tản thành công đầu tiên ra khỏi Mariupol. Những nỗ lực gần đây đều thất bại vì bị Nga pháo kích. Chính quyền thành phố còn cho biết có hơn 2.500 cư dân đã thiệt mạng cho đến nay.

* Nga bác bỏ tin họ yêu cầu Trung Quốc cung cấp thiết bị quân sự - một cáo buộc được giới chức Mỹ đưa ra. Người phát ngôn của đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết ông “chưa bao giờ được biết” về một yêu cầu nào như vậy, đồng thời nhấn mạnh ưu tiên của nước ông là đảm bảo xung đột không leo thang. Hôm thứ Hai, cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã gặp ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Trì tại Rome. Nhà Trắng thông báo cuộc họp là một phần của “những nỗ lực đang diễn ra” nhằm điều tiết môi trường cạnh tranh Mỹ - Trung, cũng như thảo luận về tác động của việc Nga xâm lược Ukraine.

* Điện Kremlin nói Nga có thể sớm tấn công và giành quyền kiểm soát các thành phố lớn của Ukraine. Người phát ngôn của họ cho biết tổng thống Vladimir Putin đã phản đối chiến thuật này ở giai đoạn đầu của cuộc chiến, vì sợ Ukraine dùng dân thường làm lá chắn. Trước đó, Nga và Ukraine đã nối lại đàm phán với tâm thế lạc quan hơn sau các cuộc thảo luận hiệu quả hồi cuối tuần qua. Ukraine cho biết họ muốn có ngừng bắn, Nga rút quân ngay lập tức và được đảm bảo an ninh.

* Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky một lần nữa kêu gọi NATO thiết lập vùng cấm bay trên đất nước ông, sau khi ít nhất 35 người thiệt mạng và hơn một trăm người khác bị thương trong cuộc tấn công tên lửa của Nga vào một căn cứ huấn luyện quân sự ở miền tây Ukraine. Chỉ mới trước đó vào hôm Chủ nhật, các bộ trưởng ngoại giao Nga và Ukraine đều cho rằng đàm phán đang chuyển biến tích cực.

* Bộ Quốc phòng Anh cho biết hải quân Nga đã thiết lập “phong tỏa từ xa” khu vực bờ Biển Đen của Ukraine, qua đó “cô lập Ukraine khỏi thương mại hàng hải quốc tế.” Họ cũng thông tin Nga có thể một lần nữa nỗ lực đổ bộ xuống bờ Biển Azov trong những tuần tới.

* Các biện pháp trừng phạt áp đặt lên Nga có thể khiến nước này vỡ nợ nhưng sẽ không gây khủng hoảng tài chính toàn cầu, theo IMF. Giám đốc điều hành của quỹ Kristalina Georgieva cho biết mặc dù vỡ nợ không còn là điều “không thể,” nhưng tổng mức tiếp xúc của các ngân hàng với Nga chỉ khoảng 120 tỷ đô la, tức “không gây nguy hiểm cho cả hệ thống.”

* Đức tuyên bố sẽ mua 35 máy bay chiến đấu F-35 do Mỹ sản xuất để thay thế các máy bay cũ, hợp đồng lớn đầu tiên kể từ khi nước này cam kết dành 100 tỷ euro (110 tỷ USD) cho chi tiêu quân sự sau khi Nga xâm lược Ukraine

* Iran cam kết sẽ tiếp tục đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân quốc tế. Đàm phán đã bị đình trệ vào tuần trước sau khi Nga bất ngờ đe dọa làm chậm tiến độ

* Trung Quốc phong tỏa Thâm Quyến, thành phố 17 triệu dân nằm giáp Hồng Kông. Có gần 3.500 ca nhiễm được ghi nhận trên khắp nước này vào hôm Chủ nhật.

* Con số trong ngày: 10.000, là tổng số người hoặc công ty bị Mỹ áp lệnh trừng phạt, bao gồm mọi thứ, từ tra tấn đến tiền điện tử.

TIÊU ĐIỂM

* Triều Tiên lại phóng tên lửa

Trong khi phần còn lại của thế giới mải theo dõi Ukraine, Triều Tiên vẫn tiếp tục với điều họ làm tốt nhất – phóng tên lửa. Nước này gần đây đã thực hiện hai vụ phóng, với lý do kiểm tra thiết bị nhằm tiến tới triển khai “vệ tinh do thám.” Nhưng đây có thể không phải toàn bộ câu chuyện.

Trước đây nước này đã từng phóng vệ tinh, song giới phân tích nói các vệ tinh này không còn hoạt động. Kim Jong Un đã nói cần có vệ tinh mới để thu thập thông tin về “đế quốc Hoa Kỳ và các chư hầu của nó”. Tuy nhiên, Mỹ lại nói hai quả tên lửa vừa được phóng là nhằm thử tên lửa đạn đạo xuyên lục địa. Nếu đúng như vậy, Triều Tiên xem như đã chấm dứt lệnh cấm thử ICBM và hạt nhân mà họ từng tự áp đặt vào năm 2018. Phân tích hình ảnh vệ tinh cho thấy Triều Tiên đang chuẩn bị phô trương sức mạnh trong một cuộc duyệt binh lớn. Mục đích thực sự của vụ phóng rồi sẽ sáng tỏ.

* Diễn biến chiến trường Ukraine

Cuộc chiến ở Ukraine, hiện đã bước sang tuần thứ ba, vẫn đang tỏ ra khó nhằn cho người Nga. Quân đội Ukraine chống trả quyết liệt ở các vùng ngoại ô xung quanh thủ đô Kyiv, buộc quân Nga phải ngưng đà tiến trên bộ, tổ chức lại và bổ sung tiếp tế.

Ở phía nam quân Nga có tiến bộ hơn. Họ đã chiếm các thị trấn ở phía bắc Mariupol, một thành phố cảng đang bị bao vây tàn bạo, và có thể đang tiến về Dnipro, một thành phố quan trọng trên bờ sông Dnieper.

Nếu Nga tiếp tục tiến quân từ phía nam và đông bắc, quân Ukraine ở phía đông có thể sẽ bị chia cắt và bị đánh bại. Chiến tranh cũng không còn giới hạn ở nửa phía đông của đất nước nữa. Hôm Chủ nhật khoảng 30 quả tên lửa đã bắn xuống một căn cứ huấn luyện bên ngoài thành phố Lviv ở phía tây đất nước. Vụ nổ thậm chí có thể nhìn thấy được từ cách xa 25 km ở phía bên kia biên giới Ba Lan. Điều này báo trước khả năng xảy ra các vụ tấn công nằm sát lãnh thổ NATO.

* El Salvador phát hành trái phiếu bitcoin

Tháng 9 năm ngoái El Salvador trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới tuyên bố chấp nhận bitcoin làm phương tiện thanh toán. Tiếp theo họ sẽ trở thành nước đầu tiên phát hành trái phiếu 10 năm với tổng giá trị 1 tỷ đô la với bitcoin làm tài sản đảm bảo. Tổng thống Nayib Bukele sẽ chi nửa tiền này để mua thêm bitcoin với nửa còn lại để xây “Thành phố Bitcoin,” một khu định cư trên sườn núi lửa, nơi sẽ được quy hoạch khai thác tiền điện tử.

Kế hoạch này khiến cộng đồng tiền điện tử xôn xao, nhưng không phải ai cũng hào hứng. IMF đã chỉ trích việc El Salvador áp dụng bitcoin và dường như đã tạm dừng đàm phán cho khoản vay 1,3 tỷ đô la. Rất ít người Salvador từ bỏ đồng colone, vốn được neo theo đô la, trong khi dự trữ bitcoin của chính phủ đã giảm xuống kể từ năm ngoái. Ông Bukele, một người chuyên che giấu phong cách độc đoán của mình sau các chính sách hào nhoáng, muốn chứng minh là ông không cần các thể chế truyền thống. Ván bài của ông đang không thực sự thành công.

* Cải tổ hệ thống tài chính công của Puerto Rico

Sáu năm sau khi Quốc hội Hoa Kỳ khởi động quy trình vỡ nợ cho Puerto Rico, tài chính của hòn đảo đang được phục hồi. Vào tháng 1 một thẩm phán liên bang đã thông qua một chương trình giảm 80% số nợ của chính phủ Puerto Rico. Thỏa thuận sẽ chính thức có hiệu lực từ thứ Ba, qua đó giúp giảm bớt các khoản thanh toán lãi suất của lãnh thổ này. Một kế hoạch tài khóa mới, do hội đồng giám sát của Quốc hội đề ra, đang được tiến hành - bao gồm tăng lương cho nhiều nhân viên trong khu vực công.

Sau một thập niên rưỡi suy giảm dân số và kinh tế đình trệ, trong đó GDP giảm 20%, triển vọng trước mắt của 3,2 triệu dân Puerto Rico đang được cải thiện. Hàng chục tỷ đô la viện trợ từ liên bang sẽ giúp thúc đẩy nền kinh tế của hòn đảo. Nhưng các chính trị gia cần phải tận dụng cơ hội bằng cách thực hiện cải cách và kỷ luật tài chính. Nếu họ không làm vậy, các cuộc biểu tình giận dữ ở San Juan sẽ còn kéo dài.

* Chiến tranh thông tin ở Nga

Những nỗ lực nhằm làm suy yếu cuộc chiến tranh thông tin của Nga đang nhanh chóng leo thang. Trong số đó có trang web 1920.in, nơi kêu gọi các tình nguyện viên nhắn tin hoặc gửi email cho những người Nga được họ chọn ngẫu nhiên từ cơ sở dữ liệu gồm 20 triệu số điện thoại di động và gần 140 triệu địa chỉ email. Nó thậm chí có sẵn các thông điệp bằng tiếng Nga để người gửi tự sao chép. Vận hành trang web này là một tổ chức ở Ba Lan mang tên Squad303, và tới nay đã có hàng triệu thông điệp được gửi đi. Song giọng điệu có phần chói tai. Các thông điệp có sẵn bao gồm “Putin đang hủy diệt nước Nga!” và “Đã đến lúc lật đổ nhà độc tài Putin!”. Lực lượng an ninh Nga được cho là đã tăng cường kiểm tra tại chỗ điện thoại thông minh, nhằm tìm kiếm dấu hiệu cho thấy công dân có thiện cảm với thế lực bên ngoài.

Một trang web của Lithuania, CallRussia.org, lại có cách tiếp cận khác. Họ kêu gọi những người nói tiếng Nga ở nước ngoài gọi cho danh sách 40 triệu số điện thoại Nga có sẵn. Đáng kinh ngạc là gần một nửa số cuộc gọi được nhấc máy dẫn đến các cuộc trò chuyện, một nhà lãnh đạo của dự án cho biết. Ngoài ra còn có việc sử dụng một cách sáng tạo các ứng dụng hẹn hò như Tinder. Để nhằm thảo luận các sự kiện với người Nga, một số người nước ngoài đã tự thay đổi địa điểm hồ sơ của mình thành Moscow.

----

* Nguồn tiếng Anh: The Economist | Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

* Nguồn tiếng Việt: https://nghiencuuquocte.org/.../the-gioi-hom-nay-15.../...