Thế giới hôm nay: 09/03/20227

Tổng thống Joe Biden tuyên bố cấm mọi hoạt động nhập khẩu dầu và khí đốt Nga vào Mỹ. Ông nói người Mỹ sẽ đối mặt với giá nhiên liệu cao, đồng nghĩa lạm phát có thể trầm trọng hơn. Được biết Mỹ nhập khẩu khoảng 8% dầu và các sản phẩm tinh chế từ Nga trong năm ngoái. Trong khi đó Anh nói sẽ loại bỏ dầu của Nga cho tới cuối năm nay.

* Các nước châu Âu khác, vì phụ thuộc vào dầu của Nga hơn Mỹ, cho đến nay tỏ ra không mấy hào hứng với lệnh cấm. Hôm 7 tháng 3, Đức đã bác bỏ đề xuất cấm dầu khí Nga. Tuy vậy, EU có kế hoạch giảm 2/3 sự phụ thuộc vào khí đốt Nga trong năm nay. Khối cũng được cho là đang xem xét việc phát hành trái phiếu chung “quy mô lớn” để bù đắp chi tiêu năng lượng và quốc phòng do cuộc xâm lược của Nga gây ra.

* Ba Lan thông báo đã thỏa thuận với Mỹ để chuyển tất cả các máy bay chiến đấu MiG-29 của họ, một mẫu máy bay mà các phi công Ukraine có thể vận hành, đến căn cứ không quân của Mỹ ở Đức. Ba Lan kêu gọi các thành viên NATO khác sở hữu dòng máy bay này làm điều tương tự. Nga nói việc chuyển giao các máy bay phản lực cho Ukraine sẽ bị coi là hành động khiêu khích.

* Khoảng 1.000 sinh viên nước ngoài đã được sơ tán khỏi thành phố đông bắc Ukraine Sumy, qua “hành lang nhân đạo.” Nhưng các lực lượng Nga được cho là đã pháo kích vào một hành lang tương tự gần Mariupol. Theo thỏa thuận, Nga cam kết bảo vệ 5 tuyến đường dẫn ra khỏi các thành phố Ukraine hiện đang bị họ tấn công. Các quan chức Ukraine cho biết có ít nhất 21 dân thường thiệt mạng ở Sumy, trong khi Liên Hợp Quốc nói đến nay có hơn 2 triệu người đã rời khỏi Ukraine.

* McDonald’s thông báo tạm thời đóng cửa 850 nhà hàng tại Nga. Chuỗi này phải làm vậy trước áp lực tẩy chay ngày càng tăng trên mạng xã hội. Trong khi đó, công ty năng lượng Shell tuyên bố ngừng mua dầu và khí đốt từ Nga, và xin lỗi vì đã mua dầu Nga vào tuần trước. Song giám đốc của công ty thực phẩm Danone cho biết hãng sẽ tiếp tục hoạt động ở Nga vì có “trách nhiệm với những người mua thực phẩm từ chúng tôi.”

* Vladimir Putin ký ban hành một gói biện pháp nhằm giảm nhẹ đòn trừng phạt chưa từng có của phương Tây cũng như việc nhiều doanh nghiệp nước ngoài rút khỏi Nga. Ông ra lệnh cho chính phủ trợ cấp thêm cho các gia đình nghèo và người hưu trí. Trong bối cảnh lo ngại giá thực phẩm tăng, một số người Nga đang đổ đi mua thực phẩm, khiến các nhà bán lẻ phải hạn chế số hàng mỗi người được mua.

* Google cho biết sẽ mua lại công ty an ninh mạng Mandiant với giá 5,4 tỷ USD. Doanh nghiệp này sẽ được tích hợp vào mảng điện toán đám mây đang phát triển của Google

* Lượng mưa kỷ lục khiến Sydney, thành phố lớn nhất Úc, phải ra cảnh báo lũ lụt; đến nay khoảng 80.000 người đã được yêu cầu sơ tán. Lũ lụt ở khu vực này đã làm 20 người thiệt mạng kể từ ngày 27 tháng 2.

* Con số trong ngày: 1.899, là số lượng mỏ đang khai thác ở phần lưu vực sông Amazon thuộc lãnh thổ Venezuela.

TIÊU ĐIỂM

* Vai trò quan trọng của Ba Lan trong chiến tranh Ukraine

Cửa ngõ quan trọng nhất của phương Tây vào Ukraine là qua Ba Lan. Khoảng 60% trong số 2 triệu người tị nạn chạy trốn chiến tranh đã băng qua biên giới 530 km (330 dặm) giữa hai nước này, trong khi các loại vũ khí từ Mỹ và châu Âu đi theo chiều ngược lại. Ba Lan đã cử một đoàn vận tải đạn dược tới Ukraine, đồng thời có kế hoạch cung cấp súng cối, máy bay không người lái cũng như các hệ thống tên lửa di động. Dữ liệu chuyến bay hiện cho thấy số lượt máy bay quân sự đến và rời Rzeszow, sân bay lớn gần Ukraine nhất trên lãnh thổ NATO, đã tăng vọt.

Vai trò của Ba Lan như một trung tâm quân sự, cũng như phản ứng ấn tượng của họ trước cuộc khủng hoảng người tị nạn, có thể giúp nước này hàn gắn quan hệ với các đồng minh. Trước đây, quan hệ của Ba Lan với EU không êm đẹp, khi tổ chức này cáo buộc chính quyền Ba Lan đưa người thân tín vào tòa tối cao và quấy rối báo chí. Giờ đây vấn đề này có thể được tạm gác lại. Tuy vậy, họ cũng đối mặt rủi ro lớn, vì chiến tranh càng kéo dài, Nga càng muốn phá hủy các đường tiếp tế cho Ukraine.

* Hôm nay Hàn Quốc bầu cử tổng thống

Cuộc tranh cử tổng thống xấu xí nhất trong 35 năm qua của nền dân chủ Hàn Quốc sẽ khép lại vào thứ Tư. Hai ứng viên bao gồm Yoon Suk-yeol, một cựu công tố viên với ít kinh nghiệm chính trị, và Lee Jae-myung, một cựu thống đốc theo chủ nghĩa dân túy. Cả hai người đều vướng vào nhiều bê bối. Mặc dù tỉ lệ bỏ phiếu sớm đạt kỷ lục, rất ít người Hàn Quốc thật sự hào hứng trước lựa chọn của họ.

Kết quả thăm dò gần nhất vào hôm 2/3 cho thấy hai ứng cử viên đứng ngang ngửa nhau tại mức 40%. Chỉ một ngày sau đó (3/3), ứng cử viên thứ ba Ahn Cheol-soo với tỉ lệ ủng hộ 10% đã làm gia tăng mức độ khó đoán của cuộc đua bằng cách rút lui và tuyên bố ủng hộ ông Yoon cũng như Đảng Quyền lực Nhân dân bảo thủ của ông này.

Với vô số vấn đề tại các điểm bỏ phiếu trong tuần này và một cuộc tấn công bạo lực nhắm vào chủ tịch đảng Minjoo cầm quyền của ông Lee, cuộc tranh cử hỗn loạn này đang đi đến hồi kết. Người Hàn Quốc chỉ có thể hy vọng người thắng sẽ tỏ ra tỉnh táo hơn khi cầm quyền.

* Trung Quốc bơm tiền trong khi Mỹ thắt chặt tài khóa

Một số nhà kinh tế đang lấy làm tiếc về quy mô nới lỏng tài khóa hồi năm ngoái của Mỹ. Những “tấm séc kích thích” được chính phủ gửi đến các hộ gia đình góp phần làm tăng lạm phát, mà sẽ còn trầm trọng hơn do chiến tranh Ukraine. Song ở Trung Quốc, mọi thứ khác hẳn.

Các số liệu dự kiến được công bố vào thứ Tư khả năng cao sẽ cho thấy lạm phát giá tiêu dùng vẫn giảm. Cuộc chiến chống dịch ở các cấp địa phương đã kìm hãm chi tiêu bán lẻ ngay cả khi suy thoái bất động sản kéo giảm đầu tư.

Trái ngược với Mỹ, nơi mà môi trường tài khóa đang thắt chặt, chính phủ Trung Quốc lại nới lỏng hầu bao. Bộ tài chính được dự kiến tuyên bố trong tuần này là chi tiêu công sẽ tăng 12,8%. Nền kinh tế sẽ cần trợ giúp to lớn để có thể đạt mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng “khoảng 5,5%” của năm nay. Một phần lớn số tiền này sẽ được chuyển đến các chính quyền địa phương đang thiếu hụt nguồn thu, bao gồm cả chính quyền cấp hạt. Họ sẽ phải tiêu các “tấm séc” của mình cho thật tốt.

* Tác hại lâu dài của xăng chì

Với lệnh cấm vào năm ngoái của Algeria, xăng có thêm chì - một loại chất độc thần kinh cực mạnh có thể gây hại cho não bộ trẻ em - giờ đây chính thức bị cấm ở mọi nơi trên thế giới. Ở Mỹ loại xăng này đã bị loại bỏ từ những năm 1970, nhưng ảnh hưởng của nó kéo dài.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Bang Florida ước tính rằng 53% người Mỹ trưởng thành còn sống vào năm 2015 đã tiếp xúc với mức độ chì “đáng lo ngại” khi còn nhỏ. Trong số những người sinh từ 1951 đến 1980, có tới hơn 90% bị phơi nhiễm. Các nhà nghiên cứu ước tính vấn đề này khiến mỗi người bị giảm 2,6 điểm IQ. Chi phí kinh tế có thể lên tới hàng trăm tỷ đô la.

Mặc dù mức độ tiếp xúc hiện nay thấp hơn, trẻ em Mỹ vẫn còn tiếp xúc với chì. Mỹ cấm sử dụng chì trong các đường ống dẫn nước mới từ năm 1986, song hiện vẫn còn hàng triệu đường ống chì cũ. Một nghiên cứu vào năm ngoái cho thấy 83% trẻ em ở Neaska có nồng độ chì trong máu nhiều đến mức có thể đo lường được.

* Tường thuật từ Ukraine: Số phận các em bé mồ côi trong cuộc chiến

Kyril 14 tuổi, cao ráo và khỏe khoắn, khuôn mặt nhỏ trắng nhạt và đôi mắt xanh lá cây rất nhạy như muốn thu hết tất cả mọi thứ. Em gần đây đến một trại mồ côi ở phía bắc Lviv, thành phố miền tây Ukraine đang căng mình đón dòng người tị nạn từ các vùng khác của đất nước. Em cùng 40 em nhỏ khác đi suốt 30 giờ từ một trại mồ côi khác ở Makariv, cách thủ đô Kyiv 70 km về phía tây.

Kyril vào trại mồ côi từ tháng 11 năm ngoái, sau khi mẹ em mất vì bệnh ung thư. Em chưa từng được biết mặt cha mình. Chị gái em sống ở Nga và anh trai ở Kyiv đang tiến hành quá trình xin giám hộ hợp pháp đối với em.

Ở Makariv, bọn trẻ đã trải qua nhiều đêm không có điện hoặc nước, nhưng hàng xóm có mang thức ăn nóng sang cho. Các em phải thường xuyên nghe tiếng nổ, tiếng súng, trực thăng và máy bay phản lực trên đầu. “Mấy đứa nhỏ hơn lúc nào cũng sợ hãi và khóc lóc. Nhiều khi bọn cháu phải bịt tai lại - tiếng nổ quá lớn”, Kyril nói.

Trong hành trình vừa rồi đến Lviv, các em lớn tuổi hơn phải ôm các em nhỏ vào lòng, nhồi nhét trên một chiếc xe thùng nhỏ cho chặng cuối của chuyến đi. Kyril nói: “Ai cũng căng thẳng khi bọn em đến”. Hiện em ngủ trong một căn phòng có vài tấm đệm trên sàn; đệm của em được phủ khăn trải giường Winnie-the-Pooh.

Kyril đọc tiểu thuyết giả tưởng và nói một chút tiếng Anh, học được từ lúc chơi game. Khi em nhắn tin cho một người bạn chơi game người Nga là em có thể nghe thấy âm thanh của cuộc chiến ở Makariv, người bạn ấy đã không trả lời.

“Giờ đây mọi thứ đã bình tĩnh hơn, nên bọn cháu đều cố gắng bắt đầu một việc gì đó”, em nói: “đọc sách, nghe nhạc, bọn cháu cố gắng tự phân tâm chính mình khỏi những điều đang xảy ra”. Một vài em ở phòng bên cạnh đang nhảy chào mừng Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3. Nhưng một số em khác, Kyril giải thích, không muốn nói gì về cuộc chiến. “Nếu có ai nhắc gì đó, các bạn sẽ hét lên và bảo im lặng đi”.

Kyril mặc một bộ đồ thể thao em được cho. Trên chân em là đôi dép tắm bằng nhựa màu xanh lam. “Nó chật với em rồi”, em nói, “nhưng em giữ lại vì là đồ của mẹ mua cho”.