Thay vì phát tiền trực tiếp cho dân để thúc đẩy kinh tế, Trung Quốc đặt cược vào một nơi khác

Gói kích thích tài khoá 1.400 tỷ USD của Bắc Kinh tập trung vào việc hỗ trợ các chính quyền địa phương xử lý nợ nần, không có điều khoản giúp đỡ chi tiêu của các hộ gia đình hay củng cố thị trường bất động sản.

Chính quyền Trung Quốc đã công bố gói tài chính lớn nhất trong những năm gần đây trong nỗ lực mới nhất nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh họ đang phải vật lộn với căng thẳng thương mại và mối đe dọa áp thuế mới từ Donald Trump.

Kế hoạch trị giá 10.000 tỷ nhân dân tệ (1,4 nghìn tỷ USD) được mong đợi cao, tiếp theo là gói chính sách tiền tệ vào tháng 9, tập trung vào việc xóa bỏ hàng tỷ USD nợ của chính quyền địa phương đã kéo chậm tăng trưởng. Nhưng nó đã dừng lại ở việc hỗ trợ chi tiêu hộ gia đình và giải quyết tình trạng chậm lại của lĩnh vực bất động sản, như một số nhà đầu tư đã hy vọng.

Trái với kỳ vọng của một số nhà đầu tư, kế hoạch trên không có khoản mục hỗ trợ chi tiêu của các hộ gia đình và gỡ rối cho thị trường bất động sản. Chỉ số Hang Seng China Enterprises - thước đo các cổ phiếu Trung Quốc niêm yết trên sàn Hong Kong - sụt 1,4% trong phiên 11/11.

Nhiều chuyên gia đang đặt câu hỏi liệu những nỗ lực của Bắc Kinh có đủ để tạo ra sự thúc đẩy quyết định cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới hay không, đặc biệt là nếu hàng xuất khẩu của Trung Quốc phải đối mặt với mức thuế quan cao hơn sau khi Trump nhậm chức vào năm tới, và liệu gói hỗ trợ mới nhất có giải quyết được nợ của chính quyền địa phương hay không.

Kế hoạch kích thích mới nhất là gì?

Hôm 8/11, Bộ trưởng Tài chính Trung Quốc Lan Fo’an công bố kế hoạch lớn nhằm tái cấu trúc các khoản “nợ ẩn” của chính quyền địa phương. Phần lớn số nợ này nằm trong bảng cân đối kế toán của những doanh nghiệp mà giới chức địa phương dùng để tài trợ các dự án cơ sở hạ tầng.

Theo chương trình này, chính quyền địa phương sẽ được phép phát hành 6.000 tỷ nhân dân tệ trái phiếu mới trong vòng 3 a năm và phân bổ lại 4.000 tỷ nhân dân tệ từ các trái phiếu đã công bố trước đó trong vòng năm năm tới.

Bộ trưởng Lan cho biết các quan chức đang "nghiên cứu" các bước bổ sung để tái cấp vốn cho các ngân hàng lớn, mua lại các bất động sản đang xây dựng dở dang và tăng cường tiêu dùng.

Tại sao gói hỗ trợ lại tập trung vào nợ của chính quyền địa phương?

Chính quyền địa phương là một trong những động lực của nền kinh tế Trung Quốc và là nguồn cung cấp vốn đầu tư quan trọng cho tăng trưởng khu vực, nhờ vào sự miễn cưỡng đi vay nợ của chính quyền trung ương.

Ở nhiều khu vực, chính quyền đã chuyển sang sử dụng các công cụ tài chính của chính quyền địa phương (LGFV) để tài trợ cho các khoản đầu tư vào các lĩnh vực như bất động sản, cơ sở hạ tầng, công nghệ và tài sản tài chính.

Nhưng nhiều khoản đầu tư này có rủi ro cao và lợi nhuận thấp, chẳng hạn như ở tỉnh Quý Châu, nơi đã tiến hành xây dựng cầu. Khi sự suy thoái kéo dài nhiều năm của ngành bất động sản Trung Quốc ngày càng trầm trọng, gánh nặng nợ LGFV trở nên không bền vững, làm suy yếu tài chính của chính phủ và kéo chậm tăng trưởng.

Đổi lại, chính quyền địa phương buộc phải phạt tiền và đánh thêm thuế vào doanh nghiệp tư nhân, làm tổn hại đến niềm tin của nhà đầu tư.

Việc tái cấu trúc nợ sẽ diễn ra như thế nào?

Chương trình tái cấu trúc nợ sẽ cho phép chính quyền địa phương đưa các khoản nợ LGFV ẩn này vào bảng cân đối kế toán của mình, chuyển chúng thành các khoản nợ có thời hạn dài hơn, lãi suất thấp hơn.

Việc phân bổ lại các khoản nợ dự kiến ​​sẽ tiết kiệm được 600 tỷ nhân dân tệ tiền lãi phải trả trong vòng 5 năm.

Theo Bộ tài chính, việc hoán đổi nợ này kết hợp với các kế hoạch trả nợ khác của chính quyền địa phương sẽ giảm số nợ tiềm ẩn của LGFV xuống còn khoảng 2.000 tỷ nhân dân tệ vào năm 2028.

Liệu có đủ không?

Trong một dấu hiệu cho thấy sự thiếu rõ ràng xung quanh khoản nợ ngoài bảng cân đối kế toán, các nhà phân tích độc lập đã ước tính rằng các khoản nợ phải trả của LGFV có thể lên tới 60.000 tỷ nhân dân tệ - cao hơn nhiều so với ước tính khoảng 14.000 tỷ nhân dân tệ của Bộ trưởng Lan.

Ren Tao, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Tài chính và Phát triển Thượng Hải, lưu ý rằng chính quyền địa phương cũng sẽ vẫn chịu đòn bẩy lớn vì chính quyền trung ương không gánh bất kỳ gánh nặng trả nợ nào. Ông cho biết "Áp lực nợ ẩn dự kiến ​​sẽ vẫn là thách thức ở một số tỉnh".

IMF đã cảnh báo vào năm ngoái rằng 1/3 LGFV là "không khả thi về mặt thương mại", tạo ra doanh thu không đủ để trang trải các khoản thanh toán lãi suất trong ba năm qua. IMF kêu gọi tái cấu trúc nợ đi sâu hơn, bao gồm "giảm giá trị và bán tài sản thông qua việc sử dụng các khuôn khổ phá sản".

Ting Lu, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Nomura, đã viết trong một lưu ý rằng: "Bắc Kinh cần đưa ra các cải cách tài chính để kỷ luật chính quyền địa phương trong việc vay nợ và áp đặt các hạn chế ngân sách chặt chẽ hơn".

Tại sao Bắc Kinh không đưa ra biện pháp kích thích trực tiếp hơn?

Bắc Kinh lập luận rằng bằng cách khôi phục sức khỏe của chính quyền địa phương, họ đang đặt nền tảng cho sự tăng trưởng lành mạnh trong tương lai. Khuyến khích nền kinh tế Trung Quốc Gói kích thích tài chính mới nhất của Trung Quốc gây thất vọng khi mối đe dọa thương mại gia tăng.

Giới đầu tư đã hy vọng các nhà hoạch định chính sách sẽ có thêm những động thái như mua lại một số căn nhà ế hoặc trực tiếp hỗ trợ các hộ gia đình. Lưu ý của các nhà phân tích Citi có đoạn: “Việc gói kích thích thiếu vắng các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng, đặc biệt là kích thích tiêu dùng, gây ra sự thất vọng”.

Nhiều nhà kinh tế tin Bắc Kinh có thể đang dự trữ “hỏa lực” tài khóa cho đến khi kế hoạch thuế quan của ông Trump trở nên rõ ràng hơn.

Bà Jacqueline Rong, chuyên gia kinh tế Trung Quốc của ngân hàng BNP Paribas, nhận xét: “Các nhà hoạch định chính sách rất khó có thể đặt ra biện pháp để củng cố nền kinh tế trước khi biết đòn giáng thuế quan sẽ như thế nào. Mọi biện pháp kích thích tăng trưởng cần ở trong chế độ chờ và đợi”.

Theo Financial Times