Thất thu tỷ USD, doanh nghiệp cảng biển muốn tăng phí xếp dỡ hàng hoá

Doanh nghiệp cảng biển đề xuất tăng phí bốc dỡ hàng hóa khi bị thất thu cả tỷ USD mỗi năm do phí này ở Việt Nam thấp nhất Đông Nam Á.

Thông tin này được doanh nghiệp cảng biển nêu trong báo cáo quý I, Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân - Ban IV (thuộc Hội đồng tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng).

Các doanh nghiệp cho biết giá bốc dỡ container của Việt Nam chưa tương xứng với năng lực vận hành và đầu tư. Thời gian qua, hệ thống cảng biển trong nước đã được đầu tư trang thiết bị hiện đại, đáp ứng tối đa nhu cầu của các hãng tàu. Nhưng giá bốc dỡ container tại các khu vực cảng biển Việt Nam tính trung bình chỉ bằng 40-50% so với khu vực.

Ông Lê Quang Trung - Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) dẫn chứng phụ phí xếp dỡ tại cảng hay còn gọi là phí THC (terminal handling charge) đang được các hãng tàu quốc tế thu với mức 140 USD một container 20 feet. Các đơn vị này sau đó chỉ trả cho doanh nghiệp cảng biển Việt Nam - đơn vị trực tiếp nâng hạ container - khoảng 45-52 USD, chiếm 37% chi phí trên tổng số tiền mà họ đã thu từ chủ hàng.

Theo ông, đây là mức thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á. Hiện, các doanh nghiệp cảng biển tại Campuchia được trả tới 90 USD, Singapore là 115 USD trên một container xếp dỡ.

Theo thông lệ quốc tế và quy ước của Hội đồng Hiệp hội Chủ tàu Quốc gia châu Âu và Nhật Bản (CENSA), 80% phí THC mà hãng tàu nước ngoài thu được từ chủ hàng xuất nhập khẩu cần được trả lại cho cảng. Doanh nghiệp cảng biển Việt Nam đáng được nhận phí bốc dỡ 80-100 USD một TEU thay vì chỉ trên 40 USD như hiện nay.

Do đó, các doanh nghiệp cảng biển đề xuất Bộ Giao thông Vận tải điều chỉnh khung giá dịch vụ bốc dỡ container gần với giá bình quân của khu vực và THC của hãng tàu. Mức tăng tối thiểu khoảng 15-20% một năm, lộ trình tối thiểu liên tục 3 năm, bắt đầu từ giữa năm 2023, ưu tiên trước với các khu vực cảng nước sâu Việt Nam.

Theo tính toán của hiệp hội, với tốc độ điều chỉnh bình quân 15-20% mỗi năm, giá bốc dỡ khu vực nước sâu Việt Nam phải mất ít nhất 4-5 năm để đạt được mức giá bình quân của khu vực là 101 USD một TEU.

Việc điều chỉnh giá bốc dỡ container sẽ là hành lang pháp lý quan trọng cho các cảng Việt Nam làm việc với các hãng tàu nước ngoài. Mục tiêu thu phụ phí THC từ hãng tàu nước ngoài theo đúng giá thị trường.

Giá bốc dỡ container cảng biển là một thành tố nằm trong giá cước chung trọn gói mà hãng tàu nước ngoài chào cho các chủ hàng xuất nhập khẩu Việt Nam. Với tập quán mua CIF/bán FOB (tức người bán chịu hết trách nhiệm khi tàu cập bến), các hãng tàu sẽ thu phí từ chủ hàng nước ngoài, sau đó trả tiền bốc dỡ cho cảng theo hợp đồng.

Do đó, việc điều chỉnh giá cước bốc dỡ không ảnh hưởng tới giá cước vận chuyển, cũng như hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam. Thực tế cho thấy, trong thời gian dịch bệnh Covid-19, giá bốc dỡ không thay đổi nhưng giá cước vận tải đã tăng hơn 10 lần. Nguyên nhân là thiếu container rỗng do ùn tắc tại các cảng.