Thao túng mã KSA, MTM: Trách nhiệm các công ty chứng khoán ở đâu?

Viện Kiểm sát nhân dân TP. Hà Nội vừa ban hành cáo trạng truy tố 4 bị can trong vụ án thao túng giá chứng khoán ở Công ty cổ phần Công nghiệp khoáng sản Bình Thuận (KSA), trong đó có trách nhiệm của một số nhân sự tại 3 công ty chứng khoán, đóng vai trò giúp cho hành vi phạm tội được diễn ra.

Nhận diện hành vi tiếp tay thao túng giá chứng khoán KSA

Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân TP. Hà Nội, từ ngày 11/12/2015 đến 8/7/2016, có 1.496 nhà đầu tư giao dịch cổ phiếu KSA bị thiệt hại số tiền 8,1 tỷ đồng.

Một nhóm 69 tài khoản đã được mở tại Công ty Chứng khoán M. để giao dịch chéo cổ phiếu KSA. Các tài khoản trên chủ yếu được đăng ký để giao dịch ký quỹ (margin). Tỷ lệ cấp margin từ 35 - 50%.

Cơ quan điều tra đã xác minh, trong số 69 tài khoản có 18 tài khoản chỉ thực hiện giao dịch khớp lệnh, không có giao dịch thỏa thuận; 32 tài khoản thực hiện thỏa thuận, trong đó 19 tài khoản chỉ thực hiện giao dịch thỏa thuận, không thực hiện khớp lệnh.

Trong thời gian từ ngày 11/12/2015 đến 8/7/2016, các tài khoản trên đã giao dịch 34 phiên, đặt 145 lệnh giao dịch.

Trong đó, có 74 lệnh bán thỏa thuận với tổng khối lượng hơn 96 triệu cổ phiếu, trị giá 535 tỷ đồng và 71 lệnh mua thỏa thuận với tổng khối lượng hơn 91 triệu cổ phiếu, trị giá 504 tỷ đồng.

Ðáng chú ý, trong số 131 phiên giao dịch mà nhóm 50 tài khoản tham gia, có 115 phiên các tài khoản này thực hiện khớp chéo với tổng khối lượng cổ phiếu là hơn 118 triệu cổ phiếu, tổng giá trị hơn 700 tỷ đồng chiếm đến trên 60% khối lượng khớp và giá trị khớp.

Sở dĩ việc khớp chéo cổ phiếu KSA có thể thực hiện được là nhờ sự tiếp tay của cán bộ quản lý tại Công ty Chứng khoán M..

Khoảng tháng 10/2015, Phạm Thị Hinh (SN 1973), khi đó là Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Chứng khoán VSM, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng quản trị KSA bắt tay với Nguyễn Anh Tuấn (SN 1981, khi đó là Trưởng phòng Môi giới CTCK M. để giao dịch chéo, thao túng thị trường chứng khoán với cổ phiếu KSA.

Bị can Phạm Thị Hinh đã nhờ Nguyễn Anh Tuấn giao dịch chéo giữa các tài khoản để tăng thanh khoản, giá cho mã cổ phiếu KSA. Tuấn đã nhận lời giúp Hinh phối hợp mở tài khoản tại CTCK M. và thực hiện giao dịch chéo.

Từ ngày 11/12/2015 đến ngày 8/7/2016, có 69 tài khoản chứng khoán được mở và có liên quan đến vụ án.

Các tài khoản này đứng tên các nhân viên của VSM, Công ty cổ phần Vật liệu xây dựng Hưng Long, Công ty cổ phần Khoáng sản và vật liệu xây dựng Gia Lai và một số người quen của các bị can trong vụ án.

Có 34 tài khoản (tương ứng 23,9 triệu cổ phiếu KSA) được giao cho Nguyễn Anh Tuấn quản lý. Có 31 tài khoản, bị can Hinh và bị can Trần Hồng Ngọc, nhân viên VSM quản lý.

Ðến cuối tháng 6/2016, đầu tháng 7/2016, các công ty chứng khoán ngừng cho vay ký quỹ đối với cổ phiếu KSA và thực hiện việc bán giải chấp để thu hồi nợ.

Giá cổ phiếu KSA liên tục giảm sàn từ 4.800 đồng/cổ phiếu về 2.600 đồng/cổ phiếu (-45,8%).

Bộ Tài chính giám định và kết luận: “Nhóm 69 tài khoản đã liên tục thực hiện giao dịch mua, bán cổ phiếu KSA nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo, vi phạm quy định tại Khoản 2, Ðiều 70, Nghị định 58/2012/NÐ-CP và Khoản 4, Ðiều 9, Luật Chứng khoán. Tổng thiệt hại của các nhà đầu tư đã làm việc với cơ quan công an là 3,1 tỷ đồng”.

Thao túng MTM: một số nhân sự CTCK có vi phạm

Một vụ thao túng giá chứng khoán khác có liên quan đến các nhân sự công ty chứng khoán là trường hợp Công ty cổ phần Mỏ và Xuất nhập khẩu khoáng sản miền Trung (MTM).

Trong vụ án này, Trần Hữu Tiệp khi đó là Chủ tịch Hội đồng quản trị MTM đã giao cho Phùng Thành Công, Trưởng ban Kiểm soát MTM và 2 nhân sự khác sử dụng 59 tài khoản chứng khoán mở tại Công ty Chứng khoán B., Công ty Chứng khoán S. và Công ty Chứng khoán M. tạo cung, cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu MTM.

Các tài khoản đứng tên những người có trong danh sách cổ đông giả, người thân, người quen do Phùng Thành Công nhờ.

Trong 43 phiên giao dịch từ ngày 15/4/2016 đến ngày 17/6/2016, Phùng Thành Công trực tiếp đặt lệnh và chỉ đạo 2 nhân sự khác đặt lệnh mua, bán cổ phiếu MTM, khớp chéo giữa các tài khoản trong nhóm.

Khớp lệnh xong, Phùng Thành Công nhờ các cá nhân cho mượn tên mở tài khoản cho nhờ ủy quyền giao dịch rút ngay tiền bán chứng khoán.

Rút tiền xong, Phùng Thành Công nhờ các cá nhân cho mượn tên mở tài khoản nộp tiền vào các tài khoản khác để tiếp tục đặt lệnh mua chứng khoán, tạo cung, cầu giả tạo.

Cơ quan An ninh điều tra xác định, tại Công ty Chứng khoán B. và Công ty Chứng khoán M., một số cá nhân đã có những hành vi vi phạm, nhưng không đến mức xử lý hình sự, nên chỉ kiến nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có biện pháp chấn chỉnh, xử lý.

Có thể thấy, trong 2 vụ án điển hình về thao túng giá chứng khoán, đơn vị trung gian nhận lệnh mua, bán của các nhà đầu tư đã có những vi phạm nhất định.

Những trường hợp thao túng giá chứng khoán khác đều có việc nhà đầu tư sử dụng số lượng lớn tài khoản chứng khoán.

Chẳng hạn, trường hợp Ủy ban Chứng khoán xử phạt hành chính 600 triệu đồng vì hành vi thao túng cổ phiếu Công ty cổ phần VT Vạn Xuân (VAT) đối với một cá nhân.

Người này đã sử dụng 43 tài khoản để liên tục mua, bán, tạo cung, cầu giả tạo, lôi kéo nhà đầu tư khác mua, bán nhằm thao túng cổ phiếu VAT.

Tuy nhiên, theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, căn cứ kết quả kiểm tra và các tài liệu có trong hồ sơ, xem xét tính toán số thu lợi bất hợp pháp từ việc thực hiện hành vi vi phạm thì chưa có số thu lợi bất hợp pháp nên chỉ xử lý hành chính.

Một trường hợp khác bị Ủy ban Chứng khoán xử phạt 550 triệu đồng vì sử dụng 38 tài khoản để liên tục mua, bán, tạo cung cầu giả tạo, thao túng cổ phiếu Công ty cổ phần Ðầu tư Apax Holdings (IBC).

Căn cứ kết quả xác minh của cơ quan công an, chưa có căn cứ chứng minh cá nhân này có hành vi vi phạm pháp luật hình sự.

Nhưng số lượng lớn các tài khoản được huy động để thực hiện hành vi thao túng giá cổ phiếu khiến nhiều người đặt câu hỏi xung quanh số tài khoản này mở tại một hay nhiều công ty chứng khoán và hành vi thao túng giá chứng khoán của các cá nhân này được thực hiện ra sao?

Mối liên hệ giữa những người có chủ đích thao túng với các nhân sự liên quan tại công ty chứng khoán nếu được công khai ra công chúng sẽ là lời cảnh tỉnh cho nhiều thành viên thị trường.