Thành cổ 1.000 năm tan hoang vì động đất Morocco

Marrakesh, thành cổ giàu di sản kiến trúc, thiệt hại lớn trong trận động đất mạnh nhất từng xảy ra ở Morocco.

Một số khu vực của khu trung tâm rộng hơn 700 hecta và mạng lưới ngõ hẻm ở Marrakesh bị thiệt hại nặng nề, chỉ còn đống đổ nát và gạch vụn sau trận động đất 6,8 độ ngày 8/9. Những dãy tường xây từ thế kỷ 12 bao quanh thành phố thành lập từ triều đại Almoravid biến dạng vì động đất.

Tỉnh Al-Haouz, tâm chấn động đất, là nơi bị ảnh hưởng nặng nhất. Khu vực này cách Marrakesh, điểm thu hút khách du lịch chính của Morocco, khoảng 70 km về phía tây nam. Số người chết vì động đất tính đến 10/9 đã lên hơn 2.100.

"Sau thảm họa thế này, điều quan trọng nhất là bảo toàn mạng sống con người", Eric Falt, giám đốc khu vực của UNESCO, nói. "Nhưng chúng tôi cũng phải lên kế hoạch khẩn cấp cho giai đoạn hai, bao gồm xây dựng lại trường học và công trình văn hóa bị ảnh hưởng".

Marrakesh có nhiều công trình nằm trong danh sách Di sản Thế giới của Liên Hợp Quốc từ năm 1985. Quảng trường Jemaa el-Fna rộng lớn là một trong số đó. Nơi đây thường có người biểu diễn tiết mục rắn nhảy múa và vẽ henna.

Vài tiếng sau động đất, Falt dẫn đầu nhóm chuyên gia UNESCO tới khu trung tâm đánh giá thiệt hại. "Thiệt hại lớn hơn nhiều so với chúng tôi dự kiến", ông nói. "Có nhiều vết nứt lớn trên tháp Koutoubia. Tháp của nhà thờ Hồi giáo Kharbouch bị phá hủy gần hết".

Falt cho hay quận bị ảnh hưởng nặng nhất là Mellah, nơi nhiều nhà cổ bị phá hủy trên diện rộng. Những ngôi nhà một tầng xây bằng đá từng tạo ra khung cảnh thơ mộng dưới ánh mặt trời giờ chỉ còn là đống đổ nát. Các thanh sắt thép và giàn giáo ngổn ngang được dùng để đỡ những bức tường.

Nhiều di tích lịch sử trong thành phố được trùng tu trong vài năm gần đây. Nhưng không phải tòa nhà nào cũng thế. "Chênh lệch rất lớn", Sylvain Schroeder, người Pháp, sở hữu một riad tại quận Grawa, nói.

Riad là kiểu kiến trúc sân vườn và nhà ở truyền thống ở Morocco, ngày nay thường được dùng để chỉ khách sạn hoặc nhà khách nhỏ. Hàng chục riad tạo ra nét duyên dáng cho khu trung tâm là điểm lớn thu hút khách du lịch.

Sự bình yên trong riad của Schroeder hoàn toàn trái ngược với sự tàn phá xảy ra tại một số tòa nhà lân cận. Ông cho hay khi động đất xảy ra, "nước trong bể bơi gợn sóng, nhưng chỉ có thể. Mọi thứ vẫn nguyên vẹn".

Nhưng ở con phố hẹp phía bên kia đường, tình cảnh lại khác. Tường của nhà dân trông như sẵn sàng đổ sập bất kỳ lúc nào. "Chỉ cần mưa nhỏ là tường ở đó sẽ đổ sập", Schroeder nói.