Thận Trọng Hơn với Rủi Ro Tỷ Giá.

Thận Trọng Hơn với Rủi Ro Tỷ Giá.

Từ đầu năm đến nay, nhiều đồng tiền châu Á đã yếu đi đáng kể so với đồng USD. Điều này tạo nên áp lực rất lớn không chỉ đối với các chính phủ mà còn đối với các doanh nghiệp. Với những bất ổn về địa-kinh tế-chính trị còn nhiều trong thời gian tới, rủi ro tỷ giá cần được chú trọng và quản lý sát sao hơn.

Sức ép với nhiều nền kinh tế mới nổi

Khi đồng USD mạnh hơn, các nền kinh tế mới nổi chịu sức ép đầu tiên đó là chi phí nhập khẩu sẽ tăng, từ đó tiếp sức cho lạm phát trong nước. Hiện nay, có ước tính cho rằng khoảng 40% thương mại quốc tế là được tính theo USD. Với những quốc gia có tỷ trọng nhập khẩu trong GDP càng cao thì sức ép này càng lớn.

Bên cạnh sức ép được truyền động qua kênh thương mại thì kênh thứ hai đó là thị trường vốn và tài chính. Nhiều nền kinh tế mới nổi dựa vào các khoản vay quốc tế cho nên khi đồng USD mạnh lên cũng đồng nghĩa với việc chi phí trả lãi cũng tăng theo. Số dư nợ ước tính của các nước đang phát triển đã gấp đôi so với 10 năm trước đây, theo tổ chức IIF (Institute of International Finance) là khoảng 105 ngàn tỷ USD. Trước sức ép này thì một số nước phải quay về với việc vay trong nước. Theo tổ chức OECD, trong số 3,9 ngàn tỷ USD vay mới của các nền kinh tế mới nổi trong năm 2023 thì 95% là vay với đồng nội tệ.

Ở khía cạnh thị trường tài chính, đồng USD mạnh hơn cũng tạo áp lực dòng vốn chảy ra khỏi các nền kinh tế có lãi suất thấp hay bị mất giá nhiều so với đồng bạc xanh. Cùng với việc Fed có nhiều khả năng duy trì lãi suất cao và kéo dài, việc kiểm soát dòng vốn của các nền kinh tế đang phát triển gặp nhiều thách thức hơn. Trong một số trường hợp, ngân hàng trung ương phải can thiệp để đảm bảo an ninh tiền tệ và hệ thống tài chính của quốc gia mình. Và những lần như vậy thì cái giá cũng không hề thấp, như Nhật bản đã phải bỏ ra hàng chục tỷ USD để can thiệp nhanh khi đồng Yên bị tụt dốc quá nhanh.

Nguồn: tác giả trích xuất từ tradingview.com

Áp lực lớn hơn với một số doanh nghiệp

Với một số doanh nghiệp xuất khẩu, khi đồng nội tệ bị giảm giá so với đồng USD thì sẽ có lợi khi mà cùng một lượng USD thu về, khi quy đổi sang đồng nội tệ thì được nhiều hơn, hoặc cùng với giá xuất khẩu theo nội tệ thì giá theo USD sẽ thấp hơn, từ đó tăng sức cạnh tranh của hàng hóa.

Nhưng với nhiều doanh nghiệp nhập khẩu thì đó có thể là cơn ác mộng. Giá vật liệu đầu vào tăng do tỷ giá tăng trong khi giá bán chưa hoặc không để điều chỉnh thì lợi nhuận sẽ bị bào mòn hoặc thậm chí bị thua lỗ. Bên cạnh đó, các khoản vay bằng USD cũng khiến cho nhiều doanh nghiệp trả lãi xấc bấc xang bang.

Một số doanh nghiệp của Việt nam khi báo cáo kết quả kinh doanh quý I/2024 đã cho thấy các khoản lỗ do tỷ giá lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Trường hợp nhiều doanh nghiệp xuất khẩu vừa và nhỏ của Hàn Quốc cũng bị thiệt hại lớn vì đồng KRW mất giá, phần lợi ích có được từ xuất khẩu không bù được phần bị thiệt hại vì nguyên vật liệu nhập khẩu.

Một khảo sát các doanh nghiệp Nhật bản gần đây cũng cho thấy 64% các doanh nghiệp bị thiệt hại khi đồng Yên yếu đi so với đồng USD vì phần lớn không thể chuyển phần chi phí tăng thêm cho khách hàng. Lạm phát do nhập khẩu cũng khiến cho sức mua thực tế của người dân bị giảm, từ đó ảnh hưởng đáng kể đến nhu cầu tiêu thụ. Ngay cả Nhật bản đã điều chỉnh tăng lương gần đây nhưng tình hình cũng chưa được cải thiện nhiều.

Quản trị rủi ro một cách bài bản

Trong khi các chính phủ thông qua ngân hàng trung ương, có đội ngũ chuyên môn và các công cụ để điều tiết ảnh hưởng của biến động tỷ giá đến an ninh tiền tệ cũng như an toàn hệ thống tài chinh thì các doanh nghiệp ứng phó với rủi ro này không hoàn toàn giống nhau.

Trong khi có những doanh nghiệp bị thiệt hại nhiều do biến động tỷ giá thì cũng có những doanh nghiệp biết tận dụng những công cụ tài chính để phòng ngừa rủi ro hiệu quả. Những công cụ tài chính có thể kể đến như các hợp đồng hoán đổi tiền tệ (currency swaps), hoán đổi lãi suất (interest rate swaps), hợp đồng hối đoái kỳ hạn (forward), hay các hợp đồng quyền chọn (options) và tương lai (futures).

Với việc chủ động phòng ngừa rủi ro (hedging), các doanh nghiệp cân nhắc bỏ ra một chi phí có thể coi như là bảo hiểm để đảm bảo rằng tổn thất tối đa sẽ không vượt hơn một giá trị nào đó. Cũng có những trường hợp doanh nghiệp “tự bảo hiểm” bằng cách trích lập quỹ dự phòng, nhưng tính hiệu quả phụ thuộc nhiều vào quy mô và khả năng quản trị rủi ro của doanh nghiệp.

Tuy vậy, vẫn có những trường hợp sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá quá đà, biến nó thành một công cụ đầu cơ. Có những doanh nghiệp vì đầu cơ nhiều dẫn đến thua lỗ nặng, nhất là những khi thị trường có biến động lớn. Trường hợp các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Hàn Quốc là một ví dụ khi họ hạn chế sử dụng các công cụ tài chính vì đã từng bị thua lỗ lớn trong quá khứ.

Rủi ro tỷ giá luôn tồn tại trong quan hệ thương mại, tài chính quốc tế. Tuy vậy có những giai đoạn rủi ro này trở nên nổi bật và cần phải thận trọng hơn. Việc chủ động nhận biết và sử dụng các công cụ tài chính phù hợp, phục vụ cho mục tiêu phòng ngừa rủi ro chứ không phải đầu cơ là cách mà một doanh nghiệp có thể quản trị rủi ro, giảm bớt thiệt hại, và qua đó tăng khả năng chịu đựng trước những bất ổn lớn của thị trường quốc tế.