Tăng ưu đãi để khai thác mỏ dầu khí đã cạn

Luật Dầu khí sửa đổi vừa được thông qua với cơ chế khai thác mỏ ở giai đoạn cuối khi sản lượng giảm được đánh giá "đột phá", giúp tăng hiệu quả, thu ngân sách.

Luật Dầu khí (sửa đổi) được Quốc hội thông qua hôm nay với gần 95% đại biểu tán thành. Luật gồm 69 điều, có hiệu lực từ 1/7/2023.

Báo cáo tiếp thu giải trình trước khi Quốc hội bấm nút, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế cho biết, Luật Dầu khí sửa đổi bổ sung chính sách khai thác mỏ dầu khí tận thu (lô, mỏ đã khai thác nhưng hiện giảm sản lượng, nhà đầu tư kết thúc hợp đồng sớm hoặc hết hạn hợp đồng). Cơ chế này nhằm mang lại thêm nguồn thu cho ngân sách, góp phần bảo đảm an ninh, quốc phòng, bảo vệ chủ quyền quốc gia của Việt Nam.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá, đây là chính sách mới với nhiều nội dung mang tính đột phá. Đây cũng là cơ sở pháp lý cần thiết để khai thác hiệu quả hơn tài nguyên dầu khí, góp phần tăng thu ngân sách nhà nước trong bối cảnh dự báo những năm tới có nhiều lô, mỏ dầu sẽ ở giai đoạn cuối khai thác, chuyển sang thời kỳ khai thác tận thu.

Để đảm bảo rõ ràng, Luật sửa đổi bổ sung quy định Thủ tướng quyết định cơ chế điều hành khai thác tận thu mỏ, cụm mỏ, lô dầu khí (khoản 5 Điều 41).

Tuy nhiên, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) rà soát, ban hành các văn bản dưới luật. "Các quy định đưa ra cần đảm bảo hiệu quả khai thác tận thu và kiểm soát chặt chẽ chi phí hoạt động dầu khí", cơ quan thường trực Quốc hội lưu ý.

Bộ Công Thương sớm xây dựng, ban hành, hướng dẫn về định mức chi phí, định mức kinh tế, kỹ thuật cho điều tra cơ bản về dầu khí và hoạt động dầu khí. Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp chặt chẽ và chịu trách nhiệm xây dựng và ban hành các văn bản khác có liên quan.

Về hợp đồng dầu khí, có ý kiến đại biểu đề nghị bổ sung quy định cơ quan quyết định, thẩm định thời hạn tạm dừng thực hiện một số quyền và nghĩa vụ tại hợp đồng dầu khí trong trường hợp bất khả kháng.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Điều 31 chỉnh sửa, quy định khoản riêng về trách nhiệm các chủ thể liên quan trong quyết định thời gian tạm dừng thực hiện một số quyền và nghĩa vụ tại hợp đồng dầu khí trong trường hợp bất khả kháng và vì lý do quốc phòng an ninh.

Cụ thể, trường hợp bất khả kháng, các bên tham gia hợp đồng dầu khí thỏa thuận phương thức tạm dừng, PVN báo cáo Bộ Công Thương quyết định.

Trường hợp vì lý do quốc phòng, an ninh, thời gian dừng thực hiện một số quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng dầu khí do Thủ tướng quyết định.

Trường hợp nhà thầu quyết định rút khỏi hợp đồng dầu khí vì lý do đặc biệt, theo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, đây không phải là trường hợp phổ quát và cần được xem xét thận trọng, kỹ lưỡng theo cơ chế riêng.

Vì vậy, luật sửa đổi giao Chính phủ quy định hồ sơ, trình tự, thủ tục trình, thẩm định, phê duyệt và cơ chế quản lý, theo dõi, sử dụng, xử lý tài chính với tài sản và tiếp nhận quyền lợi tham gia từ nhà thầu dầu khí.

Liên quan đến chính sách ưu đãi trong hoạt động dầu khí, ông Thanh cho biết, quy định của luật không ảnh hưởng đến nội dung khác của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp khi thực hiện. Theo đó, hợp đồng dầu khí với lô, mỏ dầu khí được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư được áp thuế suất thu nhập doanh nghiệp 32%, thuế suất thuế xuất khẩu dầu thô là 10% và mức thu hồi chi phí tối đa 70% sản lượng dầu khí khai thác được trong năm.

Hợp đồng dầu khí với lô, mỏ dầu khí được hưởng chính sách ưu đãi đầu tư đặc biệt thì mức suất thuế thu nhập doanh nghiệp là 25%, thuế xuất khẩu dầu thô là 5% và mức thu hồi chi phí tối đa 80% sản lượng dầu khí khai thác được trong năm.

Về quản lý nhà nước trong lĩnh vực dầu khí, có ý kiến đề nghị quy định rõ, tách bạch vai trò của cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước trong phê duyệt thực hiện hoạt động dầu khí, đặc biệt khi đơn vị chuyển nhượng hoặc nhận chuyển nhượng là PVN hoặc doanh nghiệp 100% vốn của PVN.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, luật không quy định điều kiện về vốn của PVN khi chuyển nhượng hoặc nhận chuyển nhượng quyền lợi tham gia và trách nhiệm của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho ý kiến với nội dung này.

Khi chuyển nhượng hoặc nhận chuyển nhượng quyền lợi tham gia, PVN với tư cách là nhà thầu độc lập ký hợp đồng phải đáp ứng các điều kiện, gồm quy định khi bán tài sản dầu khí. Cùng với chào thầu cạnh tranh, PVN phải mời tổ chức độc lập đánh giá, xác định giá trị khởi điểm của tài sản dầu khí.

Trong quá trình thảo luận, vấn đề được quan tâm là quyền của PVN cần được quy định tách bạch rõ hơn giữa vai trò của quản lý nhà nước và doanh nghiệp. Do đó, luật đã quy định một chương riêng về chức năng, quyền và nghĩa vụ của PVN trong điều tra cơ bản, hoạt động dầu khí. Theo đó, tập đoàn có quyền điều tra cơ bản về dầu khí, thực hiện hoạt động dầu khí với vai trò nhà thầu ký kết hợp đồng.

PVN cũng có quyền ký kết thỏa thuận thực hiện điều tra cơ bản về dầu khí với tổ chức ngoài cơ quan, doanh nghiệp nhà nước để lập đề án điều tra cơ bản về dầu khí. Đồng thời, PVN có quyền ký kết và quản lý hợp đồng dầu khí và thực hiện quyền tham gia, quyền ưu tiên mua trước một phần hoặc toàn bộ quyền lợi của nhà thầu trong hợp đồng dầu khí. Tập đoàn có trách nhiệm tiếp nhận, quản lý, điều hành mỏ, cụm mỏ, lô dầu khí từ nhà thầu khi hợp đồng dầu khí hết thời hạn, để chọn nhà thầu ký hợp đồng mới.