Tận dụng EVFTA, thúc đẩy rau quả vào chuỗi giá trị toàn cầu

Về lâu về dài, để đưa nông sản Việt vào được các thị trường khó tính, trong đó có châu Âu hay Hà Lan nói riêng, doanh nghiệp xuất khẩu rau quả Việt cần xây dựng các vùng trồng, khu vực sản xuất  bền vững, an toàn thực phẩm, bằng cách giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu không an toàn.

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, năm 2018, Việt Nam đã xuất khẩu rau quả đến 55 quốc gia và vùng lãnh thổ với kim ngạch đạt 3,81 tỷ USD, tăng 8,8% so với năm 2017. Điểm nhấn là xuất khẩu rau quả, năm 2018 lập kỷ lục, với mức tăng trưởng 10,8%, vượt kim ngạch xuất khẩu dầu thô của quốc gia. Số liệu của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cũng xác nhận, tính chung 9 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu rau quả ước đạt 2,84 tỷ USD, được dự báo sẽ còn đạt mức tăng trưởng cao hơn nữa. Làm vườn và trồng hoa dù mới phát triển trong vòng 10 năm trở lại đây nhưng đã chứng tỏ được tiềm năng, hứa hẹn đưa Việt Nam trở thành một trong những nước xuất khẩu rau quả lớn nhất thế giới.

Thị trường Á - Âu - những thị trường quan trọng cho xuất nhập khẩu rau hoa quả của Việt Nam, khi có tới 8 nước và vùng lãnh thổ trong TOP thị trường xuất khẩu rau hoa quả; 6 nước và vùng lãnh thổ trong TOP thị trường nhập khẩu rau hoa quả. Mới đây, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (IPA) giữa Liên minh châu Âu (EU) và Việt Nam được ký kết hứa hẹn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp ngành này mở rộng thị trường xuất khẩu, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó có thị trường Á-Âu. Bởi thị trường châu Âu nói riêng và Á-Âu nói chung cần rất nhiều sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam như điều, gạo, rau, hoa quả và cá…

Đơn cử với Hà Lan, EVFTA và IPA sẽ đem đến vô vàn cơ hội giao thương, hợp tác giữa các doanh nghiệp của hai nước với nhau. Cơ hội thật rộng mở, tiềm năng vô cùng lớn song để nắm bắt cơ hội, ông Willem Schoustra - Tham tán Nông nghiệp phụ trách Việt Nam và Thái Lan (Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan) cho rằng, Việt Nam và Hà Lan cần hợp tác với nhau để cải thiện thêm về chất lượng nông sản, nhất là vệ sinh an toàn thực phẩm nhằm đạt được những tiêu chuẩn gắt gao của châu Âu.

Hà Lan được biết đến là đất nước phát triển mạnh về nông nghiệp. Nông sản của Hà Lan xuất khẩu đi toàn thế giới nổi tiếng với những sản phẩm ngoài đảm bảo về chất lượng còn bao hàm cả tính sáng tạo và tính bền vững, trong đó ông Willem Schoustra đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của đầu tư công nghệ mới và những thiết bị hiện đại vào sản xuất và chế biến hàng hóa nhằm tăng cường hợp tác và kết nối với các đối tác trong chuỗi cung ứng.

Dưới góc nhìn của cơ quan quản lý, TS. Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho hay, bên cạnh những thuận lợi do EVFTA và IPA mang lại, tình thế cũng đặt ra những yêu cầu cấp thiết buộc doanh nghiệp phải cải tiến sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, áp dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, bảo quản, đóng gói, vận chuyển, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, đáp ứng được yêu cầu ngày càng khắt khe của các thị trường xuất khẩu cũng như cạnh tranh trên thị trường nội địa. Các doanh nghiệp phải từng bước trang bị kiến thức, kỹ thuật, đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Khi EVFTA có hiệu lực, các nước trong hiệp định sẽ áp dụng chung một thủ tục cho việc nhập khẩu thực phẩm, sản phẩm nông sản. Thay vì trước đây phải thực hiện nhiều thủ tục thì nay chỉ cần tuân thủ quy định về rào cản an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật mà thôi.

Vì vậy, tăng cường tham gia triển lãm và hội nghị quốc tế về công nghệ sản xuất và chế biến rau hoa quả tại Việt Nam (HortEx Vietnam) - cầu nối lý tưởng, hình thức để doanh nghiệp rau quả Việt Nam nắm bắt thông tin thị trường, công nghệ cũng như tiếp cận khách hàng trực tiếp, nhanh nhất, thuận lợi nhất.

Song theo ông Hòa, xuất khẩu rau hoa quả vào EU vẫn chưa thể thuận lợi ngay như vào thị trường châu Á. Như Trung Quốc là nước nhập khẩu nông sản nhiều nhất nhưng cũng là nước xuất khẩu nhiều rau quả. Khí hậu của Việt Nam là nhiệt đới, còn Trung Quốc là ôn đới nên Việt Nam có thể xuất khẩu nhiều loại rau quả mà Trung Quốc không có. Hay với khối ASEAN, trong thời gian tới vẫn có nhiều thuận lợi nhờ vị trí địa lý gần – chi phí logistics giảm, thói quen tiêu dùng tương đồng, nhu cầu thị trường lớn, khuôn khổ pháp lý tương đương, thuế quan đa phần đã về 0%.

Về lâu về dài, để đưa nông sản Việt vào được các thị trường khó tính, trong đó có châu Âu hay Hà Lan nói riêng, doanh nghiệp xuất khẩu rau quả Việt cần xây dựng các vùng trồng, khu vực sản xuất bền vững, an toàn thực phẩm, bằng cách giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu không an toàn. Để làm được điều đó, cần xây dựng kênh trao đổi thông tin quy định về an toàn thực phẩm giữa cơ quan quản lý và nhà sản xuất xuất khẩu, cần xây dựng chiến lược xuất khẩu rau quả vào EU mới mong tận dụng tối đa lợi thế do EVFTA và IPA mang lại.