Tâm lý giết chết NĐT trên thị trường chứng khoán

Tâm lý NĐT trên thị trường tài chính là sự phản ánh thái độ của NĐT trước các diễn biến của thị trường tài chính. Bất cứ diễn biến nào của thị trường tài chính đều tác động tức thời đến diễn biến tâm lý của NĐT.

Trên thị trường tài chính Việt Nam, NĐT có các đặc điểm tâm lý sau:

Thứ nhất, tâm lý tự tin thái quá

Nếu lạc quan thái quá thì không hẳn là một ưu thế, bởi rất có thể con người không nhận thức hết được những rào cản, hay nói cách khác, tâm lý này rất dễ khiến con người có thái độ “bất chấp”. Với thái độ bất chấp, khi vấp phải những rào cản không thể vượt qua được, có thể khiến người ta có tâm lý bi quan, chán nản và lại dễ sa lầy vào tâm lý bi quan. Trên thị trường tài chính, tâm lý lạc quan sẽ giúp cho các NĐT khi kinh doanh bị thua lỗ cũng không bị mất tinh thần. Tuy vậy, nếu NĐT có tâm lý lạc quan thái quá thì rất dễ bị cuốn vào các hoạt động kinh doanh cho dù đang bị thua lỗ và không biết đến điểm dừng và một khi NĐT bị thua lỗ quá lớn thì rất dễ bị chuyển sang thái cực khác đó là bi quan quá mức. Nhà đầu tư khi quá tự tin thường sẽ không quan trọng việc đa dạng hóa danh mục. Cũng chính vì thế, họ dễ dàng bị ảnh hưởng bởi các biến động của định giá cổ phiếu cũng như thị trường chung.

Thứ hai, tâm lý hối tiếc

"Bán non", "Giữ mãi không tăng, vừa bán thì cổ phiếu chạy" là những điều mà khiến nhiều NĐT "hối tiếc". Chính tâm lý hối tiếc, muốn phục thù này mà nhiều NĐT lại đâm đầu vào lại cổ phiếu đó khi đã qua điểm mua, dẫn đến fomo, thua lỗ trong ngắn hạn. NĐT nên hiểu rõ rằng không ai có thể bán đúng đĩnh mua đúng đáy. Đáy và đỉnh là một vùng giá chứ không phải một con số cụ thể. Vậy nên việc chốt lời chưa đúng đỉnh không có gì để nuối tiếc hết!

Thứ ba, tâm lý “chắp vá”

Tư duy chắp vá cũng là một tâm lý đầu tư chứng khoán có liên quan đến sự tự tin thái quá của nhà đầu tư. Ví dụ như, vào ban đầu, bạn đưa ra quyết định đầu tư dựa trên những thông tin có sẵn. Nhưng sau đó, bạn lại nhận được thông tin khác có ảnh hưởng đến dự đoán ban đầu.

Tuy nhiên, thay vì bắt đầu phân tích điều mới, bạn chỉ lại chăm chú vào việc chỉnh sửa lại các phân tích cũ. Lúc này, bạn đang tư duy theo lối mòn, phân tích một cách chắp vá. Điều này không giúp bạn phản ánh được đầy đủ từ các thông tin mới. Đây cũng chính là nguyên nhân chủ yếu khiến các nhà đầu tư bị rối bời với những thông tin mới.

Thứ tư, tâm lý bảo thủ

Thông thường, các nhà đầu tư thường hình thành một tâm lý chung là cơ chế phòng thủ. Đôi khi, các khoản đầu tư bị thua lỗ, bạn sẽ nghĩ rằng đó không phải lỗi của bản thân mình. Suy nghĩ này được hình thành vì bạn đang quá là tự tin.

Từ sự tự tin thái quá ấy, nó sẽ tạo cho bạn một cơ chế phòng thủ dành cho bản thân. Nhà đầu tư sẽ không chịu nhận lấy khuyết điểm của mình mà bắt đầu đổ lỗi do thị trường…

Thứ năm, tâm lý sợ thua lỗ

Đối với các nhà đầu tư, tiền chính là những đứa con tinh thần quý giá. Do đó, không một ai thích cảm giác thua lỗ và mất tiền cả! Tuy nhiên, việc ác cảm với sự thua lỗ có thể dẫn bạn đến những khoản tổn thất nặng nề hơn.

Ví dụ, một trong số các khoản đầu tư của bạn có thể giảm 20-25% vì lý do tốt. Lúc này, quyết định phổ biến là quên đi thua lỗ ấy và tiếp tục đầu tư. Tuy nhiên, bạn lại không thể làm cho giá chứng khoán tăng trở lại.

Và những suy nghĩ tiếp theo sẽ rất nguy hiểm, bởi nó thường dẫn đến những tổn thất nặng nề khác. Hành động này cũng như các “con bạc” cố gắng cược những khoản tiền lớn với hy vọng gỡ gạc lại số vốn đã mất.