Tại sao Ukraine lại là ví dụ điển hình về chiến tranh lai?

Theo các chuyên gia, Ukraine có thể là ví dụ mới nhất cho khái niệm chiến tranh lai

Chiến tranh lai là chiến tranh trước chiến tranh, hay một cuộc chiến trong một thế giới hỗn loạn, nơi sự phân biệt giữa chiến tranh và hòa bình ngày càng bị xóa nhòa.

Chiến lược lai, tức là sự pha trộn giữa các phương thức hành động quân sự và phi quân sự, trực tiếp và gián tiếp, thường khó xác định và luôn được vạch định để duy trì dưới ngưỡng được cho là có thể gây phản ứng trả đũa hoặc dẫn đến xung đột đối đầu công khai.

Trường hợp của Ukraine là một ví dụ mang tính biểu tượng, khi Nga và Mỹ bắt đầu cuộc thảo luận tại Geneva về số phận của nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây mà Moskva muốn giữ làm nước “chư hầu” của mình, cản trở nước này trở thành thành viên của NATO và Liên minh châu Âu trong tương lai như mong muốn của đại đa số người dân.

Chiến tranh lai không nhất thiết phải có vũ trang. Theo cách hiểu này, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã gọi việc hàng nghìn người di cư từ Trung Đông được chế độ Belarus đưa tới biên giới Ba Lan vào mùa Thu 2021 nhằm gây áp lực với EU là một “cuộc tấn công lai”. Bóp méo thông tin, tấn công mạng, phá hoại kinh tế cũng là một phần của hình thức đối đầu mới, nơi không còn thực sự phân biệt được giữa công nghệ dân sự và công nghệ quân sự, giữa binh sĩ chuyên nghiệp và binh sĩ thời vụ, và nơi tất cả các thành phần của bộ máy nhà nước đều được huy động.

Xuất hiện cách đây khoảng 20 năm trong các nghiên cứu chiến lược, thuật ngữ”chiến tranh lai” lần đầu tiên được sử dụng chính thức tại Pháp trong Sách trắng Quốc phòng và An ninh quốc gia năm 2013. Elie Tenenbaum, một chuyên gia khác tại IFRI, nhận xét: “Thành công của nó cho thấy sự tồn tại dai dẳng của một vấn đề chưa được giải quyết, đó là sự thích nghi kém của các công cụ phòng thủ phương Tây trước các loại hình chiến tranh khi thì được gọi là“ bất quy tắc”, “bất đối xứng”, khi lại được nêu là “cường độ thấp” hoặc “thế hệ thứ tư”. Theo nhà nghiên cứu này, khái niệm “chiến tranh lai” đôi khi vẫn còn mơ hồ vì nó bao gồm nhiều, nếu không muốn nói là quá nhiều, thứ khác nhau.

Thao túng, tuyên truyền và dối trá luôn là một phần của nghệ thuật chiến tranh. "Con Ngựa thành Troy" được dựng lên theo ý tưởng của chiến binh đa mưu Ulysse chính là một kiệt tác của chiến tranh lai. Vào thế kỷ thứ VI trước Công nguyên, danh tướng Tôn Tử đã viết cuốn sách Nghệ thuật chiến tranh (Binh pháp) nổi tiếng, mà một trong kế sách được nêu trong đó là “không đánh mà khuất phục được kẻ thù”.