Tại sao Putin lại chọn nhân vật không có "dã tâm chính trị" làm Thủ tướng Nga?

Ngày 15/1, một “trận động đất lớn” đã xảy ra trong giới chính trị Nga, Tổng thống Putin đã đưa ra một quyết định bất ngờ đối với toàn thể người dân Nga cũng như dư luận thế giới.

Ngày 15/1, ngay sau khi Tổng thống Putin đọc Thông điệp Liên bang, Thủ tướng Medvedev tuyên bố toàn thể Chính phủ Nga từ chức. Sau đó, Tổng thống Putin đã bổ nhiệm ông Medvedev làm Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga và đề cử ông Mikhail Mishustin, nguyên Giám đốc Cục Thuế Liên bang Nga làm tân Thủ tướng của bộ máy Chính phủ.

Tân Hoa Xã dẫn nguồn từ Thông tấn xã Nga ngày 15/1 cho biết, sau cuộc gặp với Tổng thống Nga, ông Mikhail Mishustin đã chấp nhận đề cử của Tổng thống Putin. Duma Quốc gia Nga (Hạ viện của Quốc hội Liên bang) cho biết, buổi thẩm tra tư cách Thủ tướng được diễn ra vào 13h ngày 16/1.

Trước đó, cái tên Mikhail Mishustin ít được mọi người trong và ngoài nước Nga biết đến. Theo báo cáo từ Russia Today (RT), cái tên Mikhail Mishustin thậm chí không có trong danh mục của Wikipedia tiếng Anh và trong chính giới Nga, ông chỉ là một quan chức ít danh tiếng.

Mikhail Mishustin là ai?

Theo các phương tiện truyền thông Nga như Interfax và Tass News Agency, ông Mishustin 53 tuổi, sinh năm 1966 ở Moscow. Năm 1989, ông tốt nghiệp Học viện Máy công cụ STANKIN của Moscow (hiện là Đại học Công nghệ Quốc gia Moscow STANKIN) với bằng kỹ sư hệ thống. Năm 1992, ông hoàn thành nghiên cứu sau Đại học tại trường này.

Năm 2003, ông bảo vệ luận án về “cơ chế quản lý tài khóa nhà nước ở Nga” và nhận bằng tiến sĩ kinh tế. Năm 2010, ông nhận bằng tiến sĩ kinh tế tại Học viện Kinh tế Quốc dân thuộc chính phủ Nga (nay là Học viện Kinh tế Quốc gia và Quản lý Hành chính công Nga).

Từ năm 1992-1996, ông Mishustin làm việc tại Câu lạc bộ Máy tính Quốc tế (ICC) - một tổ chức phi thương mại có mục tiêu “thu hút công nghệ thông tin tiên tiến của phương Tây” tới Nga. Sau đó ông làm Chủ tịch hội đồng của ICC và đã thành công thu hút một số lượng lớn các công ty nước ngoài đến Nga, đồng thời là người tổ chức của Diễn đàn máy tính quốc tế Nga, một trong những Diễn đàn máy tính lớn nhất của Nga.

Năm 1998, ông là trợ lý phụ trách các hệ thống thông tin cho người đứng đầu Cơ quan Thuế nhà nước Boris Fedorov. Từ đó tới nay, ông Mishustin giữ nhiều chức vụ như Thứ trưởng Bộ Thuế, Chủ tịch cơ quan Địa chính liên bang, Chủ tịch Công ty UFG Capital Partners, đối tác của công ty UFG Asset Management, Giám đốc Cơ quan thuế vụ liên bang Nga.

Hãng truyền thông Deutsche Welle của Đức ngày 16/1 cho biết, ông Mishustin ủng hộ việc đơn giản hóa sự tương tác giữa các doanh nghiệp, công dân và cơ quan thuế, và tuyên bố sẽ chống tham nhũng. Trên cương vị Giám đốc Cục Thuế vụ Liên bang Nga ông không chỉ nhận được đánh giá cao từ trong nước Nga mà các nước phương Tây cũng đặc biệt tán dương ông.

Tại sao ông Putin lại chọn Mishustin?

Ông Sergei Markov, Giám đốc Viện nghiên cứu chính trị Nga và là thành viên của Tòa thị chính Liên bang Nga cho rằng, việc Tổng thống Putin đề cử ông Mishustin làm Thủ tướng Nga là một quyết định bất ngờ. Ông Markov nhấn mạnh, ông Mishustin là một vị quan chức kỹ thuật đáng tin cậy, sẽ phụ trách lãnh đạo chính phủ tiến lên, ông không có dã tâm chính trị.

Reuters ngày 16/1 chỉ ra rằng, việc Tổng thống Putin chọn một quan chức kỹ thuật gần như không có kinh nghiệm chính trị là điều bất ngờ, ông Mishustin khó có thể tham gia cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024, có thể đây chỉ là biện pháp “công nghệ giữ chỗ chính thức” (technocratic placeholder) cho cuộc bầu cử sau này.

Fyodor Lukyanov, Tổng biên tập Tạp trí Các vấn đề toàn cầu của Nga cho biết, sự thay đổi này một loại thử nghiệm mới của việc hướng đến “đa nguyên hóa quyền lực”, làm cho hệ thống quyền lực trở nên cân bằng và đa dạng, “bao gồm cả một vị Tổng thống mạnh mẽ - nhưng không mạnh mẽ như ngày nay”.

Viện phó Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế thuộc Đại học Phúc Đán (Trung Quốc), kiêm Chủ nhiệm Trung tâm nghiên cứu Trung Á Nga, ông Phùng Ngọc Quân cho rằng, Tổng thống Putin hiện nay không nhắc đến việc chọn người kế nhiệm, “vẫn còn bốn năm nữa cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ và ông ấy sẽ không dễ dàng chọn người kế vị sớm như vậy”. Vấn đề chính của Nga hiện nay là tình hình kinh tế không mấy tốt đẹp, “nhân tâm thay đổi, phải tìm được ai đó gánh vác, giảm áp lực chính trị của chính ông Putin”.

Kể từ sau cuộc khủng hoảng Crimea, phương Tây đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga trong nhiều năm và đã kìm hãm mạnh mẽ đà hồi phục của nền kinh tế Nga. Hãng truyền thông Deutsche Welle cho rằng, trong bối cảnh này, ông Putin cần nhanh chóng đạt đươc những bước đột phá để cứu vãn nền kinh tế Nga, việc lựa chọn một cán bộ kỹ thuật kế nhiệm Thủ tướng để ổn định và phát triển kinh tế là một lựa chọn thích hợp.

Theo báo cáo của Tân Hoa Xã, “vòng tròn quyền lực cốt lõi” của ông Putin đã không thay đổi nhiều trong một thời gian dài và đã có nhiều chỉ trích về vấn đề này. Có thể thấy rằng ông Putin đã nhận ra mô hình phân bổ quyền lực này đã không còn phù hợp với hiện trạng quản lý đất nước. Thông qua việc điều chỉnh các “tập đoàn tinh hoa chính trị”, để nâng cao năng lực quản trị đất nước, đây chính là ý nghĩa lớn nhất trong cuộc điều chỉnh lần này.

Việc này diễn ra tại thời điểm đầu năm 2020 cho thấy, đây không phải là một sự thay đổi “bộc phát”, mà là sự khởi đầu của một kế hoạch điều chỉnh lớn. Nhiều khả năng, trong kế hoạch điều chỉnh này, sẽ tiến hành điều chỉnh nội bộ của các nhóm tinh hoa chính trị, và thậm chí là phối hợp điều chỉnh cả bên trong lẫn bên ngoài để thực hiện đổi mới.