Sửa Luật Đấu thầu: 'Không có chuyện một anh chấp thuận chủ trương, một anh chỉ định thầu'

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết Luật Đấu thầu (sửa đổi) là nội dung quan trọng liên quan nhiều đến việc sử dụng vốn, tài sản Nhà nước, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch môi trường đầu tư kinh doanh, ngăn ngừa các hành vi tiêu cực, tham nhũng.

Theo chương trình Phiên họp thứ 21, ngày 15/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cho biết, tại kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Đã rà soát, giảm bớt một số trường hợp chỉ định thầu

Về nội dung liên quan đến vấn đề vốn Nhà nước từ hoạt động tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, theo quy định của Luật Đầu tư công, nguồn vốn đầu tư từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công là vốn đầu tư công, do đó phải thực hiện đấu thầu và được thực hiện ổn định từ trước đến nay.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách thống nhất không quy định tách riêng phần thu từ hoạt động tự chủ của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Liên quan đến vấn đề chỉ định thầu, tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã phối hợp các cơ quan rà soát, chỉnh lý dự thảo luật mới theo hướng giảm một số trường hợp chỉ định thầu. Đồng thời, bổ sung luật hóa quy định đang được hướng dẫn tại Nghị định về hạn mức áp dụng chỉ định thầu tại điểm k khoản 1 của điều 23 của dự thảo Luật.

Về vấn đề đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách thống nhất với quy định tại dự thảo luật vì theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 2 dự thảo Luật, dự án đầu tư có sử dụng đất thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) là các dự án thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đất đai.

Về lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, Chủ nhiệm Nguyễn Phú Cường cho biết, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị quy định rõ trường hợp đặc biệt đối với Gói thầu mua sắm thông qua các tổ chức quốc tế; Gói thầu mua sắm vaccine trong quá trình thử nghiệm, có yêu cầu đặc thù của nhà sản xuất về điều kiện mua, thanh toán, bảo lãnh…

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường - Ảnh: quochoi.vn

Về mua thuốc, vật tư y tế, theo ông Nguyễn Phú Cường đây là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn thời gian gần đây. Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng rất chú trọng về nội dung này.

Dự thảo luật cũng đã dành nhiều điều, khoản để quy định về vấn đề mua thuốc, trang thiết bị y tế. Trong đó, tại Điều 23 về Chỉ định thầu quy định áp dụng chỉ định thầu đối với "Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phí tư vấn, thuốc, hóa chất, phương tiện, trang thiết bị y tế, xây lắp phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh, cấp cứu người bệnh cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân"…

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh bày tỏ thống nhất với nhiều ý kiến của Thường trực Ủy ban Tài chính ngân sách.

Về vốn Nhà nước từ hoạt động tự chủ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đồng thuận với việc không tách phần thu từ các đơn vị sự nghiệp công, vì các đơn vị ngành y tế đang thực hiện tự chủ theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh, Luật Đầu tư công.

Về chỉ định thầu, Ủy ban Tài chính Ngân sách đã rà soát, giảm bớt các trường hợp chỉ định thầu. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế bày tỏ đồng tình với quan điểm này, tuy nhiên cần nghiên cứu cân nhắc kỹ lưỡng với một số trường hợp cụ thể, như đối với tư vấn quy hoạch, để phù hợp với thực tiễn áp dụng.

Về nội dung liên quan đến Luật Đất đai, dự án luật Đấu thầu (sửa đổi) đã quy định hồ sơ, trình tự, thủ tục trong việc đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội trong Ủy ban Kinh tế cho rằng cần lưu ý thu hẹp trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất, mở rộng các trường hợp đấu thầu dự án có quyền sử dụng đất để nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh - Ảnh: quochoi.vn

Bảo đảm minh bạch, công khai môi trường đầu tư kinh doanh

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi) là nội dung quan trọng liên quan nhiều đến việc sử dụng vốn, tài sản Nhà nước, các thủ tục, cách thức, quy trình, cải cách thủ tục hành chính, minh bạch, công khai môi trường đầu tư kinh doanh, ngăn ngừa các hành vi tiêu cực, tham nhũng.

Về phạm vi đối tượng áp dụng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nên áp dụng cả đối với việc sử dụng vốn Nhà nước trong đầu tư, đối với các doanh nghiệp dưới 50% vốn điều lệ và kể cả những doanh nghiệp mà không có một đồng vốn Nhà nước vẫn phải áp dụng. Bởi vì việc sử dụng vốn Nhà nước với vốn Nhà nước tại đơn vị là 2 khái niệm khác nhau.

Nêu rõ, kể cả doanh nghiệp không có đồng vốn Nhà nước nào nhưng sử dụng vốn Nhà nước để đầu tư, do Nhà nước giao nhiệm vụ đầu tư thì phải đấu thầu.

Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, không sợ quy định này làm chậm quá trình mà làm minh bạch, công khai. Do đó, đề nghị thiết kế lại quy định này để đảm bảo khái quát; trong trường vẫn giữ cách thức thiết kế theo phương pháp liệt kê thì nên viết cụ thể thêm, bổ sung đối với các dự án đầu tư khác mà có sử dụng vốn Nhà nước, dự án đầu tư khác có sử dụng vốn nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội lý giải, quy định này có nghĩa là kể cả doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp dưới 50% vốn Nhà nước, doanh nghiệp không có vốn Nhà nước mà có sử dụng vốn Nhà nước thì phải đấu thầu và không hạn chế tỷ lệ phần trăm.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị nghiên cứu thêm quy định ở mục b khoản 3 Điều 2 phạm vi điều chỉnh bao gồm cả dự án đầu tư thuộc trường hợp phải tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật, quản lý ngành và lĩnh vực.

Đây là nội dung hoàn toàn mới mà được bổ sung trong dự thảo Luật lần này. Nên chăng chỉ quy định đấu thầu phần Nhà nước đi mua sắm dịch vụ công, mà không phải đấu thầu toàn bộ, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ băn khoăn.

Toàn cảnh Phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 15/3 - Ảnh: quochoi.vn

Về lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng các trường hợp "đặc biệt" và "đặc thù" nhưng thật cần thiết thì quy định vào trường hợp chỉ định thầu. Lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc thù, đặc biệt cũng là chỉ định thầu nên ghi thẳng vào trong Luật.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, tiến tới là bỏ các quy định về trường hợp đặc biệt để đảm bảo minh bạch. Tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết vẫn còn cần duy trì trường hợp đặc biệt, song, đề nghị theo chủ trương phân cấp, phân quyền và một việc là giao một người chịu trách nhiệm.

"Không có chuyện một anh thì chấp thuận chủ trương, một anh ngồi chỉ định thầu", Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý.

Về trường hợp mua sắm vaccine Covid-19 vừa qua, Chủ tịch Quốc hội cho biết đây là trường hợp rất khác bởi đây là vấn đề chưa từng có tiền lệ, hoàn toàn khác với những điều kiện thông thường, chưa bao giờ từng xuất hiện trong Luật Đấu thầu.

Do đó, đề nghị nghiên cứu thêm thể chế trong luật trường hợp đặc biệt của đặc biệt, cần quy định rõ để sau này Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ vận hành được mà không phải ban hành Nghị quyết.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý đối với lĩnh vực y tế, cần nghiên cứu thêm một số nội dung để vận hành tốt hơn như trong đàm phán giá thuốc và vấn đề đấu thầu đối với biệt dược, vấn đề hóa chất …cũng cần phải có quy định trong Luật Đấu thầu này.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị đối với những nội dung liên quan đến quyết định của Thủ tướng, rà soát lại các trường hợp đặc biệt, đặc thù, trường hợp nào là lựa chọn nhà đầu tư nhà thầu, trường hợp chỉ định thầu thì quy định thẳng trong Luật, bảo đảm minh bạch.